Zeytinin Ekolojik Durumu

Zeytinin Ekolojik Durumu
Zeytin 30º - 40º kuzey ve güney enlemleri arasındaki ılık mutedil ve subtropik iklim koşullarında ticari anlamda yetiştirilmektedir. Akdeniz havzasının çok değişik iklim ve toprak şartlarında gelişebilen ve ürün veren dayanıklı bir ağaçtır. Kışı ılık, yazı sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklim şartlarına adapte olmuştur. Zeytin genellikle yıllık sıcaklık ortalaması 15-20º C olan yerlerde yetişmektedir. Fakat sıcaklık isteği ağacın yıl içindeki gelişim dönemlerine göre değişir. Örneğin, ilkbahar gelişme döneminde 9-10º C, somak gelişim döneminde 14-15º C, çiçeklenme döneminde 18-19º C sıcaklık olmalı ve kış dinlenme dönemi içerisinde -7º C'nin altına düşmemelidir. Özellikle sıcaklığın ani olarak -7º C'nin altına düşmesiyle zarar daha da şiddetli olur. Genellikle su ihtiyacı karşılandığı takdirde 40º C'nin üzerindeki sıcaklıklara da dayanabilmektedir. Çünkü zeytin kserofit (kurağa dayanıklı) bir bitkidir. Yıllık ortalama yağışı 200-800 mm olan yerlerde yetişen zeytin ağacının gelişmesi bu yağışların yıl içerisindeki dağılımına, toprağın derinliğine ve su tutma kapasitesine bağlıdır. Kuru koşullarda zeytincilik yapılacaksa, 400-800 mm olan yağışların yıl içerisinde iyi bir dağılım göstermesi gerekir. Çiçeklenme dönemindeki aşırı yağış ve nem meyve tutumunu olumsuz etkiler. Dolu yağışı ise, dal ve sürgünlerin zararlanmasına ve bazı hastalık etmenlerinin giriş yerlerinin oluşturulmasına neden olur. Hafif esen rüzgarlar çiçeklenme döneminde polenleri taşıması nedeniyle olumlu etki yapar. Zeytin, çeşitlere göre değişmekle beraber 600 saat civarında soğuklama ihtiyacı vardır. Özellikle meyve olgunlaşma döneminde yüksek ışık ve sıcaklık ister. Zeytin ağacı her ne kadar "fakir toprakların zengin ağacı" ise de zeytinlik tesis edilecek arazinin toprak yapısının tınlı, killi-tınlı bünyeye sahip, hafif kireçli ve çakıllı olması en iyisidir. Özellikle ağır bünyeli, su geçirmeyen (taban suyu olan) topraklarda zeytinlik tesis etmekten kaçınılmalıdır. Toprak derinliği en az 1.2 m, organik madde ve besin elementleri bakımından zengin, tuzluluk sorunu olmayan, su tutma kapasitesi iyi, pH'sı 6-8 civarında olmalıdır.


Gıda Mühendisi Muhittin YILMAZ