Drenaj Nedir

Drenaj çeşitli sebeplerle gerek toprak yüzeyine gelen suyun ve gerekse profil içerisine yandan olan sızıntılarla gelen suyun fazlasının (su tutma kapasitesinin üzerindeki ) toprağa zarar vermeden profilden geçerek alt katlara sızmasıdır. Drenajın arazi pozisyonu,geçirimsiz alt katların varlığı, belirli zamanlarda toprak yüzeyine gelen su miktarı,civardan oluşan sızmalarla (yüksek araziler ve kanallar) yakından ilgisi vardır. Arazi çalışmalarında drenaj yetersizliğinin en belirgin işareti durgun veya zamanla alçalıp yükselebilen taban suyunun varlığıdır. Bilhassa taban arazilerin alçak kesimlerinde taban suyuna çoğu kez rastlanmakta,bunların bir kısmı mevsimlik olmaktadır. Taban suyunun kurak mevsimlerde yüzeyden olan derinliği artmakta, yağışlı mevsimlerde ise derinliği azalmaktadır. Yüksek taban suyu kültür bitkilerinin gelişmelerine olumsuz yönde etki yaptığından toprağı derecelendirmede şiddet derecesine göre bu durum dikkate alınır. Buraya kadar bahsedilen hususlar dahili drenajı ilgilendirmektedir. Birde yüzey akışı veya sel basmadan dolayı drenaj sorunu meydana çıkmaktadır ki bunlarda şiddet derecesine göre toprağın üretkenliğine dolayısıyla değerine etki eder.

Renk lekelerinin veya Gley horizonunun varlığı çeşitli derecede drenaj yetersizliğinin olduğunu gösterir. Burada renk lekelerinin başladığı derinlik ve bolluğu önemlidir. Renk lekesinden dolayı bir derece düşürmek gerektiğinde durum dikkatlice incelenmelidir. Zira bazı taban arazilerde dal ve yaprak çürümesinin fazla olduğu üst toprakta dahi arızi renk lekelerine rastlanmaktadır.

Toprak drenajı aşağıda görüldüğü gibi sınıflandırılmış ve hizalarına dereceleri gösterilmiştir.

Drenaj %
İyi drene olmuş 100
Yetersiz drenaj 80-90
Fena drenaj: 1 60-70
Fena drenaj: 2 40-60
Fena olarak su göllenmiş: 3 10-40
Sel baskını: 4 20-80
İyi Drene Olmuş: Su topraktan kolayca süzülür, fakat bu süzülme pek çabuk olmaz. Genellikle orta bünyeli topraklar olmakla beraber arid iklimlerde ince bünyeye de sahip olabilirler. Su tutma kapasiteleri normaldir. Kök bölgesi içerisinde herhangi bir renk lekesine rastlanmaz. Normal sulu tarım yapıldığında taban suyu meydana gelmez.

Yetersiz Drenaj: Su topraktan yavaş çıkar. Toprak bir süre yaş kalır. Fakat bu bütün zaman devam etmez. Bunlara sebep toprakta yavaş geçirgen katlar ve taban suyunun varlığıdır. Tarla şartlarında taban suyu seviyesi 90-150 cm. arasında değişir. Yaş olmasından dolayı bilhassa A horizonunun rengi koyudur. Renk lekeleri 60 cm. den itibaren görülebilir. Derin köklü bitkilerin ve havasızlığa karşı hassas bitkilerin üretiminde drenaj gereklidir. Bilhassa kurak bölgelerde elverişli bir tuz dengesi yaratabilmek için de drenajın kontrol altına alınması zorunludur.

Fena Drenaj: Su topraktan çok yavaş çıkar. Uzun bir mevsim toprak yaştır. Yüzeyden itibaren kuvvetli renk lekeleri görülür. Yağışlı zamanlarda taban suyu yüzeye kadar yükselebilir.

Taban suyunun seviyesine ve yüzeyde göllenme durumuna göre Fena Drenaj aşağıda gösterilen 3 alt grupta değerlendirilir.

Fena Drenaj 1 : Taban suyuna bitki gelişim devresi içinde 60-90 cm. derinliğinde rastlanır. Kültür bitkilerinin gelişmesine olumsuz etki yapar.

Fena Drenaj 2 : Taban suyu yüzeye yakın (40-60 cm),yalnız sığ köklü ürünler yetişebilir.

Fena Drenaj 3 (Su göllenmesi): Taban suyu sürekli olarak yüzeye çok yakın (0-40 cm), sadece zayıf ot gelişmesi görülür.