Kaba Yemde Birkaç Önemli Nokta

Ruminant hayvan beslemede, özellikle konumuz olan sığır beslemede kaba yem ve kesif yem ile belli oranlamalar yaparak besleme yapmaya çalışırız. Pek çok büyük veya küçük işletmede yem hammaddelerinin iyi tanınmamasından dolayı hatalı besleme sonucunda verim ve hayvan kayıpları verilmektedir. Damızlıklarımız işletmemizin temel direği ve geleceği olduğu için buzağıdan ineğe giden yolda çok dikkatli besleme yapmak gerekir.

Damızlık ya da değil hayvanlarınızı ne kadar doğru beslerseniz o kadar mükemmele yakın verim alırsınız. Hayvancılık işletmelerinde eğer hayvan refahında problem yoksa kaybedilen para beslemeden ve yanlış damızlık seçiminden kaynaklanmaktadır.

En iyi besleme için rasyonlarımızda kullandığımız yemleri tanımamız gerekiyor. Bu bölümde kaba yeme kısaca göz atacağız ve birkaç önemli noktaya değineceğiz.

Doğal haliyle, yani hayvana servis edildiği haliyle su içeriği % 15–20 den ya da ham selüloz içeriği kuru maddede %16–18 den daha fazla olan ve yemlemede kullanılabilen her tür materyale “kaba yem’’ adı verilir.

Bu yemler hangileridir,

* Her türlü yeşil yemler
o Yonca, Fiğ, Korunga, Yulaf, Karamba gibi ot olarak yetiştirilen ve karışık olarak yetiştirilen fiğ-yulaf-arpa karışımları vb
o Doğal veya yapay çayır ve mer’a yemleri
* Her tür kuru otlar (Yonca kuru otu, Fiğ kuru otu, Yulaf kuru otu, Fiğ-Yulaf kuru otu vb)
* Bazı konservasyon ve fabrikasyon yan ürünleri
* Kök ve yumru yemler (şeker ve hayvan pancarı, havuç, patates vb)
* Silo yemleri (Silaj)
* Her türlü harman kalıntıları (Samanlar, sap, kavuzlar, kesler vb)
* Her türlü meyve ve sebzeler (kavun, karpuz, elma, domates vb)



Ne yazık ki bazı hammaddeler tanımlarının veya formlarının benzerliği nedeniyle üreticilerimiz tarafından karıştırılabilmekte. Bu durum istenmeyen sonuçlara yol açabilmektedir.

Burada püf nokta kaba yem sınıfına giriyormuş gibi görünen fakat aslında fabrika yan ürünü olarak fabrikada işlem görmüş olduğu için kesif yem olarak değerlendirilmesi gereken yem hammaddeleridir. Bu yemlerin aldatıcı özelliği silajlar ve yeşil otlar gibi fazla miktarda su içermesidir. Bira sanayi yan ürünü olan Arpa Posası fazla su içermesine rağmen kesif yemdir. Bu tip yemler kaba yem olarak verilirse kaba yem / kesif yem oranı dengelenemeyeceği için problemlerle karşılaşılabilir.

Bunlara karşılık mısır koçanı kabukları, pancar yaprakları, lahana yaprakları vb kaba yem olarak değerlendirilmektedir. Domates posası, elma posası, pancar posası kaba yem sınıfına girer fakat kaba yemdeki yapısal büyüklüğe sahip olmadığı için strüktürel yapısından dolayı sınırlı biçimde ve kaba doğranmış saman veya kuru otla karıştırılarak verilmelidir.

Kaba yem parça büyüklüğünün olması gereken uzunluğu göz önünde bulundurulduğunda patoz samanı kesinlikle tercih edilmemelidir. Çünkü kaba yem olarak kullanılması öngörülen yemlerin parça büyüklüğü minimum 5–7 cm uzunluğunda doğranmış olmalıdır. Eğer bu mümkün değilse Toplam Yem Rasyonu (TMR) kuru maddesinin en az %5’inin minimum 5 cm uzunluğunda doğranmış kaba yemden oluşması gerekir. Patoz samanları kaba doğranmadıkları için çok küçük parçalardan oluşmaktadırlar. İnce doğranmış samanlar yerine belli büyüklükte parçalanmış sapları tercih etmek geviş getirmeyi arttırıcı fayda sağlar

TMR de yem hammaddelerinin kaba yem oranı %70 iken kesif yem oranının %30 düzeyinde olduğu besleme şeklidir. Bu büyükbaş beslemede en sağlıklı ve en karlı besleme şeklidir. Büyükbaş hayvan beslemede, hedeflediğimiz verimi elde edebildiğimiz besleme şeklinde kaba yem oranı ne kadar yüksek ise işletme o kadar ekonomik ve karlı üretim yapıyor demektir. Yüksek verimli süt hayvanlarda bu oran %40 kaba yem ilen %70 kesif yem olarak da değişebilir. Besi hayvanlarında kısa sürede yüksek canlı ağırlık artışı için bu oran %30 kaba yem - %70 kesif yem olarak ayarlandığında belli bir sürede kesim yapıldığı için uzun vadede bir problem yaşanmazken sağmal hayvanlarda, damızlıklarda %40’ın altındaki oranda kaba yem verilmesi uzun vadede hayvanın veriminin düşmesi ve metabolik hastalıklara neden olmaktadır. Bu nedenle yüksek verimli hayvanlarda bir sıkıntı ile karşılaşılmaması için kaba yem oranı minimum %40 tutulmalıdır.

Bu oranlamaların gerçekçi olabilmesi ve beslemede hatayı minimuma indirmek için yem kaynaklarını özelliklede kaba yem kaynaklarını iyi tanımak gerekir.

Yüksek ve kaliteli verim, bol kazanç dilerim.

Nihal GÜVEN

Zooteknist