Genel Besi Kuralları ve Sığır Besisi

Genel Besi Kuralları ve Sığır Besisi

SIĞIR BESİSİ

Damızlık özelliği göstermeyen genç erkek ve dişiler ile süt sığırı işletmelerinden kadro dışı bırakılan düşük verimli ve yaşlı sığırlardan daha fazla miktarda ve daha kaliteli et elde edebilmek için bu hayvanlara kesimden önce belli bir süre özel bir besleme uygulanır ve bu süre içinde yapılan faaliyete Sığır Besiciliği denir.
En uygun ve en çok kullanılanı = erkek buzağı, erkek dana ve tosun
Ayrıca; gebe kalmayan düveler, hastalık gebe kalamayan her yaşta inek, meme hastalığı nedeniyle süt verimi azalmış inek, kastre edilerek iş hayvanı olarak kullanılan her yaşta öküz de besi materyali olabilir.

Sığır besisinin yararları:

İşletme sahibine, milli ekonomiye ve insan sağlığına yararlıdır. Başta et verimi olmak üzere yan ürünleri ilaç, kozmetik ve yem sanayinde hammadde olarak kullanılır. Başlıca yararları:
- Hammadde ve artık ürünlerin ete dönüştürülmesi
- Sığırların et verimlerinin ve et kalitesinin arttırılması
- İnsanların beslenmesi
- Giyim, ayakkabı ve saraciye sanayine ham madde temini
- İlaç ve kozmetik sanayine ham madde temini
- Diğer sanayi kollarına ham madde temini
- Tabi gübre ile toprak verimliliğinin arttırılması

Sığır besisinin avantajları:

- Ahır ve ekipman olarak fazla bir yatırım gerektirmez
- Yatırılan sermayenin devir hızı yüksek ve gelire dönüşümü hızlı
- Diğer hayvancılık kollarına göre işçilik giderleri çok az
- Genç ve erkek hayvanlar kullanıldığından ve bu hayvanlar sağlam ve dayanıklı olduğundan hastalık riski az ve ölüm oranı yok denecek kadar az
- Kesim ağırlığındaki bir sığıra hep pazar imkanı var
- Diğer hayvancılık ve sanayi sektörlerine göre en az yatırımla istihdam sağlar

Besi Yöntemleri:

Mera besisi : Türkiye mera kalmadığından yok denecek kadar az. Kıştan zayıf çıkan sığırlar 2-3 at otlatılıp kasaplık kondisyona ulaştırılır ve kasaplık olarak satılır. Meraların kötü olması nedeniyle yeterince karlı değildir.
Önce mera sonra ahır besisi: Kesim olgunluğuna merada ulaşmış sığırlar bir süre de ahır ortamında beslenerek kesime sevk edilir.

Ahır besisi: Hayvan pazarından toplanan zayıf ve besiye uygun sığırlar belli bir süre besi ahırında bakılır ve kesim olgunluğunda kesime sevk edilir.

Besi Teknikleri:

Entansif Besi: Beslemenin entansif olabilmesi için şu kuralları yerine getirmesi gerekir.
- Besiye alınacak sığırlar ırkına, yaşına, canlı ağırlığına, beden yapılarına ve orjinlerine göre seçilecek
- Besiye başlanmadan hayvanlar iç ve dış parazitlere karşı ilaçlanacak, şap ve sığır vebası aşıları yapılacak
- Hayvanlar enerji ve protein ihtiyaçlarına göre ve dengeli rasyonla beslenecek
- Hayvanlar besi öncesi tek tek tartılıp numaralanacak ve canlı ağılık sınıflandırması yapılarak yem miktarları belirlenecek.
- Kesif ve kaba yemler tartılarak verilecek
- Besi süresince canlı ağırlık artışları takip edilecek, canlı ağırlık arttıkça verilen yem de arttırılacak
- Besideki hayvanlara hijyenik bir ortam temin edilecek
- Hayvanların besi sonu ağılıkları gelir-gider hesabı yapılarak hesaplanacak



Ekstansif Besi : Yukarıdaki şartların yerine getirilmeden yapıldığı besi şeklidir. Ekonomik şartlara uymaz.

Besi Süresi: Sığırların yaşlarına, cinsiyetlerine, ırklarına ve kondisyonlarına göre 3’e ayrılır:

1. Kısa Süreli Besi : 3-4 ay süren besi şeklidir. Genellikle yaşlı hayvanlar kullanılır. Beside yağ birikimi ve az miktarda da kas gelişimi olur. Besinin uzaması karlılıktan çıkmasına neden olur. Bu şekilde elde edilen etler kıymalıktır. Süt danası eti üretimi için yapılan besi de kısa süreli besiye girer. Süt danası üretiminde ağız sütünün ardından erkek buzağılar süt ve süt ikame yemleri ile 2-4 ay beslenirler. Kesinlikle kesif ve kaba yem verilmez. Doğum ağırlığı 35-40 kg olan kültür ırkı sığırlar bu iş için uygundur. Bu beside amaç pembe renkli, yumuşak ve lezzetli et üretmektir. 4 ay kadar süren besi sonrası danalar 140-150 kg civarında kesilir.

2. Orta Süreli Besi: 4-7 ay kadardır. 1-2 yaşlı genç sığırlar için uygundur. Elde edilen et kalitesi kısa süreliden iyidir. Türkiye besiciliğinin çoğu bu şekildedir. Karkastan daha çok kızartmalık et (bonfile, pirzola, rosto v.b.) tabir edilen değerli etler elde edilir.

3. Uzun Süreli Besi: 7 aydan fazla sürer. Buzağılık döneminden yeni çıkmış erkek danalar kullanılır. Kesim olgunluğu 15-18 aylık oldukları dönemdir. Elde edilen etler lezzetli, gevrek, sulu ve yağ oranı uygundur.

BESİ: Genel anlamda ağırlık kazandırmayı anlatır. Genç erkek sığırların (erkek danaların ve tosunların) büyüme dönemlerinden istifade edilerek büyümelerinin en ekonomik biçimde teşvik edilmesi ve maksimum ekonomik canlı ağırlıklarına bir an önce ulaşmalarının sağlanmasıdır.
Ülkemizde 4-10 aylık entansif besi yapılmalıdır. Besi hayvanlarını maksimum ekonomik canlı ağırlıklarına en ekonomik rasyonlar ile bir an önce ulaştırmak hedef olmalıdır.

Açık Besi Yerlerinin Düzenlenmesinde Göz Önünde Tutulması Gereken Hususlar:


Sıcaklık : Sıcaklığın düşük olması, yüksek olmasından iyidir. Mühim olan hareketi engelleyici çamur ve yüksek nem olmamasıdır. -17 °C sıcaklıklara kadar dayanabilen besi hayvanları, sıcaklığın + 38 dereceye ve üstüne çıkması durumunda ve eğer nem de varsa ölebilirler. Bu durumda yapılacak gölgelikler faydalı olacaktır.

Rutubet : Yüksek rutubet gelişmeyi azaltan bir etkendir. 0 °C civarındaki yüksek rutubet gelişmeyi yavaşlatır yem tüketimini azaltır. Sıcak ve rutubet bir araya geldiğinde sinekler hayvanları rahatsız etmeye başlar. Rutubet olmayan yaz aylarındaki tozlanma akciğer rahatsızlıklarına neden olur.

Padok Büyüklüğü: Çamur problemi padokların küçüklüğündendir. ABD’de 250mm ve daha az yağış alan yerlerde sığır başına 7 m2, 500-700 mm yağış alan yerlerde 20-30 m2 alan hesaplanır. Çamur problemini engellemek için meyil unutulmamalıdır.

Yem ve Su: Sığırların önünde sürekli yem ve su bulunmalıdır. Hayvan başına yemlik boyu 20-40 cm arasında olmalı. Suluklar 25 hayvan için 300 cm2 olmalıdır. Kışın donmalar önlenmelidir.


Çit: Tel veya örgülü teller uygundur. Ucuz olması önemlidir. Çitlerin korunması için elektrik verilmesi çözüm olabilir.

Rüzgar kıran: Çamura neden olduğundan yapılmaması daha iyidir.


Sinek : Isırarak rahatsız ederler ve randımanı düşürürler. Çevre temizliğine dikkat edilmesi çözümdür.

Işık : Aydınlatmanın bir etkisi olmadığından gerek yoktur.

Çamur: Çeşitli tümsekler ve meyil verilerek önlenir. Eğim % 4-6 olmalıdır. Yemliklerin ve suların etrafı en çok gezilen yer olduğundan beton kaplanabilir.

Yemliklerin Konumu: İşçiliği düşürmek ve yemleme süresini kısaltmak için çit dışına konsalar da çit içinde olması daha iyidir. Ahşaptan yapılmaları taşınmaları açısından ve ucuz olmaları açısından iyidir. Sabit yemlik yapılırsa, yemlikle beraber % 4-6 eğimli beton platform da inşa edilmelidir.

Tesisin Çevreye Etkisi: Tesisler etrafa koku, sinek ve toz yayabileceğinden yerleşim sahalarından uzak olmalıdır.

Büyük Baş Besicilikte Mekanizasyon:

Kullanılan makineler kullanım amacına göre;
- Yem hazırlamada kullanılan makineler
- Yem hammaddelerini karıştıran ve dağıtan makineler
- Hayvanlara içme suyu sağlayan makineler
- Taşıyıcı ve yükleyici makineler
- Sığır işlem sahası aletleri (Kantar, sıkıştırma kutusu, toplama dolabı)

Kantar : Hayvanları tartma işleminde kullanılan alet.

Sıkıştırma Kutusu : Tek kanadı hareketli olan bu kutu ile hayvanlar sıkıştırılarak üzerlerinde her türlü işlem yapmak mümkündür.

Toplama Dolabı : Orta kısımda bulunan kapısı dairesel hareketli, silindirik yapılıdır. Hayvanları toplamaya yarar. Bakım kontrol işlemlerinin toplu yapılamasını sağlar.

Besiye Alınacak Hayvanların Seçimi:


Irk : Canlı ağırlık artışı hayvanın kalıtsal yapısı ile ilgili olduğundan, besiye seçilecek hayvanların ırkları besi sonunda amaçlanan ağırlığa ulaşmaya izin vermelidir. Her ırktan hayvanla besi yapılabilir. Mühim olan gerektiği gibi beslemek ve gerektiği kadar beside tutmaktır. Irk seçilirken o ırkın verim yönlerine de bakılmalıdır. Süt ırkı sığırlar erken gelişmelerine rağmen et ırkı sığırlara oranla besi sonu ağırlıkları daha azdır.

Yaş: Besiye alınacak hayvanlar genç olmalıdır. 1-1,5 yaşındaki hayvanlar ile besi yapılacak ise karlı olup olmayacağı hesaplanmalı, 3-4 yaştan büyük hayvanlar ise besiye alınmamalıdır. Genç hayvanlar büyüme devresinde daha fazla vücut organlarını geliştirdikleri için daha hızlı kilo alırlar. Genç hayvanlar daha az yağ depoladıklarından yem değerlendirme sayısının azalmasını dolayısıyla 1 kg canlı ağırlık için tüketilen yem miktarı düşecektir.
Yağ oranı 2 şekilde artar.
- Hayvanın canlı ağırlığı ve yaşı arttıkça
- Günlük canlı ağırlık artışı miktarı arttıkça


Cinsiyet: Erkekler dişilere göre daha hızlı ve daha fazla canlı ağırlık artışı gösterir. Ayrıca erkeklerin besi sonu ağırlığı dişilere nazaran daha fazladır. Kastre etmenin bir faydası yoktur.

Kondüsyon ve Sağlık : Kondüsyonsuz ve göz akları sarı renkli hayvanlar hastadır alınmaya. Çok zayıf hayvanlar da besiye alınmaya. Yani besiye alınacak hayvanlar; sağlıklı, bakışları canlı, ense ve omuzları gelişmiş, açlık çukuru dolgun, arkadan görünüşü kareyi andırır (butlar ve kalça dolgun veya dolmaya elverişli)olmalıdır.

VERİMLİ VE KARLI BESİCİLİK YAPABİLMENİZ DİLEĞİYLE...