Serada Yetiştirme Devreleri ve Ürünün Seçimi

1. Yetiştirme devreleri

810 yıl öncesine kadar seralardan salt bir kez ürün alınırdı. Ancak ısıtma masraflarının artması yetiştiricileri daha az ısıtmayı gerektiren çift ürün yetiştiriciliğine zorlamıştır.

1.1. Tek ürün yetiştiriciliği:

Tek ürün yetiştiriciliği, bir seradan bir yılda bir kez ürün alınmasıdır. Bu yetiştiricilik, sıcak olmaları, ısıyı daha iyi absorbe ve muhafaza etmelerinden dolayı genellikle cam seralarda yapılmaktadır. Ancak bazı mikroklimalarda plastik seralarda da tek ürün yetiştiriciliği yapılabilmektedir.

Akdeniz kıyı şeridinde, tek ürün yetiştiriciliğinde domatesin en uygun ekim tarihi Eylül ayı ortalandır. Bu durumda seraya dikim Kasım ortalarında yapılır, hasada Mart başında başlanır. Hasat tarla domatesinin bollaştığı ve fiyatların düşmeye başladığı 1530 Hazirana dek devam eder.

1.2. Çift ürün yetiştiriciliği:

Çift ürün yetiştiriciliği cam seralarda da yapılırsa da, genellikle plastik seralarda uygulanan sistemdir. Fazla ısıtma masrafı yapılmadan bir yılda aynı seradan iki ürün amaçlanabilmektedir. Çift ürün yetiştiriciliğinin ilk ürün devresi sonbahar yetiştiriciliği veya birinci ürün, bunu izleyen ikinci ürün devresi ise ilkbahar yetiştiriciliği veya ikinci ürün olarak adlandırılır.

Sonbahar ürününde hasat başlayana kadar hava koşullan iyidir. Ancak hasat başlayınca havalar soğur ve ürün olgunluğu yavaşlar. Bu yavaşlama fiyatların yükselmesine paralel olduğu için yetiştiricinin yararınadır, ürünle yüklenen bitkiler soğuktan fazla zarar görmezler. Ancak don tehlikeli gecelerde, sera sıcaklığı 23°C ye düştüğünde sobalar yakılır.

ilkbahar yetiştiriciliğine, sonbahar yetiştiriciliğinin sona erdiği Şubat ortalarında başlanır. Dikimle birlikte hava sıcaklıkları da giderek artacağından yine fazla ısıtma gerekmez. Ancak don tehlikeli gecelerde sobalar yakılır.

Çift ürün yetiştiriciliğinde bir yılda ara arda iki kez aynı tür yetiştirilebilirse de, iki farklı tür de yetiştirilebilir.

2. Seralarda Yetiştirilen Sebze Tür ve Çeşitleri:

2.1. Domates çeşitleri

Ülkemizde 3540 yıl önce seracılık başladığında yetiştiricilikte kullanılan ilk domates çeşidi Süpermarmande idi. Uzun yıllar kullanılan bu çeşidi Patontate, Linda FJ , Paola Fİ izlemiştir. Daha sonraları Montfavet 63/5 F1 ve Lucy F1 Hibridler uzun yıllar bunların yerini almıştır. Bu F1 hibridler halen sera yetiştiriciliğinde kullanılmakla birlikte topraktan gelen solgunluk hastalıklarına dayanıklı olarak geliştirilen F1 hibridler ön plana geçmiş tir. Toprak ilaçlamasının çok pahalı ve zor olması nedeniyle bu hastalıklara dayanıklı F! kibritler sera yetiştiricileri tarafından tercih edilmektedir.

Montfavet 63/5 lf1 hibrid Sonbahar ve İlkbahar yetiştiriciliğine uygundur, solgunluk hastalıklarına dayanıklılığı yoktur. Meyveleri hafif basık yuvarlak, loblu, hafif yeşil yakalıdır.

Lucy Tmv F1 Hibrid kuvvetli gelişen erkenci bir çeşittir. Çift ürün ve tek ürün yetiştiriciliklerine uygundur. Tütün mozayik virüsüna dayanıklı olan bu çeşit Fusarium, Verticillium gibi toprak solgunluk hastalıklarına ve Nematoda karşı dayanıklı değildir. Yeni kurulan seralara halen önerilmektedir. Meyveleri hafif basık yuvarlak, hafif lobludur. Meyve ortalama ağırlığı 90-130 gr.dır.

Noria Tmv VFN F. Hibrid Sonbahar yetiştiriciliği için uygun orta geççi bir çeşittir. Meyveleri yuvarlak düzgün olup 110140 gr. ağırlıkta, çok hafif yeşil yakalıdır. Fusarium, Verticillium Nematod ve Tütün Mozayik Virüsüne karşı dayanıklıdır.

Diego Tmv VFN F1 Hibrid Sonbahar yetiştiriciliğine uygun orta erken, orta geççi, Noria gibi dört hastalığa dayanıklı bir çeşittir. Meyveleri 90140 gr. ağırlıkta yuvarlak, düzgün, yeşil yakasızdır. Yüksek hormon dozlarına duyarlıdır.

Son yıllarda geliştirilen sera yetiştiriciliği için uygun bazı Fİ Hibridler ise şunlardır;

2.2. Hıyar çeşitleri:

Sera yetiştiriciliğinde ilk kullanılan yerli hıyar çeşitleri Dere ve Çengelköy'dür. Çengelköy büyümesi orta kuvvette erkenci bir çeşittir. Meyve uzunluğu yaklaşık 20 cm. dir. Dere çeşidi düşük sıcaklıkta Çengelköy'e göre daha kuvvetli büyüyen yerli sera çeşididir. Meyve uzunluğu 1820 cm. kadardır. Bu yerli çeşitler dönümünden 810 ton ürün vermektedirler. 56 yıldan bu yana yerli çeşitlerin yerini yabancı kökenli, yüksek verimli partenokarp çeşitler almıştır.

Pandex F1 ve Pepinex F! Hibridler: Kuvvetli büyüyen, partenokarp, acılaşmayan verimli sera çeşitleridir. Meyve uzunluğu 3035 cm. olup, iç piyasada böyle uzun hıyarlar fazla tutunmamaktadırlar. Dönüme verimleri 1520 ton dolayındadır.

Maram F1 : iç pazar isteklerine uygun, ortalama 16 cm. uzunlukta, acılaşmayan partenokarp bir hibriddir. Düşük sıcaklıkta çok iyi büyüme gösterdiği için tek ürün ve ilkbahar yetiştiriciliği için çok uygundur. Dönümden 1520 ton kadar ürün alınabilmektedir. En uygun sera çeşididir.

Petita F1: Düşük sıcaklıklarda Meram’dan daha iyi gelişen iç pazar isteklerine uygun, acılaşmayan, partenokarp verimli bir çeşittir.

2.3. Patlıcan çeşitleri:

Seralarda patlıcan yetiştiriciliğine ancak 78 yıl Önce başlanmıştır. O zamanlar Antalya Kemer, Halep, Göl patlıcanı gibi yerli çeşitler kullanılmaktaydı. Ancak bu çeşitlerin meyveleri düşük ışık ve sıcaklık koşullarında açık renkli ve sert dokulu oluşuyordu. Son yıllarda geliştirilen yabancı kökenli bazı çeşitler düşük ışık ve sıcaklık koşullarında iyi çiçek oluşumu ve koyu meyve rengi nedeniyle yerli çeşitlerin yerini almışlardır. Bu çeşitler;

Prelane F1:

Çok erkenci, verimli, koyu mor-siyah renkli, meyve uzunluğu 2530 cm. meyve ağırlığı 150200 gr. olan yabancı kökenli bir çeşittir. Az çekirdekli, yumuşak dokulu olup, hasat sonuna kadar renk açılması olmaz. Düşük ışık ve sıcaklık koşullarında çiçek açma özelliğine sahip olduğu için özellikle tek ürün yetiştiriciliği için önerilmektedir. Hıyar ve Tütün Mozayik virüsüne dayalıdır.

Baluro F1:

Çok erkenci, verimli, Prelane F1 çeşidine göre meyveler daha kaliteli, biraz daha kısa ve kalın ve yola dayanıklıdır. Çiçeklenme için biraz daha fazla sıcaklık ve ışık şiddetine gereksinimi vardır. Mikroklimalar dışında tek ürün yetiştiriciliğinde dikkat edilmelidir, özellikle ilkbaharda ikinci ürün için önerilir.

Bonica F1 :

Topan tipi yabancı kökenli bir hibriddir. Tek ürün yetiştiriciliği için uygun bir çeşittir.

2.4. Biber çeşitleri:

İnce Sivri35, Ege Acı Sivri (484), Dolmalık Doru16 ve Demce Sivrisi sera yetiştiriciliği için önerilen çeşitlerdir.