Karadeniz Bölgesinde Sebzecilik

TÜRKİYE SEBZECİLİK BÖLGELERİ VE ÖZELLİKLERİ Karadeniz Bölgesi :
Bartın, Giresun, Gümüşhane, Karabük, Kastamonu, Ordu, Rize, Sinop, Samsun, Trabzon, Zonguldak illerinden oluşur.
Karadeniz Bölgesinin fazla nemli ve yağışlı, sıcak bir iklimi vardır. Doğu Karadeniz ile Batı Karadeniz ve kıyı kesimi ile iç kesim arasında belirgin bir iklim farklılığı göze çarpar. Doğu Karadeniz iklimi daha ılıman ve yağış miktarı biraz daha fazladır. Yaz ayları ile kış ayları arasında sıcaklık bakımından fazla fark bulunmaz. Yaz ayları sıcaklık ortalaması 15oC, kış ayları sıcaklık ortalaması 5-10oC’dir. Batı Karadeniz’de iklim biraz sertleşir ve yağış miktarı azalır. Sıcaklık yaz aylarında 15-18oC, kış aylarında 5oC’dir. Doğuda yağış 1000-2000 mm, batıda 400-1000 mm arasında değişir. Kıyıda yağış çoğunluk yağmur, bazı yıllar hafif kar, iç kesimde yağmur ve kar şeklindedir. İç kesim sıcaklık ortalaması kış aylarında 0oC olup, kış günü sayısı 10-30, donlu günler sayısı 50-100’dür. Kıyıda kış gününe hiç rastlanmaz. Donlu günler sayısı çok ender olarak 1-5 arasında oynar. Nispi nem ortalaması iç kesimde % 40-60, kıyıda % 60-80’dir.
Bölge genelde dağlıktır. Yamaçlar ve dağlar arasında yer yer oluşmuş ovalar bulunur. Sebzecilik kıyı kesiminde, kıyının hemen yanındaki dar ovalarda ve özellikle yamaçlarda yapılır. Burada aile sebzeciliği önem kazanır. Kendi sebze gereksinimlerinin karşılaması yanında, fazla üretilen sebzeler mahalli pazarlarda satılır. Samsun, Kastamonu ve çevresinde
daha geniş alanlarda sebze üretilir. Orta ve küçük işletmelerde sebzecilik yapılır. Aile ihtiyaçlarından fazlası, mahalli pazarlara ve diğer bölgelere ihraç edilir.
İşletmelerde yer yer sebze yanında çiçek üretimi de gerçekleştirilir. Daha çok dışarıda ve kısmen plastik tüneller içinde turfanda yetiştiricilik yapılır. Bölge ser tarımına uygun olmasına karşın seracılık istenen şekilde gelişememiştir. Halbuki yıl boyunca seralar içinde çalışma olanağı vardır. Özellikle çiçek yetiştiriciliği için çok uygun bir bölgedir. Sebzecilik Mart-Kasım ayları arasında yapılırsa başarı sağlanabilir.
Bölgede sebze tarımı 1992-2000 yılları istatistiklerine göre, 65-70 bin hektar üzerinde 1-1,5 milyon ton arasında gerçekleşmektedir. Ağırlıklı yetiştirilen ürünler domates, hıyar, lahana, sivri biber, fasulye, karpuz, kıvırcık, marul dolma biber ve patlıcandır. Domates 300-500 bin ton, hıyar 150-170 bin ton, lahana 150-160 bin ton ile ilk sıralarda yer alır. Bunları sivri biber 100-120 bin ton, fasulye 90-110 bin ton, karpuz 80-100 bin ton, kıvırcık ve marul 70-80 bin tonla takip eder. Diğer önemli sebzelerden dolma biberin 60-70 bin ton, kavunun 40-50 bin ton, pırasanın 30-40 bin ton, barbunya fasulyesinin 8-10 bin ton, soğanın 8-10 bin ton ve havucun 7-9 bin ton üretimi vardır (Cetvel 7.14 ve 7.15).
Cetvel 7.14. Karadeniz Bölgesi Sebze Üretim Alanı (Hektar)
(Kaynak : Tarım Bakanlığı İstatistikleri)
Sebze Çeşitleri 1992 1994 1996 1998 2000 Ortalama
Beyaz lahana 5.965 5.906 5.850 5.472 5.416 5.721
Yaprak lahana 8.132 7.920 7.758 8.155 8.049 7.466
Enginar 2 2 2 7 3 4
Kereviz 6 5 5 3 3 5
Marul 162 193 256 324 588 304
Kıvırcık 614 599 1.140 1.290 1.301 988
Ispanak 1.605 1.547 1.974 2.051 2.187 1.872
Pırasa 1.866 1.945 1.694 1.775 1.626 1.781
Pazı 77 103 104 116 105 101
Semizotu 18 20 23 22 25 21
Tere 8 10 12 9 11 10
Dereotu 3 4 3 3 3 3
Nane 7 11 12 11 14 11
Maydanoz 77 88 138 139 142 114
T. Fasulye 11.655 10.193 10.913 10.592 11.415 10.953
T. Bakla 436 381 564 337 346 412
T. Bezelye 464 405 406 310 281 373
B. Fasulye 1.309 1.676 2.117 1.666 1.696 1.692
Börülce
Bamya 116 117 153 129 148 132
Balkabağı 2.264 2.258 2.445 2.246 1.931 2.229
Kavun 572 2.030 1.560 2.213 2.074 1.689
Karpuz 4.006 4.473 2.519 2.254 3.120 3.274
Sakız Kabağı 712 716 670 635 708 688
Hıyar 5.518 5.388 5.542 3.480 6.231 5.231
Patlıcan 1.654 1.613 2.560 2.702 2.975 2.300
Domates 9.222 8.309 7.832 7.870 10.110 8.668
Dolma Biber 4.585 3.091 3.117 3.220 3.273 3.457
Sivri Biber 4.319 5.517 6.241 5.852 5.522 5.490
Sarmısak 238 119 153 264 160 186
Soğan 1.393 1.187 1.245 1.283 1.312 1.284
Havuç 48 36 76 83 80 64
Bayır Turpu 158 150 157 151 151 153
Kırmızı Turp 16 18 22 23 25 20
Yer Elması
Şalgam
Yer elması -- -- 1 1 1 1
Şalgam 6 1 3 8 2 5
Karnabahar 4 5 53 77 105 49
Kuşkonmaz
Toplam 67.237 66.036 67.320 64.773 71.139 66.751
Cetvel 7.15. Karadeniz Bölgesi Sebze Üretim Miktarı (ton)
(Kaynak : Tarım Bakanlığı İstatistikleri)
Sebze Çeşitleri 1992 1994 1996 1998 2000 Ortalama
Beyaz lahana 162.377 160.360 156.326 150.653 148.580 155.459
Yaprak lahana 92.646 80.026 72.645 69.339 80.745 79.080
Enginar 7 7 6 12 10 8
Kereviz 34 34 30 23 18 27
Marul 1.660 1.770 2.283 3.917 10.651 4.056
Kıvırcık 4.590 4.484 9.107 10.755 11.463 8.079
Ispanak 15.880 15.593 16.028 17.999 20.109 17.121
Pırasa 42.268 44.776 37.197 34.988 33.546 38.555
Pazı 591 808 825 882 779 777
Semizotu 189 291 175 182 184 204
Tere 22 27 83 65 72 53
Dereotu 5 7 7 4 8 6
Nane 15 28 29 23 24 23
Maydanoz 203 245 614 580 592 446
T. Fasulye 125.325 101.850 102.149 95.913 105.242 105.895
T. Bakla 1.620 1.314 1.306 1.044 1.313 1.319
T. Bezelye 1.303 1.160 1.690 1.335 1.381 1.375
B. Fasulye 8.761 9.680 11.961 10.786 10.736 10.384
Börülce
Bamya 259 357 471 384 477 389
Balkabağı 6.800 6.082 11.147 11.811 10.332 9.234
Kavun 10.283 25.815 44.442 64.866 63.571 41.795
Karpuz 93.092 100.560 77.932 83.427 133.909 93.784
Sakız Kabağı 12.251 12.062 9.644 8.047 8.784 10.157
Hıyar 140.963 127.950 137.189 240.632 191.680 167.682
Patlıcan 58.830 58.742 57.435 63.874 69.974 61.771
Domates 384.771 321.364 274.786 311.050 425.287 343.451
Dolma Biber 90.050 62.859 63.315 68.703 71.218 71.211
Sivri Biber 99.100 115.567 122.728 122.292 115.726 115.082
Sarmısak 1.953 978 1.012 2.682 1.420 1.609
Soğan 10.681 8.975 13.603 8.633 9.125 10.203
Havuç 513 393 1.227 1.169 1.430 9.464
Bayır Turpu 2.550 2.173 2.925 2.762 3.329 2.747
Kırmızı Turp 101 121 136 180 195 146
Yer Elması
Şalgam
Yer elması -- 9 7 6 6 7
Şalgam 30 33 40 40 20 32
Karnabahar 28 51 508 758 889 446
Kuşkonmaz
Toplam 1.369.751 1.226.551 1.231.008 1.389.816 1.532.825 1.362.071

Kaynak: Genel Sebzecilik Kitabı Prof. Dr. Atila Günay