Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Organik Tarımdaki Önemi

TOPRAKLARIN BAZI FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ

Toprakların bazı fiziksel koşullarını optimum bir düzeyde tutarak, bunların sürdürülebilir tarım ve bitkisel üretime uygun hale getirilmesi özellikle organik yetiştiricilikte önem kazanmaktadır. Bu bağlamda toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinden olan; tane iriliği dağılımı (bünye), strüktür, porozite, su tutma kapasitesi, kıvam, su hareketleri, sıcaklığı, havalanması, organik madde içeriği, toprak reaksiyonu (pH), tuzlanma ve alkalileşmesi gibi özelliklerin geliştirilmesi, iyileştirilmesi ile ilgili öneri, kural ve yöntemler mutlak suretle dikkate alınmalıdır.

TOPRAK STRÜKTÜRÜNÜN ORGANİK TARIMAKİ ÖNEMİ
Toprağın içinde bulunan katı zerrelerin bir hacim içinde dizilmesine toprağın strüktürü adını veriyoruz.

Organik tarımda toprak strüktürü sadece 0-30cm’lik yüzey katmanında değil yüzey altı katmanlarda da oldukça önemlidir. Bu nedenle toprak sürüm işleminin çok dikkatli ve özenli yapılması zorunludur. Aksine sürüm teknikleri torak yüzey katmanındaki organik madde birikimini ve mikrobiyal aktiviteyi olumsuz etkileyecektir.

Toprak işleme alet ve ekipmanlarının çalışması sonrası oluşan geçirimsiz toprak katmanları kök gelişimini ve bitkisel üretimi engelleyecektir.
Bu nedenle toprak strüktürü mutlaka iyileştirilmeli ve bitki yetiştiriciliği için en uygun su ve hava dengesi sağlanmalıdır. Strüktürün iyileştirilmesi yani ıslah edilmesinde bazı yöntemler kollanılmaktadır. Bunlardan bazıları;
Ahır gübresi, yeşil gübre uygulamaları, ekim nöbetine farklı bitkilerin sokulması, tohum yatağı hazırlama, kireçleme, kum veya mil ilavesidir.

TOPRAK BÜNYESİNİN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Toprakta bulunan farklı boyutlu taneciklerin (kum-kil-mil) yüzde miktarına toprağın bünyesi adını veriyoruz.

Torağın bünyesi tek başına üretkenliği belirleyen bir özellik değildir. Bünye yanında toprağın diğer fiziksel ve kimyasal özelliklerinden olan organik madde içeriği, kil mineral içeriği ve tipi v.s. Gibi bazı özelliklerin mutlaka dikkate alınması gerekir.

Topraklar, uygun miktarda suyun toprağa girmesine izin verecek düzeyde gözenek içermeli ve giren suyu bitkilerin gereksinimine karşılık verecek kadar tutmalıdır.

Toprak bünyesinin bileşimi yeteri kadar havalanmayı yapabilecek ve bitki köklerine gerekli oksijeni sağlayacak şekilde olmalıdır.

TOPRAK SUYUNUN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Besin maddelerinin bitkiye iletilmesi yanında, fotosentez olayı ve şekerlerin nişastaya dönüşmesinde, protoplazmanın oluşmasında, turgor olayının gerçekleşmesinde su önemli role sahiptir.

Eğer damla sulama, yağmurlayıcı gibi sulama sistemleri yok ise toprak profilini veya bitki kök bölgesini en çok 2 gün içinde terk etmesini sağlayacak drenaj koşulları mutlaka sağlanmalıdır.

Bitkisel üretimde verimlilik sorunlarının çözümünde yeteri miktarda yarayışlı suyun varlığı çok önemlidir.

Sulamanın düzenlenmesi amacıyla evaporimetreler gibi basit ve pratik yöntemler kullanılarak bu işlem gerçekleştirilir. Ancak her türlü tarımsal üretimde olduğu gibi organik yetiştiricilikte de sulama kalitesi mutlaka analiz edilmeli ve iyi kaliteli sular sulama amacıyla kullanılmalıdır.

TOPRAK SICAKLIĞININ ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Toprakta gerçekleşen fiziksel, kimyasal, biyolojik, bitki bünyesinde gerçekleşen fizyolojik olayları ve sürelerini, dolayısıyla tohumların çimlenmesini, bitkilerin büyüyüp gelişmesini yönlendiren en önemli faktörlerden birisi de toprak sıcaklığıdır.

Toprak sıcaklığının asıl kaynağı güneş ışınlarıdır.
Atmosfer havası kadar önemli bir faktör olan toprak sıcaklığının 0C’lere düşmesi topraktaki mikrobiyal faaliyeti tamamen durdurur. Optimum mikroorganizma aktivite sıcaklığı, 25C’dir.

Ayçiçeği 20-25C,Soya 25C, Ispanak 8-31C, Havuç 18-25C, Karpuz 25-30C gibi tohum çimlenmesi için optimum toprak sıcaklığı ister
Doğal koşullarda toprak sıcaklığının sağlanamaması durumunda ise sera içinde üretim yapılarak veya arazide farklı doğal malç materyallerini kullanarak veya yapay plastik malçlama ile toprak sıcaklığını ve nemini korumak olasıdır.

DOĞAL KÖKENLİ İNORGANİK MATERYALLERİN TOPRAĞA İLAVE EDİLMESİNİN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Toprağa doğal yollarla kazandırılabilen elementlerin başında azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve kükürt gelmektedir.
Toprakta bağlı bulunan organik formdaki azotun yarayışlı hale geçmesi, toprakta azot bağlayan mikroorganizmaların çalışmaları, baklagil türü bitkilerde toprağa azot kazandırma gibi doğal yollarla azot temini topraktaki mikrobiyal işlevler sonucu gerçekleşmektedir.
Toprakta genellikle %0.02–0.15 arasında bulunan fosforun asıl kaynağı topraktaki kaya ve minerallerdir.
Fosfor elementi, kök sisteminin gelişiminde, döllenme olayında, tohum oluşumunda gerekli bir elementtir.
Doğal yollarla toprağa fosfor kazandırmada tek yol, öğütülmüş granüle veya toz fosfat kayalarının toprağa ilavesidir.
Topraklarda önemli bir bitki besin elementi olan kalsiyum gerektiğinde kireçleme ile veya plajioklaslar, piroksenler, amfiboller, dolomit, jips gibi minerallerin öğütülerek toprağa ilavesi şeklinde de toprağa kazandırılabilir.
Kalsiyum ve magnezyum özellikle meyvecilikte önemlidir. Meyvelerin etli kısımlarına yetersiz Ca taşınması kahverengi lekeler olarak ortaya çıkar, domateste meyve, karnabaharda ve kerevizde göbek çürümesi şeklinde görülür.
Toprağa uygulanan materyallerin boyutları ne kadar ince olursa toprakta reaksiyona girmesi, Ca ve Mg iyonlarının yarayışlı hale gelmesi o derece hızlı olur. Materyallerin çözünebilirliği de önemli bir faktördür.
Bitkiler için bir diğer gerekli besin elementi olan kükürt, toprağa doğal yollarla tarımsal toz kükürt olarak verilmektedir. Bitkiler kükürt gereksinimini büyük ölçüde toprakların sülfat rezervlerinden sağlarlar

TOPRAK HAVALANMASININ ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Topraklarda su tarafından işgal edilmeyen gözeneklerde hava bulunur.
Toprağa ait boşluklar olan por’ların, hacmi ve büyüklüğü toprak işleme esnasında önemli değişikliklere uğramaktadır.
Tarım alet ve makinelerinin toprakları ezmesi makropor miktarını azaltırken, su hareketini de engellemektedir.

TOPRAK KİREÇ İÇERİĞİNİN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Sulama, gübreleme ve aşırı yağmurlar ile toprağa giren H iyonlarının topraktaki konsantrasyonu artarken, Ca ve Mg gibi bazlar zamanla topraktan yıkanacaktır. Bu işlemin sonucu toprak reaksiyonu yani pH düşmeye başlayacak ve toprak asidik özellik kazanacaktır.

TOPRAKTAKİ ORGANİK MADDENİN DEVAMLILIĞI VE KORUNABİLİRLİĞİNİN ORGANİK TARIMDAKİ ÖNEMİ
Toprağa kazandırılan organik maddenin korunması amacına yönelik bazı önlemlerin alınması ve uygulanması zorunludur. Bunları kısaca şu şekilde sıralayabiliriz:
1∙)Topraktaki organik madde miktarı, toprak işlenmesiyle direk ilişki halindedir. Toprağın işlenmesi organik maddenin ayrışmasını hızlandırır. Bu nedenle topraktaki organik madde düzeyinin düşmesini engellemek gerekir. Toprakların yüzeysel işlenmesi veya daha az işlenmesi demek, toprağa daha az oksijen girmesi demektir. Bu da organik materyalin kısa sürede ayrışması işlemini geciktirecektir.
2∙)Toprağa verilen organik maddenin temeli azottur. Topraktaki organik maddenin yarayışlığı toprağa ilave edilen azot ( N ) ile gerçekleşir. Bu nedenle topraktaki azot miktarını arttıran baklagil türü bitkilerin toprağa kazandırılması gerekir.
3∙)Kompost denilen materyal olan yaprak, saman mısır, ot artıkları v.b. bitkisel kökenli artıklar uygun koşullarda çürümeye bırakılmalıdır.
4∙)Topraktan kaldırılan ürün sonrası anız materyali topraktan uzaklaştırılmalıdır.
5∙)Ahır gübresi veya çiftlik gübresi organik madde kazanımında iyi bir kaynaktır. Bitki besin maddeleri ve özellikle de azotça zengin olan ahır gübresinin toprakta yine özellikler uygun toprak işleme ile korunumu da önemlidir.
6∙)Özellikle eğimli topraklarda büyük bir kaybı söz konusu olan organik madde, alınacak erozyon önemleriyle azaltılmalıdır.