Mastitis

Mastisis Nedir - Mastisis Sebepleri

Mastitis memelilerde görülen bir meme iltihabıdır. İnsanda oldukça nadir olarak rastlanır. İltihaplı meme kanseri de mastitise benzer belirtiler gösterir.
Genel olarak hamilelik döneminde görülen ve hamilelik dönemi dışında görülen olmak üzere ikiye ayrılır. Mastit doğumdan sonra ortaya çıkıyorsa mastitis puerperalis ve başka zamanlarda ortaya çıkıyorsa mastitis nonpuerperalis denir. Mastitin ağırlığı farklı şekilde ortaya çıkar ve bazen sağuk sarğı (hidroterapi)ile tedavi yeterli iken bazende ilaç gerekebilir.


Mastitis Puerperalis

Hamilelik sırasında görülen türü, süt verme döneminde süt kanallarının tıkanması yüzünden oluşur. Gögüs etrafında veya meme uçlarında oldukça ağrılı bölgeler oluşr ve ateşe veya grip benzeri belirtilere yol açar. Mastitis yüzünden emzirmeyi bırakmaya gerek yoktur, aksine emzirme tıkanan süt kanallarının açılmasında en etkili yollardan biridir ve bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Bebeği ani olarak sütten kesme de mastitise benzer belirtilere yol açar.
Mastitis basit tıkanıklıklardan, ağrıya, ateşe varan çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda aşırı ateş hastanın antibiyotik ile tedavisini gerektirebilir. Yalnızca %10 kadarı ameliyatla çıkarılmayı gerektirecek abseslere yolaçar.

Mastitis Nonpuerperalis

Hamilelik dışında görülen türüne ise genellikle 60 yaşını aşmamış ve doğurgan olan kadınlarda rastlanır. Yeni doğan bebeklerde de veya ergenlik öncesi çocuklarda nadir olarak görülebilir.
Ergenlik öncesi mastitis ergenliğin ilk dönemlerinde yahut ergenlikten hemen önce kız ve erkek çocuklarda görülür. Herhangi müdaheleyi gerektirmeden kendiliğinden iyileşir.

Teşhis

Mastitin teşhisi çok çok kolaydır, çünkü kendini açık bir şekilde belieder. Göğüs iltihaplanması ağrı, kızarma ve göğüs ısısının artması gibi faktörlerle kendini belieder. Göğüs ağrılarındada mutlaka kadın doktoruna görünmek gerekir, çünkü göğüs iltihaplanması ağrıya sebep olduğu gibi göğüsteki urda aynı şekilde rahatsızlık verir. Bu nedenle doğru teşhis çok önemlidir.

Belirtiler

Genellikle memenin yalnız bir bölümünde ve meme ucu ve başına yakın yerlerde, göğsün yukarı ve iç yanlarında şu belirtilere rastlanır:

• Kızarıklık
• Ağrı
• Hissedilir bir kütle
• Bölgesel ısınma
• Şişmiş lenf düğümleri
• Abses

Hamilelik sırasında olan mastitiste gribe benzer belirtilere rastlansa da bunun dışındaki durumlarda bu belirtilere rastlanmaz.
Süt akamamasının belirtileri

• Göğsün gergin olması, sıkınca ağrı vermesi
• Emzirdikten sonra çok az veya hiç rahatlama olmaması
• Kızarmış ve ısınmış deri
• Meme ucunun yaralanması
• Koltukaltı bezelerinin şişmesi
• Göğüs iltihaplanmasının baş ve eklem ağrısına sebep olması ve vücut ısısına sebep olması

Süt akmamasının önemli sebepleri

• Süt akışını oxytocin yetersizliği nedeniyle azalması
• Süt kanallarının tamamen boşanmaması
• Meme ucunun yara olması
• Süt akışının yara nedeniyle engellenmesi
• Göğüs dokusunun yaralanması

Mastitin sebebi

Mastitin yani doğumdan sonra ortaya çıkan göğüs iltihaplanmasına % 95 oranında stafilokokken ve stafilokkus aureus isimli bakteriler tarafından sebep olur. Ayrıca proteus ve escherichia coli isimli bakterilerde iltihaplanmaya sebep olur. Annenin stresli olması nedeniyle süt kanalları yeterince uyarılmaz ve böylece kasılma olmasa süt kanallarında yığılma olur ve buda iltihapa sebep olur. Mastitis non puerperalis doğum ve emzirme ile ilgili olmasada, bu iltihapada bakteriler sebep olur.

Mastit rahatsızlıkları

Mastit genelikle doğumdan sonra tek taraflı olarak göğsün kızarması ve ısınması şeklinde kendini gösterir. Emzirmede göğüs ağrısına sebep olur ve tam olarakta göğüsteki süt boşalmaz. Buna ilavetten koltuk altı bezlerinde şişme görülebilir. Doğumla ilgisi olmayan mastitte (mastitis nonpuerperalis) ise önce göğüs ağrısı sonra ise meme ucunda iltihaplanma görülür.

Tedavi

Emzirmeden önce göğsün masajlanması ve ısıtılması süt kanallarının açılmasına yardım edecektir. Ağrıyı dindirmek için süt kaybedilmek istenmediği takdirde soğuk kompres kullanılabilir. Bebeğin sürekli olarak iltihaplı olan memeden emzirilmesi tavsiye edilir. Ancak bebek sütün içerdiği tuza ve tadına göre ilk başlarda emmeyi istemeyebilir.
Memedeki çatlaklar ve eziklikler enfeksiyon ihtimalini artırır. Dar kıyafetler ve oturmayan sütyenlerde baskı yaparak memelerde sorunlara probleme yol açabilir. Ayrıca emzirme sırasında bebeğin burnundan gelen akıntıdan da mikrop kapılabilir. Bu yüzden emzirmeden önve bebeğin burnunun boşaltılması yerinde olacaktır.
Çok ağır durumlarda süt vermeyi durdurmak ve süt kesici ilaçların alınması gerekebilir.

MASTİTİS

Mastitis, mikropların süt ineklerinde yol açtığı bir meme iltihabıdır. Süt ve süt ineğinin en büyük düşmanıdır.

Hastalığın etkenleri : Bakteriyel, Viral, Mantar ve Nonspesifik nedenler olarak 4 'e ayrılır. En önemli etkenler bakteriyel olanlardır.


1 ) İnvizon dönemi : Mikroplar meme kanalına girerler.

2 ) Enfeksiyon dönemi : Meme kanalına giren mikroplar meme boşluklarında aktif olarak çoğalırlar ve meme dokusunu kaparlar.

3 ) Yangı dönemi : Memeye yerleşen mikropların oluşturduğu toksik (zehirli) ve diğer maddelere karşı organizmanın reaksiyon göstermesi sonucu yangı şekillenir. Memede apseler ve süt kanalında bozukluklar meydana gelir.



Hastalığın seyri :

Hastalık genelde 3 Şekilde görülür:


1 ) Akut mastitis: Hayvanın genel durumunun bozulmasıyla birlikte meme lobları şişmiş, sıcak, sert ve ağrılı yangıdan dolayı kızarmıştır. Süt sulu, pıhtılı, irinli ve kanlı bir şekilde gelir.

2 )Supakut mastitis: Memede yangı belirgin değildir. Sütte koyu pıhtılar vardır.

3 )Kronik mastitis: Akut ve supakut mastitisler sonucu şekillenebilir. Yangı görülmez, sütte ise gözle görülür bir değişiklik olmaz.



Hastalığın bulaşması :

Hastalığın bir hayvandan diğerine bulaşmasında rol oynayan sebepler şunlardır:

1- Süt sağan kişiler

2- Süt makinaları

3- Buzağılar

4- Hastaların ayrılmaması

5- Barınakların iyi temizlenmemesi



Hastalığın teşhisi:

Hastalığın erken teşhisinde ve zaman geçirilmeden tedaviye başlanmasında klinik belirtilerin önemi fazladır. Hastalıkta :

1- Sütte pıhtılaşmalar

2- Memede gözle görülür değişiklikler, torbada şişlik, sertlik ve kızarıklıklar

3- Meme uçlarında acı, ağrı

4- Ateş

Bu belirtilerin görülmesinin yanında basit kimyasal teşhis metotlarıyla da teşhis her zaman mümkündür.
Erken teşhis ve erken tedavi meme körlüğünü ve süt kaybını önleyecektir.



Hastalığın etkileri:

Mastitis genel olarak;

1- Süt erimini düşürür.

2- Sütün kalitesini ve yağ oranını düşürür.

3- Meme körleşmesine yolaçar.

4- Sağmal hayvanların değerini düşürerek kasaplık durumuna getirir.

5- Mastitisli hayvanın sütü insan sağlığına zararlıdır.



Mastitis de koruyucu ve sağım metodları :


1- Ahırın temizliğine ve dezenfeksiyonuna dikkat etmeli, hayvanların yattıkları yer uygun olmalıdır.

2- Hayvanlar soğukta bırakılmamalı, genç hayvanlar yaşlılardan ayrılmalıdır.

3- Süt emen buzağılarda tabii emmeye son verilmeli, buzağıya hastalıklı süt içirilmemelidir.

4- Kalıtsal meme bozukluğu bulunan inekler sürüden çıkarılmalı, memesi tahrip olmuş hayvanlar kasaplık edilmelidir.

5- Sağım esnasında sağlık kurallarına harfiyyen uyulmalı, elle yapılan sağım uygun şekilde yapılmalı, memede kesinlikle süt bırakılmamalıdır. Sağımdan önce sağımı takiben meme mutlaka ılık suyla yıkanmalı ve kurutulmalıdır.

6- Süt sağım makinalarının temizliğine ve dezenfeksiyonuna dikkat edilmelidir.

7- Meme içine ilaç vermede, meme kanalına mikrop gitmemesi için çok dikkat edilmelidir.

8- Yetiştiriciler, bu gibi durumlarda veteriner hekimle istişare halinde bulunmalıdırlar.

9- Erken teşhis ile birlikte hastalık etkenine göre hemen uygun bir antibiyotikle tedaviye geçilmelidir. Erken uygulamalarda tedavi imkanı daha fazladır.




Süre ile iyileşme oranı arasındaki ilişkiler :

6 saatten az: % 86,5

7 - 12 saat arası: % 81

13 - 24 saat arası: % 69

24 saatten fazla: % 47

Mastitis süt sığırcılığında en çok ekonomik kayba neden olan meme hastalığıdır. Mastitis yönetiminde iyi bir gözlem-kontrol önemlidir. İşte bundan ötürü yetiştiricilerimizin daha görsal bilgilenmeleri açısından, bir sunu hazırladım. Sunuda;

Mastitis nedir?
Mastitisin neden olduğu kayıplar,
Mastitis nedenleri,
Mastitis belirtileri,
Mastitis çeşitleri,
Mastitisten korunma,
Mastitis tedavi yöntemleri ve sağaltım konularını resimli örnekleriyle bulabileceksiniz.

Sunuyu indirmek için TIKLAYINIZ.