Organik Fındık Yetiştiriciliği

ORGANİK FINDIK YETİŞTİRİCİLİĞİ


GİRİŞ:

Entansif tarım yapısı, tarımda yüksek verim ve daha iyi bir refah düzeyine ulaşılmasını sağlamış, ancak çevre, gıda maddeleri ve tarımda çalışanlar ile ilgili birçok sorunu da beraberinde getirmiştir.

Geleneksel tarımın en önemli amacı birim alandan en yüksek verim elde etmektir. Geleneksel tarımda doğal kaynakların yoğun kullanımı toprak, su ve hava kirliliği, tarım kimyasalları kalıntıları, doğal kaynaklardaki yıpranmalar artmış ve artan girdi kullanıma bağlı olarak üretim maliyeti yükselmiştir.

Ekolojik (organik, biyolojik, biyodinamik ve düşük girdili) tarım, geleneksel tarımsal üretimde kullanılan ve çevreye zarar veren kimyasalların kullanımının büyük ölçüde azaltılması veya tamamen önlenmesini içermektedir. Buna göre ekolojik tarım ürünleri, tarım kimyasalları kullanılmadan üretilmiş olmalıdır.

Dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemizde de ekolojik tarım konusundaki ilk çalışmalar 1983–1984 yıllarında başlamıştır. Ekolojik üretim, günümüze kadar tamamen ihracata konu olan ürünlerde başlatılmış ve gelişmiş olup, bu üretim teknolojisi ile yeni ürünler için ihracat olanağı çoğunlukla sağlanamamıştır.

Ekolojik olarak üretilen yaklaşık 60 ürün içinde ekin alanı ve üretici sayısı en yüksek olan ürünler, fındık, üzüm ve incirdir. Ekolojik fındık üretimi Ünye ve İkizce (Ordu), Terme (Samsun), Akçakoca (Bolu) ve Alatlı (Zonguldak) ilçelerinde yapılmaktadır. Ekolojik fındık üretimi 1989–1990 üretim döneminde başlamıştır. 1998 yılı verilere göre ekolojik fındık üretimi yapan üretici sayısı 1.155, üretim alanı 3.745 ha., üretim 2.288 ton ve ihracat miktarı ise, 1.095 ton’dur. İhracatçı Birlikleri kayıtlarına göre, toplam ekolojik fındık ihracatı 1.510 ton olup, bunun toplam üretime oranı % 66.01’dir. Toplam fındık üretiminin % 0.4’ü fındık üretim alanının % 0.7’si ve toplam üretici sayısının ise % 0.3’ü ekolojik fındık üreticileridir.

Ekolojik tarıma geçişte, geleneksel tarıma oranla ilk yıllarda birim alanda verim hızlı bir düşme söz konusu iken, daha sonraki yıllarda alınan önlemler ile verim düzey eskisine yaklaşmakta ve hatta geleneksel tarımdan daha yüksek olabilmektedir.

Ekolojik Fındık Tarımına Geçiş Dönemi: Ekolojik fındık üretiminin başlamasından, belgelendirilmesine kadar geçen dönemi ifade eder. Bu dönem fındık için genel olarak üç yıldır.

Organik Fındıkta Bitki Besleme: Geleneksel ve ekolojik fındık üretiminde girdi kullanımı yönünden önemli farklılıklar bulunmaktadır. Ekolojik üretim yapan üreticiler dekara ortalama 648 kg. çiftlik gübresi 3.4 yılda bir sonbahar veya İlkbahar başında ocağın dal iz düşümüne halka şeklinde ki 50–60 cm. genişliğindeki banda 30–40 kg. kadar eşit olarak dağıtılır ve hemen toprağa çapalanır.

Fındık bitkisi normal gelişimini ph’sı 5–7 arasında olan topraklarda sağlayabilmekte ve bol ürün verebilmektedir. Ancak fındık tarımı yapılan Karadeniz Bölgesi toprakları genellikle asit karakterlidir. Toprağın asit karakterde olması azot, fosfor ve potasyum gibi bazı elementlerin alınmasına engel olduğu gibi demir, aliminyum gibi bazı elementlerinde çözünebilirliğini artırdığından toksik etki yapmasına neden olur.

Asit toprakların kireçlenmesi ile toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri düzeltilir. Toprak analizleri sonucuna göre toprağa atılacak kireç miktarı belirlenir, 4–5 yılda bir Kasım-Mart aylarında dal izdüşümüne 40–50 cm. bant şeklinde halkaya muntazaman serpilip 5–10 cm. toprak derinliğine çapalanır.

Çiftlik gübresinin bulunamadığı durumlarda toprağa organik madde kazandırmanın diğer bir yöntemide yeşil gübrelemedir. Fındık bahçeleri için yeşil gübre bitkileri fiğ, yabani bezelye ve yulaf gibi bitkiler olup bunlar sonbaharda meyilli arazilerde dal iz düşümlerindeki 50–100 cm’lik halka şeklindeki banda, düz arazilerde ise tüm bahçelerde ekilir. İlkbaharda çiçeklenmeden önce biçilerek toprağa karıştırılır. Bu uygulamaya toprağın organik maddesi az olan yerlerde birkaç yıl üst üstte devam edilmelidir. Ayrıca fındık zurufunun kompost hale getirdikten sonra fındık dal iz düşümlerine saçılarak toprağa 5–10 cm. derinlikte karıştırmalıdır.

Bazı organik fındık üreticisi N, P, K içerikli organik kökenli ticari gübreler kullanmaktadır. Fakat bu gübre kullanımı ekonomik olmadığı için çok yaygın değildir. Ticari gübreyi 11. ayın sonunda ve 3. ayın sonunda 100 kg/ocak olmak üzere atmaktadırlar.

Organik Fındıkta Budama Tekniği: Bahçede hastalıklı, yaşlı, kuru ve ocak içlerine yönelen dal ve dalcıkların çıkarılması ile ocakların yayvan bir taç kazanması sağlanır.

Kök sürgünü verme temayülü fazla olan fındıkta yılda 2 defa kök sürgünü temizliği yapılmak suretiyle bunların besin maddelerini sömürmeleri önlenmiş olur.

Genel olarak fındıkta budama zamanı sonbahar aylarıdır. Fındıkta budamaya vegatasyonun durduğu ve büyük oranda yaprakların döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanmalıdır.

Organik Fındıkta Hasat: Fındık çeşitlerinin hepsi aynı zamanda hasat olumuna gelmemektedir. Bazı çeşitler erken, bazı çeşitlerde daha geç olgunlaşmaktadır. Çeşitlerin ayrı ayrı ve hasat olumuna geldiğinde toplanması an uygunu isede, fındık bahçelerinin karışık çeşitlerden kurulu bulunması bahçedeki hâkim fındık çeşidinin olgunlaştığında hasadın yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Fındıkların hasat olgunluğuna geldiğini;

1- Zurufların iyice sararıp kızarması,

2- Fındık tanelerinin zuruf içerisinde oynamaya başlaması,

3- Sert meyve kabuğunun ¾ nispetinde kızarması ve iç’in kendine has sertlik ve tadını alması,

4- Sağlam ve dolgun meyveleri taşıyan dalların sallandığı zaman mevcut meyvelerin ¾’ünün daldan dökülmesi fındığın hasat olgunluğuna ulaştığını gösterir.

Karadeniz fındık bölgesinde yetiştirilen çeşitlerin hasat zamanı yıllara göre değişmekle beraber sahil kolda 1–10 ağustos, orta kol 10–20 ağustos ve yüksek kolda 20 ağustostan sonradır.

Fındığın en iyi hasat edilme şekli silkme suretiyle yerden toplanması ise de bölgede bu tür hasada imkân verecek bahçeler çok azdır. Bu hasat şeklinde fındıklar tam hasat olgunluğunda toplandığından randıman ve kalite iyi olduğu gibi dal ve dalcıklar ile gelecek yılınmahsülünü oluşturacak olan tomurcuklar da zarar görmemiş olur.

Bölgede daha çok uygulanan hasat şekli; daldan el ile toplamadır. Ayrıca bahçe içerisinde bulunan fındık çeşitleri birbirine karıştırılmadan ayrı ayrı toplanmalıdır. Hasat da 5–7 kg’lık ve bele bağlanan sepetler kullanılmaktadır. Toplanan bu zuruflu fındıktan yaklaşık 1/3 nisbetinde değirmenlik kuru fındık elde edilmektedir.

Organik Fındıkta Harman: Harman yerine getirilen fındıklar 3–5 gün, 10-15 cm. kalınlıkta bir tabaka halinde serilir. Güneşli havalarda tahta kürek veya tırmık ile her gün karıştırılarak kurutulur. Belli bir miktar kuruyan bu fındıklar patoz denilen fındık ayıklama makinesine verilmek suretiyle zuruflarından ayrılırlar. Ayıklanan bu fındıklar toprak harmanlarda bez, beton harmanlarda ise bez kullanmadan 2–4 cm. kalınlıkta serilirler.

Bu şekilde 3–4 gün kuruyan fındıklar vantilatörden geçirilmek suretiyle toz, toprak, zuruf parçalarından ve boşlarından ayrılırlar. Kırık, kurt delikli fındıklar ile karışan diğer fındık çeşitleri içlerinden seçilir, çuvallara doldurulur ve ağızları dikilerek pazara götürülmek üzere hazırlanır.

Harmanlama işlemi genellikle 15 Ağustos da başlayıp Eylül ayı sonlarına kadar devam eder. Harmanlama sırasında fındığın iyice kurumasına ve nem oranının kabuklu fındıkta % 12, iç fındıkta % 6’yı geçmemesine dikkat etmelidir.

Organik Fındığın depolanması: Organik olarak üretilen fındık ayrı yerde depolanmalıdır. Depo fındık konulmadan önce temizlenerek ve gerekiyorsa uygun bir şekilde dezenfekte edilerek, hastalık etmenleri, böcekler ve farelerden arındırılmalıdır. Organik fındığın saklanması sırasında herhangi bir tarım ilacı kullanılmamalıdır.

Depolanacak fındıklar temiz ve kuru olmalıdır. Organik fındığın konulacağı depolar, organik ürünler için uygun olmalıdır. Depoda organik fındıktan başka her hangi bir ürün ve madde bulunmamalıdır.

İçinde kabuklu veya iç fındık bulunan ambalajlar, depolarda ahşap ızgaralar üzerine yerleştirilmeli ve 10 ambalajdan fazlası üst üste konulmamalıdır. İyi bir havalandırma sağlamak için, istif sıraları arasında yeterli boşluklar bırakılmalıdır. Ambalajlar, havadar ve serin depolarda muhafaza edilmeli; rutubetli ve yağmur alan yerlerde bırakılmamalıdır. Organik fındık, yağışlı havalarda yüklenmemeli ve boşaltılmamalıdır. Fındık çuvallarının yüklenmesi ve boşaltılmasında kanca kullanılmamalıdır.

Ambalajlar, işleme yerlerinde, depolarda ve nakliye vasıtalarında, kirletici ve kötü koku yayan maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır.

Organik Fındıkta Zirai Mücadele: Fındık zararlıları ile mücadelede; bulaşık meyve, dal, sürgün ve tomurcukların toplanarak veya kesilerek bahçeden uzaklaştırılması; ergin böceklerin, yumurta ve larva kümelerinin toplanarak imha edilmesi, tuzak bantların kullanılması gibi mekanik ve fiziksel tedbirler ile budama ve gübreleme gibi kültürel tedbirler, titizlikle uygulanmalıdır.

TEŞEKKÜR EDERİM

Organik Memo