Patlıcan Yetiştiriciliği

Solanum melongena

1. GİRİŞ

Patlıcan ılık iklimlerde senelik, tropik iklimlerde ufak bir ağaç şeklinde büyüyen bir çok senelik bir kültür bitkisidir.

Yöremizde çok tüketilen patlıcanın önemli bir yeri vardır. Yemeklik değeri yanında uzun yıllardan beri halk arasında ilaç olarak da kullanılmaktadır.

Patlıcan çeşitli ekolojik şartlara bağlı olarak %0.2-46.8 oranında değişmek üzere ortalama % 6.75 oranında yabancı döllenme göstermektedir.

2. ÇEŞİTLER

Son zamanlarda muhtelif patlıcan çeşitleri elde edilmiştir. Ancak bugüne kadar bölgemizde denemeye alınan ve iyi sonuç veren T.374, Adana T., Birecik, Pala ve yerli çeşitlerdir.

En iyi verimi Topan 374 çeşidinden alınmıştır.: (11.222 ton/da), Adana Topağı: (7.236 ton/da), Birecik: (6.194 ton/da), Pala: (5.361 ton/da)

* Topan 374:
Meyve ağır, yuvarlak ve kaliteli bir çeşittir.
* Birecik:
* Uzun meyveli Adana T.:
* Yuvarlak meyvelidir. Pala:
Gövdesi koyu yeşil renkli ve meyve kısmı kahverengi morumsu renkte orta erkenci bir çeşittir. Bitkinin gövdesi 90-110 cm boyundadır. 26-28 cm uzunluğunda 6-8 cm kalınlığında olan meyveleri koyu mor renkte olup ortası hafif bombeli silindir vari ve uçları sivri şekildedir. Kabuğu ince eti beyaz ve yumuşaktır.

3. İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

3.1. İklim İsteği

Patlıcan sıcak iklim sebzesidir. Soğuklardan korkar yetiştirme devrelerinde sıcaklık –1,-2 ° C’ye düştüğünde hemen ölür. Ilık iklimlerde senelik kültür bitkisi olarak yetiştirildiğinden tohum ikliminden itibaren hasat devresi sonuna kadar ürün için normal olarak 15-35 ° C’lerde ortalama altı aylık bir süreye ihtiyaç gösterir. Bölgemizde yağmurlar yetersiz olduğundan bitkinin sulanması gerekmektedir.

3.2. Toprak İsteği

Toprak hususunda oldukça seçici bir sebzedir. Killi topraklardan katiyen hoşlanmaz bu gibi ağır ve rutubetli topraklarda süratle kök görülür. Derin, yumuşak geçirgen, organik ve besin maddelerince tınlı topraklarda iyi gelişir ve bol ürün verir. Erkencilik düşünüldüğünde ahır gübresi veya yeşil gübreleme ile takviye edilmek şartı ile kumlu topraklar üzerinde de durulabilir.

4. YETİŞTİRME TEKNİĞİ

4.1. Ekim Nöbeti

Sebzelerden sonra dikilmeli, patlıcan dikilen bir yere en az dört yıl patlıcan dikilmemelidir. Ayrıca baklagillerden sonra yetiştirilebilir. Bölgemizde patlıcanla en iyi ekim nöbetine girebilecek bitkiler pamuk ve buğdaygillerdir. En iyi ekim nöbeti, Buğday + 2.Ürün + Sebze (Patlıcan) uygundur.

4.2. Toprak Hazırlığı

Ön bitkisi hasadından sonra tarla derin olarak sürülmeli, ilkbaharda otları öldürmek amacıyla uygun toprak tavında gobldisk ile ikileme yapılmalıdır. Karık pulluğu ile sıra arası mesafe 100 cm olacak şekilde karıklar açılarak fidelerin dikimine hazır hale getirilmelidir. Sonbaharda toprak işlenmemişse, ilkbaharda toprak mümkün olduğu kadar erken sürülmelidir. Tarlanın toprak kurtları ile bulaşık olduğu biliniyorsa tarla dikilmeden önce ticari gübre ile beraber gereken ilaç verilip tarla ile işlenir.

4.3. Ekim ve Dikim

Tohum sıcak yastıklara Şubat ayının ilk haftasında ekilir. Serpme veya sıravari olarak metrekareye 5-6 gr üzerinden ekilir. Sıravari ekim en iyi yoldur. Ekimden sonra tohumların üzeri 1 cm kadar kalınlıkta harçla örtülür ve hafifçe bastırılarak süzgeçli kovalarla tohumların bulunduğu kısma inecek kadar çimlenme suyu verilir.

Tohumlar çimlenip 7-8 yapraklı olduktan sonra tohumlar Nisan ayının 2. haftasından itibaren 50 cm sıra üzeri 100 cm sıra arası ile esas yerine fideler aynı günde dikilmeye dikkat edilerek dikilir. Dikimden hemen sonra can suyu verilir.

4.4. Gübreleme

Patlıcanlar gübreyi çok sever. Patlıcan yetiştirilecek toprağın dikimden önce dekara 4-6 ton hesabı ile iyi vasıflı, yanmış ahır gübresi ve yardımcı olarak dekara fosforlu ve azotlu gübrenin yarısı dikim esnasında, azotlu gübrenin ikinci yarısı ise ilk sulamadan önce verilmelidir.

Azotlu gübre olarak 21 kg/da N,
Fosforlu gübre 10 kg/da P2O5 saf olarak verilmelidir.

4.5. Sulama

Patlıcan yetiştiriciliğinde pratik bir kaide olarak ilk can suyundan sonra hava durumuna göre 15-20 gün müddetle su verilmez. Bundan sonra lüzum görülürse bolca su verilir. Çiçeklenme devresinde yersiz sulamadan kaçınılmalıdır. Bitkiler üzerinde ilk meyveler görülmeye başladıktan sonra bitkinin durumuna göre belli periyotlarla su vermek ve bilhassa hasat devresine girildikten sonra her toplanmanın ardından sulama ihmal edilmemelidir. Sulama karık usulü ile yapılmalıdır. Patlıcan yetişme devresinde 7-8 günde bir sulanması gerekir. Aksi taktirde gelişme yavaşlar mahsul azalır ve meyvelerde acılık başlar.

4.6. Bakım

Patlıcanda bakım işleri: Çapa, sulama hastalık ve zararlılarına karşı gerekli tedbirleri almaktadır. Fideler esas yerlerinde gelişmeye başladığı andan itibaren takriben 2 hafta sonra 1. çapa yapılır birinci çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır. Yabancı otlar yok edilir. Kaymak tabakası kırılır. Toprağı havalandırmak ve rutubeti korumak maksadıyla sıra aralarında birkaç defa çapa yapmak faydalıdır.

5. HASTALIKLARI, ZARARLILARI VE MÜCADELESİ

5.1. Hastalıkları

Patlıcan yetiştiriciliğinde bitki bir çok hastalıkla karşı karşıya kalabilir. Bunlardan en önemlileri virüs ve fusarium hastalıklarıdır.

Virüs: Bitki üzeri parlak ve yapışkan bir hal alır.
Fusarium: Virüs kadar tehlikelidir.

5.2. Zararlıları

Danaburnu: Fideleri keser.

Canavar otu: Bitkinin özsuyunu emerek zayıflamasına hatta ölümüne neden olabilir.
Kırmızı böcekler, Afitler (yaprak biti)

5.3. Mücadelesi

Hastalıksız sağlam tohum kullanmak, hastalıklı yerlerde fidelikler kurulmamalı ve bitki koruma şubesine başvurulmalıdır.

6. HASAT, HARMAN VE DEPOLANMASI

Patlıcanlarda hasat piyasaya turfanda veya normal mahsul çalışma arzusuna göre meyveler muhtelif irilikte iken yapılır. İlk turfanda mahsul için meyveler henüz normal iriliğini almadan koparılırsa da esas hasat zamanı çeşidin hakiki meyve iriliğinin 1/3’nü aldığı zamandır. Hasat gecikirse meyveler kartlaşır renkleri açılır ve çekirdekleri sertleşerek yenme kabiliyetleri gittikçe kaybolur. Patlıcan bitkisinde ilk hasat alttaki meyvelerin koparılması ile başlar ve kademeli olarak yukarıya doğru devam eder. Hasata gelmiş meyveler sıcakla sapları ile birlikte kesilir. İrilik, düzgünlük ve renklerine göre sınıflara ayrılarak ambalaj kaplarına sıkıştırılmadan konur.

7. VERİM VE MALİYET

Bir dekardan 4.000 kg verim alınmaktadır. Patlıcanda 171.30 sa/da insan işgücüne, 2.54 sa/da makine işgücüne gereksinim duyulmaktadır.

Patlıcan değişik yemekleri dışında, reçel, turşu, salata ve konserve edilmiş olarak tüketilen sıcak iklim sebzesidir.
YETİŞTİRME İSTEKLERİ
Patlıcan sıcak ve ılık iklim sebzesi olup soğuklardan çok korkar. Yetiştirme döneminde sıcaklıklar -1 ile -2°C' ye düştüğünde patlıcan bitkisi ölür. Yetişme dönemi boyunca optimum 15 - 35°C' lerde 6 aylık bir süreye ihtiyaç vardır. Patlıcan meyveleri şekil, irilik ve renk bakımından çeşitler arasında büyük farklılıklar gösterir. Yuvarlak meyveli patlıcanlardan oval, silindir şeklinde ve uzun patlıcanlara kadar değişik şekillerde ve beyaz, açık mor ve üzeri kırçıllı, siyaha yakın koyu mor ve kırmızı gibi değişik renklerde çeşitlere rastlanılmaktadır.

TOPRAK ve GÜBRELEME İSTEKLERİ
Patlıcan toprak özellikleri bakımından oldukça seçici bir sebzedir, killi topraklardan hoşlanmaz. Ağır ve rutubetli topraklarda kök çürüklüğü görülür. Patlıcan, derin, geçirgen, organik ve besin maddelerince zengin tınlı topraklarda iyi gelişir. Patlıcan ile aynı familyadan olan domates ve biber arka arkaya aynı tarlaya ekildiğinde hastalık ve zararlıların artması ve besin maddelerinin azalmasına neden olduğundan bunların dışında bitkilerin yetiştirilmesi gerekir. Münavebede, baklagil bitkileri kullanarak yapılan yeşil gübreleme, toprağa organik maddenin yanında, bitkiye yarayışlı azot gibi maddeler de sağlamış olur. Patlıcan yetiştirilecek tarla sonbaharda derin ilkbaharda yüzlek olarak sürülür. Diskaro veya rotavatörle işlenerek toprak dikime hazırlanır. Derin sürümden önce dekara 3-4 ton yanmış çiftlik gübresi verilir. Gübrelemeden önce toprak analizini yaptırmak ve bu sonuçlara göre gübreleme yapmak gerekir. Fosforlu gübre ilkbaharda sürümden önce pulluk altına, potasyumlu gübrenin 2/3'ü ile azotlu gübrenin 1/3’ü dikimle birlikte verilmelidir. Potasyumlu gübrenin kalan miktarı ile azotlu gübrenin 1/3’ü ilk meyve tutumunda, kalan kısmı ise, ilk hasattan sonra verilmelidir.

YETİŞTİRİCİLİĞİ
Patlıcan fideleri sıcak yastıklarda yetiştirilir. Tohumların çimlenmesi için en uygun toprak sıcaklığı 19°C' nin üzerinde olmalıdır. Fideler dikilecek büyüklüğe 7-10 haftada ulaşırlar. Dikim büyüklüğüne ulaşmış bir fidenin 3 gerçek yapraklı ve 15-18 cm boyunda olması gerekir. Sıra arası ve üzeri mesafeler, 60x60, cm, olmak üzere üçgen dikim uygulanmalıdır. Topraksız fidelerin dikiminde plantuvar topraklı dediğimiz saksı veya siyah naylon torba içinde yetiştirilen fidelerin dikiminde ise çapalar kullanılır. Dikilen fidelere dikimden hemen sonra bolca can suyu verilir. Patlıcan fidelerinin ilk çapaları tarlaya dikimden 10 ila 20 gün sonra yapılır ve fidelerin kök boğazları toprakla doldurulur. Birinci çapadan iki ila üç hafta sonra ikinci çapa yapılır. Fidelerde ilk meyveler görülünceye kadar sulamadan kaçınılmalıdır. Sulama toprakta rutubetin iyi bir seviyede olmasını sağlayacak şekilde iklim ve toprak özellikleri dikkate alınarak yapılır. patlıcan suyu çok sever. Yetişme devresinde muntazam aralıklarla sulanması gerekir. Aksi takdirde gelişme yavaşlar, verim azalır ve meyvelerde acılık başlar. En iyi sulama sistemi damla sulama sistemidir. Karık sulama yapılırsa taşırmadan ve muntazam aralıklarla sulama yapılmalıdır. Patlıcan yetiştiriciliğinde, gelişme döneminde meydana gelen kuraklık ve yüksek sıcaklıklar, meyvede rengin koyulaşmasına ve acılaşmaya neden olur.

HASAT
Patlıcanlarda hasat çeşidin erkenciliği, yetiştirme ve bakım koşullarına göre değişir. Patlıcanlar, meyve şekli, meyve iriliği ve meyve rengi bakımından büyük değişiklik göstermektedirler. Patlıcan meyveleri, yuvarlak, oval, silindir, uzun, armut şeklinden, beyazdan açık mor ve üzeri kırçıllı, siyaha yakın mor ve kırmızı renge kadar renk değişimine sahiptir. Meyveler normal büyüklüğünü aldığında keskin bir bıçakla saplarıyla birlikte kesilerek hasat edilirler. Hasat gecikirse meyveler kartlaşır, renkleri açılır ve çekirdekleri sertleşerek ürün kalitesi bozulur.

PATLICAN ÇEŞİTLERİ


PALA-49

Teksel seleksiyon yöntemi ile Kuruluşumuz tarafından 1975 yılında ıslah edilmiş, bir patlıcan çeşididir. Siyaha yakın mor meyveleri 22-30 cm uzunluğunda ve 7-8 cm çapındadır. Meyve eti beyaz ve yumuşaktır. Taze tüketime, konserve ve turşu yapımına uygun olan bu çeşidin ortalama verimi 5 ton/da'dır.

BALIKESİR-76

Teksel seleksiyon yöntemi ile Kuruluşumuz tarafından 1980 yılında ıslah edilmiş, bir patlıcan çeşididir. Meyveleri siyahımsı koyu mor olup 20-25 cm uzunlukta, 10-12 cm çapındadır. Meyve eti beyaz ve yumuşaktır. Sofralık, turşuluk ve konservelik olarak tüketime uygun olan bu çeşidin dekara verimi 3-4 ton civarındadır.

patlıcan yetiştiriciliginde toprak kökenli hastalıklarla mücadele etmek amacıyla patlıcan bitkisine anaç olarak kullanılan bitki nedir ... bilen varsa acale cevap verirseniz sevinirim arkadaşlar