Alkali Topraklar

Alkali topraklarda eriyebilir tuz muhtevası % 0,15 den az veya elektriki kondaktivite değeri 25 °C de 4 mmhos/cm.den az olan ve yer değiştirebilir sodyum yüzdesi 15 den fazla olan topraklardır. pH değeri genellikle 8.5-10 arasındadır. Kurak veya yarı kurak bölgelerde sık sık görülen bu toprakların bitkiden yoksun küçük sahalara Slick spots (boş saha) adı verilir. Toprakta ve sulama suyunda jips'in mevcudiyeti istisna olmak üzere, drenaj ve yıkama ile tuzlu-alkali topraklar Tuzsuz Alkali Topraklar haline dönüşürler. Fazla tuzların yıkanması neticesinde yer değiştirebilir sodyumun hidrolize nispeti artarak pH değerinin yükselmesine sebep olur. Toprak eriyiğinde pH değerinin yükselmesi ile toprakta mevcut organik maddenin dispersiyona uğraması neticesinde üst toprak renginde koyulaşma meydana gelir. Bu nedenle bu topraklara siyah alkali de denmektedir.

Alkali toprakların zamanla olgunlaşması neticesinde tipik morfolojik özellikleri meydana gelir. Kısmen sodyumla sature olmuş olan kil, disperse olarak toprağın alt kısmına doğru taşınır. Böylece 5-10 cm.?lik üst toprak kısmı kaba ve gevşek yapıda bunun altında killerin birikmesi ile tipik sütunvari yapıda, geçirgenliği çok az katı bir tabaka meydana gelir. Problem arzeden bazı sulu tarım sahalarında topraktaki tuzun sulamalarla yıkanması sonucu arzu edilmeyen fiziksel yapıda alkali topraklar meydana gelebilmektedir.

Alkali topraklarda anyon olarak başlıca Cl, S04, HC03 ve az miktarda karbonat bulunur. Yüksek pH değerinde karbonat iyonlarının mevcut Ca ve Mg. ile çökelmeleri neticesinde Na hakim katyon haline geçer ve diğer katyonlara cüzi miktarda rastlanır. Bazı alkali topraklarda değişebilir sodyum yüzdesi 15 den yukarı olmasına rağmen, düşük pH değerlerine rastlanmaktadır. Bu hal sadece topraklarda kirecin bulunmaması neticesinde olur ve düşük pH değeri de yer değiştirebilir hidrojen iyonları sebebi iledir. Bununla beraber değişebilir sodyumun fazla olması sebebi ile toprak fena fiziksel şartları taşır.

Fena fiziksel şartlar, fazla değişebilir Na sebebiyle dispersiyona uğrayan toprak kolloidleri, toprak yaş olduğunda kaygan çok plastik manzara arz eder ve geçirgenliği yok veya azdır. Toprak kuruduğunda sert, katı masiftir. Kültür bitkilerinin gelişmesine mani toprak şartı meydana geldiği gibi, ekim ve sürümde zordur. Alkali toprakların ıslahında kifayetli bir drenajla, ıslah maddesinin toprağa verilmesi ve uygun bir toprak idaresi lüzumludur.