Demir Noksanlığı

Demir noksanlığını önlenmek.
Demir (Fe) Türkiye'de en çok noksanlığı görülen mikro elementtir: Kireçli topraklar, yüksek toprak ve su pH'sı, yüksek HCO3 (Bikarbonat) konsantrasyonu, yanlış uygulamalar ve farklı Fe kaynaklı gübrelerin düzensiz kullanımı noksanlığın temel sebeplerindendir.

Bitki Beslemedeki Rolü

Genel olarak demir hücre, protein ve enzimlerin bir bileşenidir. Azot fiksasyonu, respirasyon ve fotosentez faaliyetlerinde görev alır. Demir elementinin bitkide eşsiz bir görevi vardır, çeşitli sitokromlarda bulunan heme proteinlerin bir parçasıdır (fotosentez faaliyetinden sorumlu klorofil molekülünün bir parçası). Fe noksanlığının en genel belirtisi protein ve lipit faaliyetlerinin engellenmesi sebebiyle kloroplastın düzensiz yapısı ve gelişiminin doğurduğu klorozdur. Bitkiye ve uygulanan doza bağlı olarak demirin fusarium ve diğer fungal hastalıklara karşı direnci arttırma özelliğine sahiptir.

Fe Beslemesine Etki Eden Çevresel Faktörler

Çevresel faktörlerin arazi koşulları altında bitkideki Fe noksanlığına büyük etkisi vardır. Demir noksanlığı klorozu ıslak ve soğuk toprak koşullarında daha yoğun görülmektedir. Etki eden birincil faktör düşük toprak sıcaklığında kök gelişiminin engellenmesi ve kök faaliyetinin azalmasıdır.

Bitki metabolizmasına etki eden toprak nemi, topraktaki Fe durumu ve HCO3 konsantrasyonu Fe'in yarayışlılığına etkilidir. Bitkideki sulamaya bağlı Fe noksanlığının artması genelde kullanılan suyun yüksek derecede HCO3 içermesinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, toprağın aşırı sulanması sebebiyle azalmış havalanma koşulları küçük kökleri ölümüne neden olmakta ve bütün kök sisteminin absorbsiyon kapasitesini düşürmektedir.

Bitkilerdeki demir noksanlığı genelde alkali ve kireçli topraklarda görülür, bununla beraber bazen asidik topraklarda da noksanlığa rastlanmaktadır.

Fe bitkide hareketsiz olduğu için kloroz önce genç yapraklarda görülür. Belirtiler genç yapraklarda başlar, yaprağın iç kısımları sararır, damarlar yeşil kalır. Aşırı noksanlıklarda, yapraklar beyaza yakın renk alır ve damarlarda sararmaya başlar. Yeni gelişen yapraklar küçük kalır.


Ertan Demoğlu