Meyve Bahçelerinde Don Zararı

Bitkilerin temel yaşam olayları üzerine en etkili iklim faktörü sıcaklıktır. Bahçe bitkilerinin gelişebilme sıcaklıkları yaklaşık olarak 5 ile 36 0C arasındadır. Bu sıcaklık değerleri dışında genellikle gelişme yavaşlamaktadır. Bahçe bitkileri kapsamına giren meyvecilikte düşük ve yüksek sıcaklıkların olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Özellikle düşük sıcaklıkların bitkilerdeki etkileri belirleyici olmaktadır.

Don zararı suyun donma sıcaklığının altındaki sıcaklıklarda oluşur ve bütün bitkilerde zarar yapar. Her hangi bir ekolojide, erken ilkbahar döneminde meyvelerde çiçeklenmenin başlamasından sonra hava sıcaklığı sık sık 0 oC ya da 0 oC nin altına düşüyorsa, o ekolojide ekonomik anlamda meyvecilik yapılması söz konusu olamamaktadır.

Don zararı, gövdelerde çatlamalara neden olur. Yapraklar ise kıvrılır, koyulaşır, yağlı görünüm alır, limonlarda aşağı doğru sarkma olur, erken dökülür. Meyvelerde kabuk beneklenir, dokular parçalanır, meyve suyu çekilir, şeker oranı azalır.

Kış süresince dinlenme halinde bulunan meyve ağaçlarında sıcaklığın çok düşük sıcaklıklarda seyretmesi tür ve çeşide bağlı olarak farklı derecelerde öncelikle çiçek tomurcuklarından başlayarak hasara sebep olabilmektedir. Kış Soğuklarına dinlenme halindeyken bazı türlerin Gövde ve Ana dallarının dayanabilecekleri minimum sıcaklık dereceleri :
Tür Sıcaklık
(0C)

Elma -35,-40

Armut -25,-30

Kayısı -20,-25

Şeftali -25 de zarar görür

Erik -20,-25

Kiraz -29,-40

Badem -23

İncir -14

Zeytin -9

Satsuma -9

Portakal-7,8

Bağ -18



İlimiz özellikle Samandağ, İskenderun, Dörtyol ve Erzin ilçelerinde önemli yeri olan Turunçgil ağaçlarının ve meyvelerinin soğuğa dayanımı farklıdır. Soğuğa dayanıklılık oranları azdan çoğa doğru; ağaçlarda, Limon, Greyfurt, Portakal, Mandarin; meyvelerde ise Limon, Mandarin, Portakal ve Greyfurt’tur.



Limon -8 ºC’de, Portakal -9 ºC’de, Mandarin ağaçları ise -12 ºC’de tamamen ölebilir.

Dona Karşı Alınabilecek Tedbirler

Meyve bahçelerinde don zararının önlenmesinde veya zarar şiddetinin azaltılmasında farklı teknikler kullanılmaktadır. Bahçelerde bu iş için yapılmış özel sobaların kullanılması, rüzgar makineleri ile bahçe havasının karıştırılması, ağaçların üzerine su püskürtülmesi, bahçenin değişik yerlerinde sap-saman vs. yakılması gibi teknikler don zarar şiddetinin azaltılmasında kullanılan bazı tekniklerdendir. Bu tekniklerden bazılarının yüksek maliyete sahip olması bazılarının da uygulama güçlüğü yaratması nedeniyle çiftçilerimiz tarafından yoğun olarak kullanılmamaktadır. Daha çok tercih edilen yöntem bahçenin değişik yerlerinde sap-saman yakılarak bahçelerin ısıtılması yöntemidir.

Ayrıca birçok durumda geniş bir ürün topluluğunu zorunlu hasat yoluyla dondan korumak mümkündür. Don veya donma sıcaklıkları ile ilgili bir tahmin önceden alındığında, üreticiler olgun meyveleri, sebzeleri ve diğer ürünleri acil olarak toplayarak ve uygun, korumalı yerlerde depolayarak ürünlerini dondan koruyabilirler.


Abdulsetter BAYRAM
İl Müd yard. V.


Kaynak: hataytarim.gov.tr