Amonyum Sülfat Gübresi

Amonyum sülfat gübresi açık sarıdan griye kadar değişen ve çoğunlukla beyaz, renkli olan kristal yapıda bir gübredir. Zaman zaman gübrenin içinde kahverengi, mavi, sarı ya da gri renkli kısımlar görülmektedir. Bunlar ferrisiyanit, arsenik sülfat vb. maddelerin gübreye karışmış olmalarından ileri gelmekledir. Amonyum sülfat gübresi, üreye nazaran suda daha az çözünür. Amonyum sülfat gübresinde % 20.5-24.0 S bulunur. Arı durumdaki amonyum sülfat ise % 21.2 N ve % 27.5 S içerir.

Amonyum sülfat gübresi amonyak gazı ile sülfirik asidin tepkimesi sonucunda elde edilir.

2NH3 + H2SO4 > (NH4)2SO4

Amonyum sülfatın üretiminde önceleri kömürün koklaştırılması sonucu elde edilen amonyak gazı kullanılmıştır. 1923'lerden sonra Almanya'da sentetik amonyağın bol miktarda üretilmesiyle sülfirik asidin nötralizasyonunda sentetik amonyak gazı tüketilmiştir. Kömürün koklaştırılması ile elde olunan amonyak gazı kullanılarak üretilen amonyum sülfat gübresi % 20.5 N içerirken, sentetik yoldan elde olunan amonyak gazının kullanılmasıyla üretilen amonyum sülfat gübresi ise % 21 N içerir.

Sentetik olarak üretilen ya da kömürün koklaştırılmasıyla elde edilen amonyak gazı sulu sülfürik asıl içeren nötrleştirme tankına püskürtülerek verilir. Sülfirik asit ise üstten tanka enjekle edilir. Tepkime sonucu oluşan sıcaklık suyun buharlaşmasına neden olur Nötralizasyon tankında çözeltinin pH'sı 7'nin altında tutularak amonyak yitmesi önlenir. Tankın altında toplanan amonyum sülfat kristalleri alınır. Santrifüj edilir ve kurutulur. Geride kalan çözeltli tekrar nötralizasyon tankına gönderilir. Bu yöntemle 520 kg amonyak gazı ve 1500 kg sülfirik asit ile 2000 kg amonyum sülfat gübresi üretilebilir.

Kimi ülkelerde ve özellikle Avrupa'da amonyum sülfat kalsiyum sülfatın amonyum karbonat ile işleme tabi tutulması sonucu üretilmektedir.

Anılan yöntemle amonyum sülfat üretiminde kalsiyum sülfat süspansiyonunu içeren tanka bir yandan basınç allında karbon dioksit gazı verilirken öte yandan, sulu amonyak çözeltisi verilir. Tepkime sonucu önce amonyum karbonat oluşur. Amonyum karbonat ile kalsiyum sülfatın tepkimesi sonunda da amonyum sülfat oluşur. Kalsiyum sülfat parçacıklarının inceliğine ve süspansiyon durumuna bağlı olarak tepkime için 6-9 saatlik bir süreye gereksinim vardır: Tepkime sonunda kalsiyum karbonat çöker ve çözeltide kalan amonyum sülfat çözülerek ayrılır. Süzük buharlaştırılır ve amonyum sülfat kristalleri elde edilir. Çöken kalsiyum karbonatları istenirse nitrik asit ile kalsiyum nitrat üretilir. Yahut amonyum nitratta karıştırılarak kalsiyum amonyum nitrat gübresi elde edilebilir.

Asit özellikli bir gübre olduğu için nötr ve kireçli (alkali) topraklarda kullanılır. Uzun yıllar sürekli olarak toprağa verilmesi halinde topraktaki asit miktarını arttırır. Bu nedenle asitli topraklara verilmemelidir. Verilmek zorunda kalındığında ise bir miktar kireçle birlikte uygulanmalıdır.
Genellikle beyaz renkli olup toz şekere benzediği için çiftçilerimiz tarafından "şeker gübre" diye de adlandırılır. Bitkilerde azot ihtiyacının karşılanmasında kullanılır. Yapısında bulunan kükürt sayesinde
bitkinin kükürt ihtiyacı da karşılanır. AS gübresi, nitratlı gübreler gibi kolay yıkanmamakta, bu nedenle de birçok bitkide ekimle birlikte verilebilmektedir. Çeltik ve hububat tarımında sıklıkla kullanılır. Fizyolojik asit karakterli bir gübredir.

Amonyum Sülfat genellikle ekim sırasında verilir. Bu bitkilerin büyümelerini hızlandıran topraktaki fosforun bitki tarafından daha kolay alınmasını sağlar. Ayrıca, bünyesinde kükürt bulunması nedeniyle bitkinin kükürt ihtiyacını da giderir. Çay, çeltik ve tahıl tarımında kullanılır. Bu bitkilere ihtiyacından az amonyum sülfat verilirse bitkinin gelişmesi zayıf olur.