Etoloji

Etoloji (Hayvan Davranış Bilimi)

Etoloji doğal ortamında hayvan davranışını inceleyen bilim dalıdır. Radikal etolojik yaklaşımda, davranışsal incelemeler vahşi doğada yapılmak zorundadır, çünkü hayvanların tepkilerinin doğal ortamları dışındayken bir anlamı olamaz. Hayvan tek başına tüm sistemin yalnızca bir bileşenidir, ve sistem onun içinde bulunduğu ortamı da içermek zorundadır. Hayvan davranışı kabaca üç ana sınıfta toplanabilir:

Refleksler belirli dış etkiler sonucu tetiklenen ani, istem dışı tepkilerdir. Reflekssel davranış yalnızca ona neden olan etki varolduğu sürece devam eder. Dahası, tepki şiddeti etkinin gücüne bağlıdır. Refleksler yürüme ve diğer yüksek koordinasyon gerektiren işlerde kullanılırlar.

Yönelimler hayvanı bir etkinin geldiği yöne veya ters yöne doğru yönelten davranışsal tepkilerdir. Yönelimler birçok farklı tür hayvanda görsel, kimyasal, mekanik ve elektromanyetik olaylar karşısında oluşur. Karıncaların yol takibi kimyasal, sinek larvalarının ışığa ilerlemesi ışıksal yönelime birer örnektir.

Sabit davranış kalıpları refleksler gibi bir etki karşısında oluşur, fakat etkinin bitiminden sonra da sürer. Tepkinin şiddeti ve süresi de, reflekslerin aksine, etkinin şiddeti ve süresine bağlı değildir. Sabit davranış kalıpları istemli olabilir, ve basit bir reflekse sebep olanlardan çok daha geniş bir etki yelpazesi sonucu oluşabilirler. Örnek olarak ağustosböcelerinin ötüşü ve çekirgelerin uçuş kalıpları verilebilir.

Canlılarda davranışa neden olan başlıca uyarılar; sıcak, soğuk, ışık, ses, kimyasal maddeler, yer çekimi gibi dış faktörlerle açlık, susuzluk, ağrı gibi iç faktörlerdir. Ayrıca organizmalar, çevredeki diğer canlı ve cansızlara karşı da belirli bir tepki gösterir.

Davranışın organizmalar sağladığı iki temel yarar şöyle verilebilir:

* Bireyin yaşamını sürdürebilmesini sağlar.
* Yavru yapma düzenini etkileyerek türün devamına yardımcı olur.

Canlıların hayatta kalmasını sağlayan davranışları besin sağlamaya, düşmanlarından kaçıp korunmaya, üremeye ve yavrularını büyütmeye yönelik tepkilerdir.

Davranış biliminin öncüleri

Ivan Petrovich Pavlov Rus Fizyolog Ivan Pavlov her ne kadar en iyi çalışmalarını davranış alanında yapsa da
1904’te tıp alanında Nobel ödülü aldı.

John B. Watson (1879-1958) Amerikan psikolog.Davranış biliminin kurucusu olarak tanınır.John Watson Davranışların gözlenirken aynı zamanda kişilerin iç dünyalarının, düşüncelerinin ve hislerinin de incelenmesi gerektiğine inanıyordu.

Konrad Lorenz Avusturyalı zoolog. Konrad Lorenz 1973’te tıp alanında nobel ödülü almıştır.Çağdaş davranış biliminin kurucusu olarak bilinir. İnsanlar ve hayvanların davranışlarında iç dünyalarının yanı sıra çevredeki olayların ve genetiğin de etkisi olduğunu savunurdu.


Etoloji, hayvan davranışlarını inceleyen zooloji alt dalı.
Etoloji, özellikle evrim, nöroanatomi ve ekoloji gibi bazı bilim dallarıyla sıkı bir işbirliği içinde yürütülen, laboratuvar ve alan çalışmalarını kapsar. Etolojinin amacı belirli bir hayvan grubunu değil davranışları incelemektir ve çoğu kez tek bir davranış kalıbının, örneğin saldırganlığın değişik hayvanlarda nasıl ortaya çıktığını araştırır. Nöroetoloji olarak ayrılmış bir dalı daha bulunur. Özellikle etoloji üzerine çalışan zoologlara etolojist denir.