Ambalajın Yaşam Süreci Analizleri

Ambalaj “yaşam süreci analizleri”(yasa) ortaya yeni atılan bir kavramdır. Herhangi bir ürün veya işlemin hammadde elde edilişinden, tüketim veya yeniden kullanımı dahil olmak üzere,çevreye getirdiği yüklerin araştırılmasıdır. Çevre etkileri; hammadde ve enerji tüketimi, hava/su ve toprak gibi çevre unsurlarına atık değerleri olarak belirlenmektedir. Bütün bu ilişkiler ambalajın üretiminden tüketim sonrasına kadar olan süreci kapsar. Örneğin cam ambalajda dönüşlü ve dönüşsüz tüketim sistemleri bulunmaktadır. Tek yönlü olan dönüşümsüz ambalajlarda üretim maliyetleri ve kaynak tüketimi her ambalaj için geçerlidir. Ancak dönüşlü ambalajda tüm üretim girdileri dönüş sayısına bölünür. Bu durumda yalnızca ulaştırma ve temizleme girdileri için harcanan enerji ve temizlik malzemelerinin getirdiği çevre yükleri vardır. Cam ambalajda dönüş sayısını 10–25 arasında değişmektedir. Yeniden dolum sayısı arttıkça tüketilen toplam enerji azalmaktadır. Bu durumda çok sayıda geri dönüş yapabilen cam malzemeler avantajlı durumda görünmektedir. Kaynakta ayrımı yapılarak geri kazanılmış (temiz) plastiklerin yeniden kullanılması sonucu yalnızca enerji tasarrufu sağlanması yanında diğer çevre kirleticilerin atmosfere yüklediği çıktılar da azalmaktadır. Böylece 1 ton kullanılmış LDPE 1.41 ton petrol (hammadde) + 0.40 ton petrol eşdeğeri enerji tasarruf elde edilmektedir. Aynı şekilde cam ambalaj üretiminde kullanılan 1 ton kırık cam için 1.2 ton hammadde 120 kg petrol eşdeğeri enerji tasarruf edilmektedir.

Endüstriyel üretimin çevreye verdiği zararları ortadan kaldırmak veya en aza indirmek gereklidir. Ancak bu durumda bir seçim ve ayrım yapma zorunluluğu doğmaktadır. Göreli olarak birine göre diğerine seçmek veya ayırmak gibi güç ve karmaşık bir sorun ortaya çıkmaktadır. Burada endüstri ve çevrecileri karşı karşıya getirmekte ve tartışmaya itmektedir. Ancak bir ayrıma gitmek de zorunludur. Çünkü tüketim sonrası çevreye etkisi az gibi görülen bir ambalajın; hammadde üretim aşamasında zararlı etkileri ortaya çıkabilmektedir. Günümüzde “yaşam süreci” terimi ön plana geçmiştir. “beşikten-mezara” olarak ifade edilen bu kavram, ambalajın tüm aşamalarındaki çevre etkilerini kapsamaktadır. Ancak etkileri analizle ölçmek ve değerlendirmek oldukça güç bir iştir. Bu amaçla geliştirilen bilgisayar programları ile tarafsız enstitüler tarafından yapılan araştırmalar hızla sürdürülmektedir.