|
Tezek Nedir - Tezek Üretimi
Türkiye ahır gübresini yakıt olarak kullanan sayılı ülkelerden biridir. Yapılan oranlamalara göre Türkiye'de elde olunan ahır gübresinin yılda yaklaşık % 55'i yakılmakla buna karşın yalnızca % 5.5'inden gübre olarak yararlanılmakladır. Yurt içi gezi izlenimlerini yazan Eyüboğlu (1952) "............ tezek memleketimizin yüreğine saplanmış bir bıçak,sırtımıza lök gibi çullanmış bir yara ve bütün aydın/arımızın yıizüne sürülmüş bir karadır" demek suretiyle bu önemli ülke sorununu açık ve duygulu bir şekilde orlaya koymuştur.
Uzunca bir işlemden soma yakılabilecek duruma sokulan ahır gübresine tezek denir. Türkiye'de tezeğin yapılmasında ve şeklinde yöreler arasında kimi ayrımlılıkların bulunmasına karşın esas aynıdır. Tezek, çoğunlukla kış süresince biriktirilmiş ahır gübresinden yapılır. Yağış ve sıcaklık durumuna göre Şubat ayı sonundan başlamak üzere Mart ayı sonuna değin uygun bir zamanda, ahır gübresi su ve samanla iyice karıştırılarak sert bir zemin üzerinde yığın yapılır. Bu yığında olanaklar elverdiğince gübre sıkıştırılır. Genellikle yığınların yüksekliği 1-1.5 m civarında olup, genişlik gübre miktarına göre ayar edilir. Çoğu kez yığının yan ve üstü ince bir tabaka çamur ile sıvanır. Kimi yerlerde bu iş gübre ile de yapılır. Gübre yığınları bu durumda havaların ısınmasına değin bekletilirse de işlerin en az, olduğu bir zamanda Mayıs ayının ortalarına doğru tezek yapılır.
Tezek yapılmasında genellikle iki usul izlenir. Bunlar: (a) Kasnak usulü ve (b) Serme usulüdür. Kasnak usulü ile tezek yapılması daha yaygın olup bu usulde tezeğe şekil vermek için kasnak kullanılır. Kasnaklara konulan gübre ayakla çiğnenerek iyice sıkıştırılır. Kurumağa, bırakılacağı yere kasnakla birlikle götürülen gübre, kasnak kenarından hafifçe silkelenerek kalıp halinde yere bırakılır, Havanın durumuna göre 15-20 gün sonra, tezekler alt üst edilerek her iki yanının iyice kuruması sağlanır. Kuruma tamamlandıktan sonra tezekler toplanıp Sonbaharın ilk yağışlarına değin açıkta yığın yapılarak bırakılır.
Serme usulünde ise, gübre basmalık denilen yere 20-25 cm kalınlığında serilir. İnsanlar ve hayvanlar tarafından iyice sıkıştırılan gübre bu şekilde kurumağa bırakılır. Bir süre sonra kalıplar halinde kürekle kesilerek alt üst edilir ve iyice kuruması sağlanır.
Yaz ayları süresince ahırdan çıkarılan gübre çoğunlukla mutfak işlerinde kullanılan ve yapma denilen tezek yapımında kullanılır. Yapma denilen bu tezeklerin yapılması için gübre bir miktar saman ve su ile karıştırılarak duvarlara yapıştırılır ve kurutulur. Küçük ve ince oldukları için bunlar kısa zamanda kuruyarak kullanılabilecek duruma gelir.
|
21.02.2010, 03:13
Benzer Konular
Hybrid-Şeklinde