Hayvan Beslemede Mineral Ve İzmineraller

Kalsiyum Fosfor (Ca/P): İneklerin sağlığı, performansı, süt verimi, gebeliği ile ilgili minerallerdir. Belli bir oran içerisinde bulunmalıdırlar. Kalsiyum kemik ve dişlerin gelişimi, kan pıhtılaşması ve kas kontraksiyonları için gereklidir.

Fosfor yine kemik ve diş gelişiminde rol oynar. Aynı zamanda DNA ve RNA’nın parçası olarak enerji metabolizmasına katılır. Fosfor rumendeki mikroorganizmaların selüloz sindirimi ve mikrobial protein sindirimi için de gereklidir.

Fosfor büyüme, süt verimi ve gebelik için çok önemli bir mineraldir.

Kalsiyum eksikliğinde;
-Raşitizma,
-Osteomalacia,
-Kemiklerin kırılmaya yatkın olması,
-Süt veriminde azalma,
-Büyümede yavaşlama,
-Normal kalsiyum metabolizmasının bozulmasına bağlı olarak süt humması,

Fosfor eksikliğinde;
-Kemiklerde kırılganlık,
-Büyümede gerilik,
-Yenilmeyecek maddelerin yenilmesi,
-İştah azalması,
-Üreme fonksiyonlarında zayıflama,
-Kemiklerde kırılma olmaksızın, eğrilme,

Potasyum (K); elektrolit dengesinin sağlanmasında rol oynar. Kas ve sinir fonksiyonlarında görev alır. Enzim aktivatörüdür.
Eksikliğinde;
-İştah ve süt verimi azalır,
-Tüy dökülmesi, ortaya çıkar,
-Şiddetli eksiklik durumlarında kas zayıflığı, bağırsak hareketlerinde azalma meydana gelir.

Magnezyum (Mg); enzim aktivatörüdür. İskelet sisteminin (doku ve kemiklerin) yapısında yer alır. Üçyüzden fazla enzimi aktive eder. Biyosentetik işlemlerde, özellikle glukoz kullanımı, genetik kodun aktarılması gibi işlemlerde, gereklidir.
Eksikliğinde;
-Çayır tetanisi görülür,
-Çabuk irrite olma olayları artar,
-İştah azalır.

Sülfür (S) (kükürt); rumende mikrobial protein sentezinde gerekir. Metionin, sistin, sistein, homosistein, taurin gibi aminoasitlerin ve tiamin, biotin gibi B vitaminlerinin oluşmasında rol oynar. Karbonhidrat, enerji ve lipid metabolizmasında önemlidir.
Eksikliğinde;
-Süt azalır,
-Yemden yararlanma oranı düşer,
-Gelişme yavaşlar,

Çinko (Zn); nükleik asit metabolizması, karbonhidrat ve enerji metabolizması ile ilgili ikiyüzün üzerinde enzim sistemi için gerekli bir izmineraldir. Protein sentezi, hücrelerin onarılması, immunite ve üreme sistemi sağlığı, erkeklerde testis gelişimi için gereklidir. Tırnak ve deri sağlığında önemli rol oynar. Meme ucundaki keratin tabakasının yenilenmesini sağlar. Kan plazmasında betakaroten seviyesinde artış meydana getirir.
Eksikliğinde;
-Ayaklarda dayanıksızlık,
-Büyümede gerilik,
-Döl tutmada problemler,
-Bağışıklık sisteminde eksiklikler,
-Tırnak yangılarında, tırnak arası yangılarda artış,
-Anormal fetus,
-Boğalarda testislerin küçük kalması ve libido eksikliği, spermatozoa’ların olgunlaşmasında azalma,
-Yaraların iyileşmesinde gecikme,
-Yemden yararlanmanın azalması,
-Sütte somatik hücre sayısında artış,
-Parakeratosis,
-Meme ucundaki keratin tabakasının geç yenilenmesi veya yenilenmemesi sonucu Mastitis

Bakır (Cu); süperoxide dismutase, lysyl oxidase ve thiol oxidase enzimlerinin bileşimine atılır. İmmun sistem fonksiyonlarında kan hücrelerinin yapımında rol oynar. Macrofaj ve neutrofillerin fonksiyonları için gereklidir.
Eksikliğinde;
-Zayıf tırnak yapısı,
-Son atmama olaylarında artış,
-Büyüme hızının yavaşlaması,
-Ayak problemlerinin artması,
-Hücresel savunma sistemi aktivitesi baskı altından kalacağından, hastalıklara karşı duyarlılığın artması,
-Sessiz kızgınlık, embriyonik ölüm,
-Damızlık boğalarda sperma kalitesinde düşüklük,
-Laminitis (özellikle mide asidinin yüksekliği sonucunda bakır emiliminin azalmasıyla ilgili olarak),
-Boğalarda Libido azlığı,
-Ketosis ve pneumoniye yatkınlık,
-Dil yuvarlama,
-Tüylerde renk kaybı ve kabalaşma, sertleşme (özellikle göz çevresinde ve kulak uçlarında),
-Ataxi,
-Anormal tırnak büyümeleri,
-Anemi (kansızlık) (hipokromik macrocytic anemi),
-Plasenta nekrozu,
-İshal,

(simmental ve şarole ırkları bakır yetmezliğine daha hassastırlar)

Manganez (Mn); Üreme, protein sindirimi ve normal kemik gelişimi için gerekli bir mineraldir. Antikorların ve hastalıklara karşı koymada gerekli diğer faktörlerin artmasına yardımcı olur. Superoxide dismutase enziminin yapısına girdiğinden immun sistemi olumlu yönde etkiler.
Eksikliğinde;
-Gizli ve sessiz kızgınlık,
-Gebe kalma zorluğu,
-Yavru atma olaylarında sıklık,
-Zayıf iskelet yapısı,
-Eklem ve ayaklarda zayıflık,
-Damızlık boğalarda libido ve spermatozoa sayısında azalma,
-Dişilerde ovulasyonun gecikmesi,
-Düşük doğum ağırlığı,

Kobalt (Co); Ruminantlarda B12 vitaminin sentezi için gereklidir.
Eksikliğinde;
-Anemi (kansızlık),
-Zayıflık,
-İştah azalması,
-Gebelik oranında düşme (fertilite düşüklüğü),
-Isı stresine karşı aşırı duyarlılık,
-Ketosis’e yatkınlık,
-Kolostrum miktar ve kalitesinde azalma,
-Buzağı ölümlerinde artış,
-Tüylerde kabalaşma,

İyot (I); metabolizma düzenleyicisi olarak yaşamsal öneme sahiptir. Tiroid hormonunun (thyroxine) sentezi için gereklidir.
Eksikliğinde;
-Görülebilecek en önemli problem guatr hastalığıdır.
-Gizli kızgınlık veya kızgınlık göstermeme,
-Üreme problemleri,
-Süt azalması,
-Mastitis görülme sıklığında artış,
-İmmun sistemin zayıflaması,
-Sonun atılamaması,
-Ayak hastalıklarında ve solunum yolu enfeksiyonlarında artış,
-Gebelik oranında düşme, ergenliğin gecikmesi,
-Boğalarda Libido eksikliği, düşük sperma sayısı ve kalitesi, özellikle kuyruksuz sperm,
-Erken embriyonik ölüm,

Demir (Fe); hemoglobin ve myoglobinin en önemli komponentidir. Oksijenin hücrelere nakli ve kullanılmasında görev alır.
Eksikliğinde;
-İştah azalması,
-Solunum güçlüğü,

Selenyum (Se); stres ve serbest radikaller ile mücadelede rol oynar. Vücutta E vitamini ile birlikte çalışır. E vitaminsiz Selenyum’un, Selenyumsuz E vitamininin bir fonksiyonu söz konusu değildir. Vücutta antioksidan rol oynayan Glutathion Peroxidase enziminin fonksiyonunda görev alır. Vücudun immun fonksiyonlarını arttırır.
Eksikliğinde;
-Buzağı ve kuzularda beyaz kas hastalığı,
-Kistik ovarium,
-Sonun atılamaması ve üreme organlarında problemler (metritis gibi),
-İnek ve koyunlarda infertilite,
-Damızlık boğalarda sperm kalitesinde düşüklük,
-Ölü veya çok zayıf buzağı,
-Uterus involusyonunun gecikmesi,
-Büyümede yavaşlama,
-Tüylerde zayıflık,
-Kolostrum kalitesinde ve miktarında azalma,
-Spermatogenesiste problemler,
-Embriyonik dejenerasyon,
-Kuzularda yün üretiminde azalma,
-Kuzularda yem tüketiminde ve büyümede azalma,

Yemlerine Se+E Vitamini katılan sürülerde mastitis görülme sıklığının ve şiddetinin azaldığı, sonun atılamaması olaylarının hemen hemen hiç görülmediği, kistik ovarium problemlerinin %30 oranında daha az görüldüğü çeşitli çalışmalarda ortaya konulmuştur.

Memeli Hücrelerinin Antioksidan Sistemleri ve İzminerallerle ilişkileri

Superoxide dismutase (Cytosol) Bakır ve Çinko
Superoxide dismutase (mitokondria) Manganese ve Çinko
Ceruloplasmin Bakır
Glutathione peroxidase (cytosol) Selenyum
Catalase (cytosol) Demir

Stres İmmun Sistemi baskı altına alır

Sığırlarda stres faktörleri:
1) Yüksek verim
2) Barınakların uygun olmaması
3) Aşırı sıcak-Aşırı soğuk
4) Kötü besleme (yetersiz ve dengesiz besleme)
5) Aşılama, boynuz köreltme v.b. çalışmalar
6) Doğum (buzağılama)
7) Hastalıklar

Kaynak : Egevet