Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerde Yatay ve Dikey Teşkilatlanma

TARIMSAL AMAÇLI KOOPERATİFLERDE YATAY VE DİKEY TEŞKİLATLANMA

Teşkilatlanma nedir? Neden önemlidir? Bugün ülkemizde tarımsal alanda kalkınmanın bireysel faaliyetlerden çok karşılıklı dayanışma neticesinde sağlanabildiği anlaşılmaya başlanmıştır. Bu sebeple çiftçilerimizin müşterek ilgi ve menfaatlerini gözetmek amacıyla teşkilatlanması zarureti vardır. Modern ve çağdaş toplumun teşkilatlanmış toplum olduğu bir gerçektir.

YATAY TEŞKİLATLANMA NASIL SAĞLANIR?

Daha önceki derslerimizde kooperatifi, "fertlerin tek tek altından kalkamayacakları ihtiyaçlarının temin edilmesi maksadıyla bir araya geldikleri mükemmel bir dayanışma aracıdır" şeklinde tanıtmıştık.
Tarımsal alanda faaliyet gösteren fertlerin ihtiyaçlarını genel olarak, Kişisel ve Mesleki ihtiyaçlar şeklinde ayırmak mümkündür. Çiftçilerin mesleki ihtiyaçlarını değerlendirirken bitki, hayvan, orman, su, arıcılık, meyvecilik, bağcılık, sebzecilik, çiçekçilik, ev ve el sanatları ve diğer ürünlerinin ekim, dikim, yetiştirme, işleme, değerlendirme, muhafaza, tasnif, ambalajlama, pazarlama safhalarında karşılaşmaları zorunlu veya muhtemel maddi değerler olduğunu görürüz.
İşte bu ihtiyaçları temin etmek isteyen çiftçilerimiz bir araya gelerek kooperatif kurarlar. Bu kooperatifler, kooperatifçiliğin tabanı olan yatay teşkilatlanmayı sağlamaktadır. Diğer bir ifadeyle yatay teşkilatlanma denilince, akla ilk gelen birim kooperatiflerdir.





DİKEY TEŞKİLATLANMA NASIL SAĞLANIR?

Kooperatifçilik hareketinden beklenenlerin gerçekleştirilmesi birim kooperatiflerin (Yatay teşkilatlanmadaki) çeşitli yollardan ekonomik büyümelerini gerçekleştirmelerine bağlıdır.
Birim kooperatifler, faaliyet gösterdikleri alanda ekonomik bakımdan daha çok güçlenmek, büyük işletmelerle rekabet edebilmek ve pazarda söz sahibi olabilmek için kooperatifler arası bir üst teşkilatlanmaya yönelirler. İşte bu noktada dikey teşkilatlanma dediğimiz organizasyonlar zinciri devreye girmektedir.
Kooperatifler kendi aralarında birleşerek Kooperatifler Birliğini, Kooperatifler Birlikleri kendi aralarında birleşerek Kooperatifler Merkez Birliğini, Kooperatifler Birliği ve Kooperatifler Merkez Birliklerinin iştirakiyle Türkiye Milli Kooperatifler Birliğini oluşturmaktadırlar.
Bu açıklamalardan sonra kooperatiflerin yatay ve dikey teşkilatlanmalarını basit bir tabloyla belirtelim.