Avokado Yetiştiriciliği - Persea americana

Ağaç Kavunu (Avocado)

Görkemli ağacı ve lezzetli meyvesiyle ağaç kavununu yurdumuzun Akdeniz iklim karakterine uymuştur. İki önemli türü Guatamala (Guatamalan avocados), Meksika (Mexican avocado) tanınmış verimli çeşittir. Bunlar üzerinde Araştırma Enstitülerimizde gerekli araştırmaların yoğunlaştırılması gereklidir.

İklime dayanıklı, -4C derecesinde, nisbeten sıcak iklimlerde başarıyla gelişen Meksika türü ağaç kavunda hafif donlar, meyvelerinin esmerleşmesini hazırlar; hatta, meyvenin tadını da azaltır. Bununla birlikte, gübresi ve tarım uygulamaları yeterli olan ağaçların iklime dirençli oldukları anlaşılmaktadır.
Ağaç çiçekteyken devam eden serin havalardan sonra gelen sıcaklar körpe meyvelerin dökülmesine neden olabilir.

Çeşitleri

Ağaç kavunları irilik bakımından değişiklik gösterir. Çok ufakları olduğu kadar, iri Ağaç kavunları da vardır. Kabukları düzgün veya pütürlü olduğu kadar, renk farklılıkları da vardır. Yeşil, menekşe ya da eser renklerde olabilir. Yağ içerikleri de farklı olabilir. En nefis ağaç kavunu, yağ içeriği yüksek olanlardır. Ağaç kavunlarının olgunlaşma dönemleri, türlerine göre değişir. Genellikle çeşitli dönemlerde ürün veren türler bir bahçede ekilince, yılın farklı dönemlerinde sürekli ürün alınmaktadır. Aynı türün meyvelerinin, sıcak bölgelerde daha erken olgunlaştığı da bir gerçektir.

Bacon: Meksika türüdür. Orta boylu ağacının dalları dikenlidir. Meyvelerinin kabuğu düzgün, ince, yeşildir. Etli kısmı sarı-yeşil renktedir. Erken meyveye durur. Kasım-Mart dönemlerinde derlenir.

Duke: Meksika türüdür. İri görkemli, verimli ağacı vardır. Meyvesi orta irilikte, lezzetlidir; kabuğu sarımsı, yeşil, pürüzsüzdür, cilalıdır. Genellikle anaç olarak çoğalmada kullanılır, çünkü Phytophtora kök hastalığına (root rot) dayanıklıdır. Rüzgardan da zarar görmez. Eylül-Kasım da meyve verir.

Fuerte: Meksika/Guatemala türüdür. Ağacı iri ve serpiktir. Meyvesi lezzetlidir, kabuğu ince, düzgündür. İklim değişikliklerine duyarlıdır. Erken çiçeğe durur, bu bakımdan donlardan etkilenir. Ticari bir türdür; kasım ve haziranda derlenir.

Hass: Guatemala türüdür. İri, görkemli ağacının dalları daha diktir. Orta irilikteki meyvesinin kabuğu çok pütürlüdür, deri gibi kalındır. Krem renkli etli kısmı çok nefistir. İklim değişikliklerini sevmez. Pazarlarda çok aranan bu ağaç kavunu nisan ve kasım aylarında derlenebilir.

Mexicola: Meksika türüdür. Ufak, güzel bir ağacı vardır. Ufak ağacının meyveleri de ufaktır ve siyah renklidir. Çekirdekleri iri olur. İklime dayanıklıdır. Lezzeti çok güzeldir. Ağustos ve kasım arasında derlenebilir.

Reed: Guatemala türüdür. Dar ve dik olan ağacı güzeldir. Ortadan büyüğe kadar değişen meyvesi, yuvarlaktır, teli kısmı tereyağı kıvamındadır. Temmuz-Eylül de derlenebilir.

Rincon: Guatemala türüdür. Ufak, üretken ağacı vardır. Ufak meyvesi kalın kabukludur; lezzetlidir. Ocak-Nisan da ürün verir.

Thille: Guatemala türüdür. Canlı ağacı dikine gelişir. Orta irilikte yeşil kabuklu ürünü nefistir. Temmuz-Kasım da derlenir.

Wurtz: Guatemala kaynaklıdır. Diğer türlerin yarısı boydadır. Salkım dalları yeşil renkli, kaliteli meyve ile süslenir. Çekirdekleri iridir. Bodur ağaç diye satılır. Littlecado diye bir bodur tür daha vardır, fakat, bu tür çok yavaş gelişir. Kaplarda dikilebilir. Meyvesini Haziran-Ağustos dönemlerinde verir.

Zutano: Meksika türüdür. Dikine gelişir. Devamlı bol ürün verir. Orta irilikteki meyveleri ince, yeşil kabukludur. Oldukça lezzetlidir; Kasım-Şubat döneminde derlenebilir.

Tarım Uygulamaları

Toprağının drenajlı olması istenir. Genç fidanlar doyasıya sulanmalı, toprağı kurumaya başlayınca yeniden sulanmalıdır. Yaşlı ağaçların toprakları kuruyunca suyunu vermek lazımdır (yapraklar buruşup, küsmeden).

Gübre fazla istemeyen ağaç kavununa, yıllık verimi düşme göstermeden azotlu gübre verilmez. Yıllık azot ihtiyacı 750 gr kadar azotlu gübredir (fiilli azot itibariyle). Yapraklarda sararma görülürse (Cholorisis) azotun sindirilemediğinden (Demir eksikliğinden) anlaşılabilir.

Budama fazla uygulanmaz, ağaca çeki düzen vermek, ölü dalları almak üzere uygulanabilir.

Meyvenin seyreltilmesi için, ağacın taşıyacağından fazla ürün yüklenmesi gerekir.

Hasat için genellikle kabuk renginin koyulaşması gerekir. Dalında yumuşamayan (olgunlaşmada) ağaç kavunu, koparıldıktan sonra buruşup gevşemeden yumuşamalıdır. Yeşil renklerde, kabuk parlaklığını yitirip, sarıya kaçınca olgunlaşmamış demektir. Çekirdek sertleşip çekirdek kabuğu kağıt gibi olunca olgunluk erişti denir.

Ağaç kavununun dalından kesilerek alınması, çekilerek koparılmaması icap ed er. Sapı zedelenen meyve çürür, bozulur. Yumuşak, narin olan ürünün dikkatle ellenmesi lazımdır. Odaya kendi halinde bırakılırsa, olgunlaşır. Soğukta, buzdolabında yavaş olgunlaşır.

Hastalık ve zararlıları oldukça fazladır. Kök çürüğü bir mantar hastalığıdır ve Phytophthora cinamomi denilen mantardan kaynaklanır. Drenajı olmayan, suyunu dikkatsizce alan topraklarda izlenir. Hastalığı, normale göre ufak sarı yapraklardan bir bakıma teşhis edilebilir. Hastalık gelişince bazı dallar ölmeye yüz tutarken, bazı ürünler ufak olur. Hastalık ağır ağır seyrederken, ağaç da giderek verimini düşürmeye başlar, bazen çabuk çöker. Tarım kültürünü iyi yapmak, drenajını, özellikle suyunu dikkatle vermek gerekir.

Hastalıklı alanlara ağaç dikmemek, hastalıklı ağaçları bahçede tutmamak lazımdır. İlaçlamayı da ihmal etmemek şarttır.

Kaynak: Genel Meyve Tarımı Prensipleri ve Pratik Meyvecilik Yöntemleri