Ahır Gübresinin Kullanılma Zamanı ve Miktarı

Ahır gübresinin tarlada kullanılma zamanı, şekli ve miktarı, toprak özelliğine, yetiştirilen bitkinin çeşidine, çevre koşullarına ve kimyasal gübrenin uygulama yöntemine, zamanına ve miktarına bağlı olarak belirlenir. Ancak bu şekilde ahır gübresinden en yüksek yararın saklanması olanaklıdır..

Ahır gübresinin kullanılma zamanı

Kimyasal gübrelerle yapılmış çeşitli araştırmalar ekimden önce toprağa verilme zamanına bağlı olarak kimyasal gübrelerin etkinliklerinin azaldığını göstermiştir. Bu durum kimyasal gübrelerdeki bitki besin maddelerinin yıkanmasına ya da bitkiye daha az yarayışlı şekilde toprakta tutulmasına dayanılarak açıklanmıştır. Benzer durum ahır gübresi için de söz konusudur. Anımsanacağı gibi taze ya da uygun durumda ihtimar ettirilmiş ahır gübresinden oldukça fazla çözünebilir bitki besin maddelerinin kolayca yıkanıp gitmesi olanaklıdır. Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan araştırmalarda mısır tarlasına Sonbaharda verilen ahır gübresinin İlkbaharda verilene oranla daha az etkili olduğu saplanmıştır. Bu durum ahır gübresindeki çözünebilir bitki besin maddelerinin yıkanmasıyla açıklanmıştır. Eğer ahır gübresindeki bitki besin maddeleri tarlaya taşınmadan önce yıkanmışsa bu konuda yapılacak fazla bir şey kalmamış demektir.

Ortadan inceye değin değişen tekstüre sahip topraklara normal düzeylerde verilen ahır gübresinden bitki besin maddelerinin yitmesi göreceli olarak daha azdır. Bunlar Sonbahar ve Kış aylarında ahır gübresinin daha güvenle verilebileceği topraklardır. Ancak bu topraklarda bitki besin maddeleri göreceli olarak daha fazla fikse edilir. Kumlu ya da eğimli topraklara, yıkanımı ve erozyon nedeniyle, ekimden çok önce ahır gübresinin verilmesi doğru değildir. Bununla beraber eğimli topraklarda ahır gübresinin erozyonu önlediği de akıldan çıkarılmamalıdır. Böyle durumlarda yitme ve kazanein oranlanmasında araştırıcının aklı en değerli yol göstericisidir.

Ahır gübresinin toprağa verilme şekli

Tarlaya taşınan ahır gübresinin zaman yitirilmeden düzenli bir şekilde serilip toprakla karıştırılması gerekir. Bir dekar toprağa en az 1 ton ahır gübresi düzenli bir şekilde serilebilir. Bu iş gelişmiş ülkelerde özel dağıtıcılardan yararlanılarak yapılmakta ve başarılı sonuçlar da alınmaktadır.

Ahır gübresinin toprakla karıştırılma derinliği iklime, toprağın özelliğine ve kullanılan ahır gübresine bağlı olarak ayarlanabilir. Genelde ahır gübresi, ihtimalin normal olabilmesi için yeterli havanın bulunabileceği bir derinliğe verilmelidir. Bu derinliğin ahır gübresinin kurumasına olanak vermeyecek düzeyde olması da akıldan çıkarılmamalıdır. İnce tekstürlü yada nemli topraklara oranla kumlu geçirgen topraklarda gübrenin daha derine verilmesi gerekir. Ahır gübresinin toprağa gerek veriliş yönteminde gerekse toprağa verilme derinliğinde göz önünde bulundurulması zorunlu en önemli nokta gübrenin toprakla tamamen örtülmesini sağlamaktır.

Ahır gübresinin toprakla karıştırılması ya da toprak yüzeyine verilmesi asıl olarak yetiştirilen bitkiye, toprağın özelliğine ve gübrenin durumuna bağlıdır. Örneğin çayır ve mer'alara ahır gübresi toprak yüzeyine serilmek suretiyle verilir. Buna karşın kimi bitkilerde örneğin sebzelerde, ahır gübresinin toprağa karıştırılması gerekir, öte yandan iyi ihtimar etmemiş kaba ve iri parçalardan oluşmuş ahır gübresinin özellikle uygun derinlikle toprak altına verilmesi gerekir.

Amerika Birleşik Devletlerinde Ohio deneme istasyonunda yapılan araştırma sonuçlarına göre ahır gübresinin toprakla karıştırılması kışlık buğdayda hektara 296 kg ürün artışına neden olurken gübrenin toprak yüzeyine saçılarak verilmesi hektara 61 kg ürün artışına neden olmuştur. Öte yandan buğdaydan sonra üçgülün ekilmesi durumunda ahır gübresinin toprakla karıştırılmasının ve toprak yüzeyine verilmesinin ürün artışı üzerine etkileri sıra ile hektara 9-13 kg ve 1796 kg olmuştur (Tisdale ve Nelson 1950).

Toprak yüzeyine serildikten hemen sonra, zaman yitirilmeden ahır gübresinin toprakla karıştırılması gerekir. Aksi halde gübredeki azot amonyak şeklinde yiter yada gübredeki çözünebilir bitki besin maddeleri yağışlarla yıkanır gider. Danimarka'da yapılan bir araştırmada (Iverson 1931) toprağa serildikten sonra toprakla hemen karıştırma, 6 saat, 24 saat ve 96 saat geçtikten sonra toprakla karıştırmanın yulaf ve patateste ürün miktarı üzerine etkileri saplanmıştır.

Kullanılacak ahır gübresi miktarı

Kullanılacak ahır gübresi miktarını öncelikle eldeki olanaklar ile işletmeden elde olunan gübre miktarı sınırlar. Amaç, olanaklar elverdiğince geniş kültür topraklarına ahır gübresi vermektir. O nedenle küçük bir alana fazla miktarda ahır gübresi verme yerine daha geniş alana daha az, ahır gübresinin verilmesi yeğlenmelidir. Bir başka deyişle dekara 4 ton yerine 2 ton ahır gübresi vermek suretiyle daha fazla toprak gübrelenmelidir.

Genelde toprağa uygulanacak ahır gübresi miktarının belirlenmesinde topraktaki organik madde miktarı, yetiştirilecek bitkinin çeşidi, toprak tekstürü ve yağış miktarı dikkate alınmalıdır. Örneğin organik maddece yoksul topraklara daha fazla ahır gübresi verilmelidir.

Öte yandan organik maddece yoksul hafif - tekstürlü topraklara ağır tekstürlü topraklara oranla daha fazla ahır gübresi verilmeli ayrıca halli tekstürlü topraklara gübrenin bir değil bir kaç kez uygulanması yeğlenmelidir. Aynı şekilde fazla yağış alan yöre topraklarına göreceli olarak daha fazla gübre verilmelidir.

Kültür bitkilerinin ahır gübresinden yararlanmaları da birbirlerinden ayrımlıdır. Örneğin killini bitkileri içerisinde çapa bitkileri ahır gübresinden en çok yararlanır. Aslında bu bitkilere ahır gübresi verilmeden bunlardan iyi ürün elde etme olanağı da sınırlıdır. Duna karsın tahıl bitkilerinin ahır gübresinden yararlanmaları çapa bitkilerine oranla çok daha azdır. Tahıl bitkileri içerisinde çavdar ahır gübresinden en fazla yararlanmaktadır.