Keçi Yetiştiriciliğinde Üretim Biçimleri

Keçi Yetiştiriciliğinde Üretim Biçimleri
1. Aile İşletmelerinde Üretim
2. Köy Sürülerinde Üretim
3. Yaylacılık Biçiminde Üretim
4. Göçebe Sürülerde Üretim

Keçi yetiştiriciliğinde üretim sistemleri diğer hayvan türlerinde olduğu gibi ekolojik ve sosyo-ekonomik faktörlerin etkisi ile şekillenmektedir. Bölgenin iklimi, toprak özellikleri, bitki örtüsü ve topografik yapısı yetiştirilecek tüm ırk ve yetiştirme sistemini belirleyen en önemli faktörlerdir.

Türkiye'de, keçi yetiştiriciliği özellikle Akdeniz, Güney Ege, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri ile Orta Anadolu'yu çevreleyen dağlık kesimlerde yoğunluk kazanmıştır. Genellikle orman içi ve kenarı yerleşim bölgelerinde, arazinin sarp, ekim alanlarının sınırlı ve bitkisel üretime ve keçi dışındaki hayvan türlerinin yetiştirilmesine pek elverişli olmadığı alanlarda keçi yetiştiriciliği tek veya en önemli geçim kaynağı durumundadır. Belirtilen koşullar nedeniyle Türkiye'de keçi yetiştiriciliği küçük aile işletmeleri dışında büyük ölçüde ektansif bir yapı arz etmektedir. Kısaca özetlenen bu yapı içerisinde aile işletmeleri, köy sürüleri, yaylacılık ve göçebe sürüler şeklinde olmak üzere 4 farklı üretim biçiminden söz etmek mümkündür. Bazı ülkelerde bunların dışında peynir üretimine hammadde sağlayan entansif süt keçisi işletmeleri de bulunmaktadır.

1. Aile İşletmelerinde Üretim


Ailenin özellikle süt, kısmen de et gereksinmesinin karşılanmasına yönelik bir üretim tarzıdır. İşletmenin hayvan varlığı birkaç baş süt keçisinden oluşur. Keçilerin beslenmesi mutfak ve pazar atıklarının yedirilmesi ve bağ-bahçe veya ev yakınındaki boş arazilerin otlatılmasına dayanmakla birlikte elden yemleme de yapılır. Bu işletme çeşidi fakir ülkelerde ve genellikle büyük şehirlerin yoksul kenar semtlerinde yaygın biçimde görülmektedir. Bununla birlikte gelişmiş ülkelerde de beslemenin genellikle elden yemleme biçiminde olduğu aile işletmelerine rastlanmaktadır.

2. Köy Sürülerinde Üretim


Köy sürülerinde üretim daha çok koyun ve Ankara keçisi yetiştiriciliğinde uygulanmaktadır. Kıl keçisi yetiştiriciliğinde ise bu sisteme daha az rastlanmaktadır. Dağ eteklerinde ve ovalarda yerleşik işletmelerde daha çok rastlanan bu üretim tarzında amaç ailenin hayvansal ürün gereksinmelerini karşılamanın yanında ortak köy merasından yararlanmak ve işletmeye gelir sağlamaktır. Her bir işletmedeki hayvan sayısı 8-10 baştan 30 başa kadar değişebilmektedir. Bu hayvanlar 200-300 başlık ortak köy sürüsü veya sürülerini oluştururlar. Sürüler köy merasında çoban denetiminde meraya götürülen hayvanlar gün boyunca süren otlama sonunda köye getirilirler ve geceyi ait oldukları işletmenin ağılında geçirirler. Hayvan sahipleri çoban masrafının karşılanmasına hayvan sayılarına uygun şekilde katılırlar.

3. Yaylacılık Biçiminde Üretim


Bu üretim biçiminde keçiler sıcak ve kurak yaz mevsiminin etkisi ile kuruyan ve otlamaya elverişsiz hale gelen alçak mera alanlarından, serin ve bol otlu yaylalara götürülmekte, ve sonbahara kadar 4-5 ay süre ile bu bölgelerde otlatılmaktadır. Sürüler bu mevsimde havaların soğuması ile birlikte köye döner ve bir sonraki yılın yaz mevsimine kadar orada kalırlar.

Yaylalardaki otlaklar genellikle devlet arazisidir. Bu nedenle hayvan sahiplerinin otlak alanları için herhangi bir ödeme yapmaları gerekmez. Şahıs arazisi otlaklar ise hayvan sahiplerince kira karşılığında otlatılmaktadır.

Yaylacılık biçiminde üretim şeklinde sürüler 300-500 baş keçiden oluşmaktadır. Sürüler bir tek kişiye ait olabileceği gibi, çok sayıda yetiştiricinin hayvanlarından meydana gelebilir. Bu durumda yetiştiriciler otlatma giderlerine hayvan sayıları ile orantılı olarak katkıda bulunurlar.

4. Göçebe Sürülerde Üretim


Göçebe sürülerde üretim biçiminde toprağa bağımlılık söz konusu değildir. Bu üretim biçiminde sürü ve sürü sahiplerinin hiçbir zaman sabit bir yeri yoktur. Gerek sürüler, gerek sürü sahibi aile ve aşiretler iklim ve mera koşullarının uygun olduğu bölgelere göç etmek suretiyle yaşamlarını sürdürürler. Kış mevsimini sıcak güneye bölgelerindeki meralarda geçiren sürüler ilkbaharla birlikte yüksek yayla ve dağ meralarına göç ederler.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülen göçebe sistemde üretim tamamen meraya dayalıdır. Ancak uzun ve sert geçen kışlarda hayvanlara saman, kuru ot ve zaman zaman da dane yemler verilmektedir. Elde edilen ürünler ise genellikle işletme bünyesinde tüketilmekte, tüketim fazlası ürünler temel gereksinmelerin karşılanması amacı ile satılmaktadır.