Tarımda Yosun Kullanımı

Tarımda Yosun Kullanımı; Ascophyllum nodosum (Bölüm 1)

Geçtiğimiz yüzyılın ikinci yarısında hızlı artan dünya nüfusu, beslenme ile ilgili kaygılar ortaya çıkarmışken, "Yeşil Devrim" olarak adlandırılan yeni ve verimli çeşitlerin ıslah edilmesi, sulanan arazilerin yaygınlaşması, etkin sulama sistemlerinin geliştirilmesi, kimyasal gübre ve ilaç kullanımındaki gelişmeler, günümüze kadar Dünya genelinde bir gıda felaketiyle karşılaşmadan gelmemizi sağlamıştır.

Yeşil devrimden bahsetmemizin nedeni tarımda kullanılan yosunlar yeşil oldukları için değil, zira tarımda kullanılan yosunlar yeşil, kırmızı, kahverengi ve mavi-yeşil renkteler. Dünya'nın yüzölçümü 509.200.000 kilometrekare ve bunun % 70'ini denizler kaplıyor, yosunların yaşam alanı ise 1000 metre derinliğe kadar iniyor. Oldukça geniş bir yaşam alanı olmakla beraber bizim bu yazımızda ilgilendiğimiz, sığ sularda yetişen yosunlar.

Dünya nüfusu artmaya devam ederken, 60'lı 70'li yıllardaki hızlı verim artışını tekrar yakalamamız şimdilik çok kolay gözükmüyor. Fakat verim ve kalite artışında yeni yöntemler bulmalı ve etkinliğini kanıtlamış, yaygın olmayan eski yöntemleri de ekonomik yollarla yaygınlaştırmalıyız. İşte burada konulardan birisi; "Tarımda Denizyosunlarının Kullanımı".
Deniz yosunları insanlık için yeni değil. Muhtelif kaynaklara göre gıda ve gübre olarak kullanımı M.Ö.'ye kadar gidiyor. İlk olarak Uzakdoğu'da ve bazı ada ülkelerinde kullanılmaya başlanmış.
Geçmişte daha çok toprağa uygulanırken 1950'lerden sonra da yaprak gübresi olarak kullanımı yaygınlaşmaya başlamış.

Tarımda kullanılan farklı tür ve çeşit yosunlar mevcut, bunlar; Macrocystis, Sargassum, Fucus, Nereocystis, Maerl, Ecklonia, Himanthalia, Ascophyllum vb.
Bizim bahsetmek istediğimiz Ascophyllum nodosum;

İnsan beslenmesinde (Resim 1), emülgatör vb. kıvam arttırıcıların üretiminde, kozmetikte, hayvan yemlerinde katkı olarak, çeşitli mayaların üretiminde ve tarımda (Resim 2) olmak üzere geniş bir kullanım alanı mevcuttur.


Resim 1 - İnsan Beslenmesinde Yosun


Resim 2 - Tarımda Kullanım İçin Hazırlamış Yosun Özü

Ascophyllum nodosum; Atlantik okyanusunun kuzeydeki soğuk kıyılarında yani kuzey Avrupa ve Kanada sahillerinde yetişmektedir.

DRT olarak bizim ürün yelpazemizde bulunan deniz yosunu Ascophyllum nodosum ise Kanada'nın Novo Scotia bölgesinde, Fundy körfezindeki kontrollü tarlalarda, yüksek kaliteli saf deniz yosunları ASL firması tarafından yaz mevsiminde hasat edilip, en son teknoloji ile işlenerek ihtiyaç olan pazarlara sunulmaktadır (Resim 3-4-5).


Resim 3 Kanada'dan Dünya'ya


Resim 4 - Fundy Körfezi / Nova Scotia


Resim 5 - Ascophyllum nodosum Hasadı

Ascophyllum nodosum'un tarımda kullanılan birçok yosundan farkı; soğuk sularda ve aynı zamanda gelgit bölgesinde yetişmesidir. Burada şöyle bir açıklama yapacak olursak; Son derece zorlu koşullarda yaşamakta fakat bünyesindeki bitki gelişim düzenleyiciler sayesinde gelişmesine devam etmektedir.

Başparmak boyutlarındaki bir Ascophyllum nodosum bitkisi bir yılda 1 ton büyüklüğe ulaşabilir.

Kış mevsiminde deniz çekildiğinde açıkta kalıp -35'C ye varan soğuklara maruz kalıp donmakta, tekrar 0'C civarı deniz suyu sıcaklıklarıyla buluşmakta, yaz mevsiminde deniz çekildiğinde +35'C ye varan sıcaklıklara, susuzluğa ve güneşin ışıklarına doğrudan maruz bulunmakta, 20 dakika içerisinde tekrar Atlantik Okyanusu'nun soğuk suları altında kalmaktadır. Karada yaşayan bitkiler, bu kadar kısa sürede bu sıcaklık ve ortam (sulu-susuz) değişimlerine maruz kaldıklarında yaşayamazlar. Oysa bu Ascophyllum nodosum'un yaşam alanıdır (Resim 6-7-8-9). Elbette yosunların da hepsi bu şartlarda yaşamazlar. Tarımda kullanılan deniz yosunlarının büyük bölümü gelgit bölgesinde yetişmesine rağmen bu sıcaklık değişimlerini görmüyorlar.


Resim 6


Resim 7


Resim 8


Resim 9

Ascophyllum nodosum, yaşadığı bölge nedeniyle çok kısa zamanda aşırı ısı değişimlerine, gelgit'ler nedeniyle de kısa zamanda sulak ve kurak koşullara maruz kalmaktadır.


Fundy Körfezi

"Fundy körfezinde, 200 milyar ton su her gelgit olayında körfeze giriyor ve çıkıyor. Bu rakam Dünya nehirlerinin toplam akış debisinden daha fazla.
Süregelen gelen bu doldur boşalt besin elementleri açısından Fundy körfezini Dünya'nın en zengin ekosistemlerinden biri yapmaktadır."
Saltscapes, Ocak/Şubat 2004 Cilt.5, Sayı.1

Neden Ascophyllum?

Tarımda kullanılan yosun özütleri farklı farklı yosunlardan elde edilmektedir. Bunlar denemelerle faydaları kanıtlanmış bir ya da birden fazla yosun özütlerinin ikili ya da üçlü karışımları şeklinde olabilir. Tropik ve subtropik bölgelerden elde edilen yosun özütlerinin de bitkiler için kanıtlanmış etkileri vardır. Gelgit'e maruz kalsalar da yukarıda bahsettiğimiz sıcaklık değişimleriyle karşılaşmazlar. Dolayısıyla Ascophyllum nodosum en zor koşullarda yetişen ve tarımda kullanılan yosundur diyebiliriz.

Her Ascophyllum özütü de aynı değildir. Ürün ne kadar doğru işlenirse ve üretilirse uygulayacağımız bitki için o kadar faydalı olur. Buna şöyle bir örnek verebiliriz; İnsan beslenmesinde bazı gıdalar kızartıldıkları zaman vitaminlerinin bir çoğunu kaybeder oysa buğulama veya haşlama ile bu kayıplar daha az olur.
Bu nedenle doğru yosunu kullanıyorsak dahi üretim prosesi önemlidir.

Yosunların bitkiler için faydaları hala araştırılmakta, uygulanan bitkinin bünyesinde nasıl çalıştıkları kısmen bilinmekte ve henüz açıklanamayan konular bulunmaktadır. Fakat bildiğimiz yosunların kendisi için hazırladığı bazı hormonları, makro ve mikro elementleri, kültür bitkilerine uygulayarak onları uyarıyoruz, doğal hormonlarla destekliyoruz ve makro mikro elementlerle desteklemiş oluyoruz.

Ascophyllum nodosum'un özütü biyolojik olarak en aktif ve besin elementleri olarak bütün olan deniz ürünlerinden birisidir.

Dolayısıyla, bizim DRT olarak üreticilerimize sunduğumuz;

* En üst kalitede hammadde ile üretilmiş tarımda kullanılabilir deniz yosunudur.
* Zengin bir doğal bitki gelişim düzenleyicileri kaynağıdır;
o Kısa zincirli karbonhidratlar (örn: B-glukanlar),
o Amino asit ve bitki gelişim düzenleyicileri yelpazesi,
o İçerik olarak 60 çeşit şelatlı mikro ve makro element karışımı,
o Diğer birçok organik bileşik.



Tarımda Yosun Kullanımı; Ascophyllum nodosum (Bölüm 2)
Deniz yosunu olarak Proton dediğimizde; Biyolojik olarak aktif, zengin besin elementleri içeriğine sahip, içerdiği bileşikler ile bütün, taze* Ascophyllum nodosum özütü diyebiliriz.

Proton (ASL) üretim tesisleri

* Taze dememizin nedeni Proton - Ascophyllum nodosum, 1.bölümde de bahsettiğimiz gibi tarlalardan toplanır ve hasat edilir. Oysa bazı üreticiler, okyanusun nisbeten sıcak kıyılarından, fırtına ve dalgalarla kıyıya vuran ölü yosunları toplatarak işlemekte ve tarımda kullanmaktadırlar. Bunların faydasız olduğunu söyleyemeyiz. Elbette bunlar organik artıklardır ve bazı organik ve mineral içerikleri vardır. Zira farklı tür ve çeşit yosunlar kullanılması nedeniyle ürün homojenliği sağlamak çok güçtür. Ne kadar bekletildiği ayarlanmadığı, bilinmediği için de besin kayıplarının olması gayet normaldir. 1.bölümde anlattığımız nedenlerini de göz önünde bulundurarak, soğuk sularda yetişen yosunların verdiği etkiyle de mukayese etmemek gerekir.

Ascophyllum nodosum Dünyada en fazla araştırılan deniz bitkisi olarak, denizden çıkarılan tarımda kullanılan, yosun ürünleri içersinde en yüksek biyoaktivite seviyesine sahiptir.

Fırtına tarafından sahilde biriktirilmiş karışık deniz yosunu yığınları, bazen kilometrelerce uzanabilir.





Uygun kullanımı ile;

* Hasat verimini arttırır,
* Bitkideki hastalık belirtilerini azaltır,
* Kurak, tuzluluk, yüksek ya da düşük sıcaklıklar gibi çevresel strese karşı bitkilerin dayanımını arttırır,
* Emici böceklere karşı dayanımı sağlar,
* Bitki sağlığını, üretkenliğini arttırır,
* Kaliteli ve verimli hasat için etken olur,
* Yetiştiricilerin gelirini arttırır.

Birinci bölümde, "gelişim düzenleyicileri kaynağıdır" demiştik. Bu "kaynak" olayını açacak olursak;
Proton, Doğal bitki hormonları ve gelişimi teşvik eden bileşiklerin tamamlayıcısı, birincil ve ikincil temel besinlerden oluşan etkinliği arttıran karışım, bitki işlevleri için kofaktör ve katalizör olarak işlev görür. İçeriğindeki vitaminler, Antioksidan üretimini teşvik eder. Amino asitler - Organik asitler, Karbonhidratlar içerir.

Ascophyllum nodosum deniz yosununun (PROTON) örnek analizi

Deniz yosunu özütü: % 100
Maksimum Nem: % 6,5
Organik Madde: % 45 - 55
Mineraller: % 45 - 55

Toplam Azot (N): % 1- 2
Alınabilir Fosfor (P2O5): % 1- 2
Suda Çözünür Potasyum (K2O): % 16 - 20,2
Sülfür (S): % 1 - 2
Magnezyum (MgO): % 0,2 - 0,5
Kalsiyum (CaO): % 0,1 - 0,2

Bor (B): 75 - 150 ppm
Demir (Fe): 75 - 250 ppm
Mangan (Mn): 8 - 12 ppm
Bakır (Cu): 1 - 10 ppm
Çinko (Zn): 25 - 75 ppm

KARBONHİDRATLAR (Polisakkaritler): Alginic Asit, Mannitol, Laminarin
Alginic Asit > % 15

AMİNO ASİTLER (w/w)


BİTKİ GELİŞİM DÜZENLEYİCİLER: Sitokininler, oksinler, giberellinler.
Sitokininler x Oksinler 600-800 ppm

Polisakkaritler (Aliginic Asit, Mannitol, Laminarin) gerekli mineraller ile birleşik oluşturur. Bitkiler tarafından çok daha kolay absorbe edilir hale getirir.

Sitokininler, Auxinler ile birlikte hücre bölünmesi kontrolünde görev alır. Arttırılmış hücre büyümesini ve hücre genişlemesini tetikler. Protein sentezini destekler. Erken ya da genç hücre gelişmesine yardımcı olur. Kritik büyüme dönemlerinde bitkiyi dengeler (örn. çiçek / meyve başlangıcında). Meyve dökülmesini önler.

İçeriğindeki Poliaminler yalancı bitki büyüme düzenleyicileridir (stimülantlar). Bitkide Ascophyllum nodosum özütlerine tepki olarak üretilir. Hücre zarını güçlendirir. Doğal savunmayı arttırır.

Betainler, bitkinin yaşam işlevlerinin devamını sağlar. Hücre zarını korur. Ascophyllum nodosum özütlerinde bulunur, Methyl donor olarak hareket eder. Hücresel ozmotik etkiyi arttırı. Bütün yalancı BGD?leri stimülant yâda sitokinin-benzeri aktivite gösterebilir.

Yosun özütleri canlı organizmalardan elde edildikleri ve üretim sürecinde, içerdiği yapılarının bozulmaması için oldukça sınırlı üretim işleminden geçmeleri nedeniyle yukarıda da görüldüğü gibi karmaşık yapıları vardır. Farklı deniz yosunları ve uygulandıkları bitkiler üzerine etkileri, etki mekanizmaları üzerine hala kuruluşlarca araştırmalar yapılmaktadır, bilinmeyen konular vardır. Elbette bilimin sınırları olmadığı için araştırmalar devam edecektir.

Bitkisel üretimde, uygun yöntemlerle elde edilmiş Ascophyluum nodosum özütü (Proton) kullanıldığında kanıtlanmış faydalar var. Bu konulara gelecek bölümde ağırlık vereceğiz fakat başlangıç yapabiliriz.

Toprak uygulamalarında, rizosferdeki faydalı mikroorganizmaları besler. Bu mikroorganizmalar, toprak kaynaklı fungal patojenlere (patojen=hastalık etmeni) antagonistik etki yapar. Biraz daha açıklayacak olursak topraktan Ascophyllum nodosum uyguladığımızda topraktaki faydalı mikropları besleyerek, hastalık yapan mantarların gelişimini kısıtlamış oluruz. Bunun nasıl olduğuna dair çeşitli nedenler vardır.

* Bu mikroorganizmalar bazı sindirim enzimleri üretirler, bu enzimler hastalık yapan mantarların ipliksi misel yapılarına saldırır.
* Patojenleri öldüren antibiyotiklerin üretimine yardımcı olurlar.Yararlı mikroorganizmalar, zararlı mikroorganizmalarla yaşam alanı, besin ve su için rekabete girerler.
* Bitkiyi uyarır, bağışıklık sistemini güçlendirir.

Dolayısıyla bitkilerde hastalık belirtileri daha az görülür. Fideliklerde ve harici yetiştirilen fidan ve fidelerde daha iyi gelişim, daha az mantari hastalık ile karşılaşılır.

Yapraktan uygulandığında ise yine doğrudan bitkinin bağışıklık sistemine etki ederek dayanımını arttırır. Daha sağlıklı bitkilerle beraber verim ve kalitemizde de iyileşmeler sağlar. Bitkinin fotosentetik kapasitesi artar. Çoğunlukla bunu görsel olarak daha yeşil bitkiler şeklinde görürüz.
Aynı zamanda bitkiye yapraktan birçok besin elementi takviyesi de yapmış oluruz. Böylece bitkinin beslenmesini ve verimliliğini artırmış oluruz.
Yaprak uygulamalarındaki faydalı etkileri, birçok fungusit ve insektisitler ile birlikte kullanıldığında da görülmektedir. Birçok bitki koruma ürünüyle sinerjistik etkisi vardır.

Nasıl Uygulamalıyız?

En uygun sonuçlar, düşük dozlarda - sık uygulamalar şeklinde alınmıştır. Haftalık uygulamalar tavsiye edilir. Gerekirse 4 haftada bir uygulanabilir fakat haftalık uygulamalarda elde edilen birleşik etki kısmen azalmış olur.

Çok yıllık bitkilerde hasat sonrası uygulamalar, bir sonraki yılın sürgünlerine üretkenlik ve gelişme açısından olumlu etki yapar. Çok yıllık bitkilerde her yıl yapılan uygulamalarla daha sağlıklı bitkiler elde edilir.

Yazımızın önceki bölümlerini hatırlayacak olursak;
Birinci bölümde tarımda kullanılan deniz yosunlarına kısaca değinmiş, Ascophyllum'un diğer yosunlardan farkı nedir ve nerelerde yetişir açıklayarak giriş yapmış, ikinci bölümde Ascophyllum nodosum'un içeriği, hasatınının ve işlenmesinin önemi ile devam etmiştik. Bu bölümde ise faydalarını biraz daha açmak istiyoruz.

Ascophyllum nodosum PROTON® kullanmanın avantajları;

* Daha iyi Bitki Oluşumu
* Daha Güçlü, Sağlıklı Bitkiler
* Toplamda Daha Fazla Verim
* Hasat Sonrası Daha Dayanıklı Meyve
* Özellikle yaprak uygulamalarında Bitkinin Savunmasını Mekanizmasını Güçlendirir.

Hazırlayan
İlker Kaan Ulusoy