Domates Öz (Gövde) Nekrozu

Hastalık Tanımı :
Domates öz (gövde) nekrozuna Pseudomonas ve Envinia cinsine ait bazı bakteri türleri neden olmaktadır.

Pseudomonas corrugata: Non-fluorescent, polar kamçılara sahiptir. Bakterinin suda, belirtisiz yonca köklerinde, domates tohumlarında, toprak ve çeltik tanelerinde yaşamını sürdürebilmektedir.

Pseudomonas mediterranea: Gram negatif, aerobik, fluorescent olmayan, polar kamçılara sahip bir bakteridir. Domates ve biberden izole edilmiştir.

Pseudomonas viridiflava: Fluorescent bir bakteridir. Etmen domates ve diğer konukçuların yaprak ve köklerinde epifıtik olarak yaşayabilmektedir.

Pseudomonas cichorü: Çubuk şeklinde, fluorescent, 1.1-3.5x0.7 um boyutunda, hareketli, 1-6 polar kamçıya sahip bir bakteridir. Etmen toprakta, toprağa gömülen yapraklarda ve bitki artıklarında yaşayabilmektedir.

Envinia carotovora subsp. carotovora ve Envinia carotovora subsp. atroseptica:

Pektolitik aktiviteye sahip, Gram-negatif, çubuk şekilli, fakültatif anaerob bakte*rilerdir. Toprak kaynaklı bu patojenler ayrıca suda, rizosferde ve bitki artıklarında canlılığını sürdürebilmektedir.

Envinia chrysanthemi: Gram-negatif, çubuk şekilli, hareketli, peritrik kamçılara sahip, fakültatif anaerob bir bakteridir. Bazı bitki türlerinde (süs bitkileri, muz) latent olarak bulunabilir ve çeliklerle yayılabilir. Bunun yanı sıra toprakta ve bitki artıklarında canlılığını sürdürebilmektedir.

Bu etmenler fırsatçı patojenler olup, bitkiyi strese sokan koşullarda hastalık oluşturmaktadır. Gereğinden fazla azotlu gübreleme nedeniyle bitkinin gevşek yapılı olması, düşük gece sıcaklıkları ve yüksek orantılı nem, hastalığın gelişimini teşvik etmektedir.

Yaşayış :
Hastalık genelde bitkilerin meyve döneminde kendini gösterir. Yapraklarda genel sararma gözlenir. Gövdede farklı büyüklükte koyu kahverenginden siyaha kadar değişen lekeler görülür. Lekeler genellikle gövdenin alt kısımlarında oluşur. Gövde lekeleri bazı durumlarda koltukların gövde ile birleştiği yerlerde sınırlı kalır. Gövde boyuna kesildiğinde, öz kısmının kahverengi-siyah olduğu gözlenir. Özdeki renk değişimi, zamanla öz boşalmasına dönüşür. Bazı durumlarda iletim demetlerinde de kahverengileşme oluşur. Zaman zaman gövdede çatlaklar meydana gelir ve çatlaklardan havai kökler çıkar. Hastalığın ilerlemesiyle bitkide solgunluk ve ölüm meydana gelir.

Hastalık, yumuşak çürüklük grubu Envinia spp. nedeniyle oluştuğunda; ayrıca, özde sulanma, renk değişimi, parçalanma ve yumuşak çürüklük görülmektedir. Bu nedenle domateste Erwinia cinsine ait bakterilerin oluşturduğu belirtilere gövde çürüklüğü demek daha doğru olur.

Hastalığın gelişimi için uygun koşullar oluştuğunda, bitki ölümleri nedeniyle ciddi zararlar ve ürün kayıpları meydana gelebilir.

Dünyada tarla ve sera domateslerinde saptanan bu hastalık Ülkemizde Akdeniz ve Ege Bölgesinde sera domateslerinde belirlenmiştir.

Kültürel Önlemler :
- Bitkiler dengeli beslenerek sağlıklı yetiştirilmelidir. Gereğinden fazla N gübrelemesinden kaçınılmalı, K'lı gübrelere önem verilmelidir.

- Seralarda havalandırmaya özen gösterilmeli ve aşın nem birikimi önlenmelidir.

- Hasta bitkiler seradan uzaklaştırılarak imha edilmelidir.

- Koltuk alma işlemleri sırasında bulaşık bitkilerden sağlıklı bitkilere hastalığın bulaştırılmamasına özen gösterilmeli, budama aletleri sık sık dezenfekte edilmelidir.

- Koltuk alma işleminden sonra hastalık etmenlerinin bitkiye girişini engellemek için serada diğer hastalıklara karşı yapılacak olan bakirli preparatlardan biri hemen uygulanmalıdır.

- Üretim sezonu sonunda tüm bitki artıkları sökülerek imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele :
Bu hastalığa karşı etkin bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur.

İlaçlama Zamanı :
Bu hastalığa karşı etkin bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur.