Biyoteknolojinin Hayvan Islahı ve Genetik İlerlemeler Üzerindeki Etkisi

Geleneksel olarak sürdürülen ıslah çalışmaları çeşitli teknolojik imkânları değerlendirmekte ve ortaklaşa hedefler belirlemektedir. Geliştirilen biyoteknolojilerle özellikle nesli tükenmekte olan türleri korumak veya nesli tükenmiş olan türlerin yeniden ikamesi için kullanılma potansiyelleri araştırılmaktadır. Biyolojik teknolojiler hayvanlardan elde edilen yan ürünlerin kalite ve miktarlarının artmasına katkıda bulunabilmektedir. Yapağı, deri, rodeoda saldırgan davranışlar ve geyik boynuzundan elde edilen ve bir afrodizyak olarak kullanılan kadife gibi yumuşak olan ürünler besin içeriğinden –kalitesinden- daha yüksek değerlere sahip olduklarından bunların daha etkin üretimi yolları araştırılmaktadır.
Hayvanların genetik yapılarını niçin ıslah ederiz veya en azından düzenleriz? Hayvanların genetik değerlerini ortaya koymalarında çevrenin ve genetik yapılarının etkileri vardır. Süt ve et gibi bir fenotipik ürünün üretiminde çevrenin oldukça önemli olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte arzulanan bir fenotipi elde etmek için hem çevre hem de genotip birlikte dikkate alınmalıdır. Örneğin, genetik yapısına bakılmaksızın tavuk kışın çok soğuk geçtiği bölgelerde eğer korunmaz ise donarak ölecektir. Benzer şekilde verdikleri ürünler için gerekli olan besin madde ihtiyaçlarını karşılayamayan hayvanların verimleri azalacak, üreme döngüleri de aksayacaktır. Bununla birlikte genetik ve çevre arasındaki interaksiyonların önemli olduğu hatırlanmalıdır. Hayvan üretiminde optimum çevre sağlamak önemli olmasına rağmen, hayvan ıslahı mevcut çevreler için optimum genotipi sağlamayı amaç etmektedir. Uygun genotiplerin elde edilmesinde ve hayvanların içinde bulundukları çevrenin düzenlenmesinde biyoteknolojilerden yaralanılmaktadır.
Daha önce de belirtildiği gibi biyoteknolojinin farklı tanımları yapılmaktadır. Bu tanımlar ile hayvan ıslahı ilişkilendirilmek istendiğinde en uygun olanın “canlı organizmaların hizmet ve ürün üretmek amacına ve kullanımına dayalı olan teknolojiler grubudur” diye yapılan tanımı olduğu görülür. Bu tanıma göre hayvan ıslahı kendi alanında bir biyoteknolojidir çünkü onun nihai amacı hayvan üretimi için mevcut olanlara göre daha üstün olan yeni nesil hayvanlar oluşturmada hayvan gen kaynaklarını dönüştürmekdir.
Burada üstün tanımı sadece kısa dönem üretim amaçlarından hayvanın fonksiyonelliğine, üretim maliyetlerinin azaltılmasına, tüketici tercihlerine ve ürün kalitesine, buna bağlı olarak genel sürdürülebilirliğe ve hayvansal üretimde uzun dönem ekonomik dönüşe kadar son yıllarda hızlı değişen hayvan ıslahı konseptine bağlı olarak gerçekten oldukça geniş bir yelpaziyi içermektedir.

Biyoteknolojinin Hayvan Islahı Üzerindeki Etkisi

Biyoteknolojilerin hayvan ıslahını nasıl etkileyebileceğini değerlendirebilmek için genetik kazancı tanımlayan eşitlikleri formulize etmek önemlidir:

ΔG=rG.ES. σG

Burada rG gerçek ve tahmin edilen eklemeli genetik değer arasındaki korelasyonu, ES seleksiyon entansitesi, σG genetik standart sapmayı temsil etmektedir. Burada biyoteknolojinin hayvan ıslahı üzerinde, seleksiyon entansitesi üzerinde (hayvanın üreme etkinliğini artırarak) ve değerlendirme doğruluğunu artırarak (ilave bilgilerle veya döl sayısını artırarak) etki gösterecektir. Bununla birlikte bazı biyoteknolojilerin yoğun kullanımı (akrabalı yetiştirmeyi artırarak veya genetik farklılığı azaltarak) genetik varyasyonu etkileyebilir.
Yukarıdaki formül elde edilen genetik ilerlemeinin belli bir dönemdeki (yıldaki) değerini belirlemek için şu şekilde düzenlenebilir.
Δg= ΔG/y burada ΔG yerine yukarıdaki formülü yerleştirirsek yıllık genetik ilerleme Δg=rG.ES. σG/y haline gelir.
Burada y generasyon (yani damızlığa ayrılanlar doğurduklarında ebeveynlerinin yaş ortalaması) aralığıdır. Bazı biyoteknolojiler generasyon aralığını azaltarak belli bir dönemde veya yıllık genetik ilerleme oranını arttırabilirler.