Kaya Balığı

Gobidae familyasından olan kaya balıklarının denizlerimizde çeşitli türleri mevcuttur. Bunlar:

hortum kayası (Gobius paganellus),
kömürcü kayası (Gobiusjozo),
saz kayası (Gobius ophicephalus),

kurbağa kayası, sarı kaya, tekir kayası, hurma kayası diye adlandırılırlar.

Gobidae familyası yaklaşık beş yüz tür kaya balığını içine alır. Sıcak, ılıman denizlerin kıyı bölgelerinde ve dipte yaşayan kaya balıkları ortalama 15- 20cm. boyundadır. En irileri 45-50 cm. arasındadır. En küçük cins kaya balığı ise Luzon kayası olup Filipinler’deki akarsu ve göllerde yaşar. Boyu 1 cm. civarındadır. Dünyanın en küçük omurgalı hayvanı sayılır.

Altı-sekiz yıllık bir ömürleri olan kaya balıkları denizlerimizin yerli balıklarındandır.
Kaya balıklarının renkleri, yaşadıkları çevreye göre değişir. Kumluk sahillerde yaşayanların sırtı boz renkli, yanları benekli açık kahverengi, karınları ise sarımsıdır.

Kayalık ve taşlık diplerde yaşayanlar koyu siyah, zeytuni veya koyu kahverengidir. Gövdelerinin yan kısımlarında hareler, çizgiler veya benekler bulunur. Dipte yaşadıklarından, karın kısımları daha açık renktir.

Kaya balıklarının gövdeleri füze biçimindedir. Kafaları yassı, üstten basık ve iridir. Gözleri kafasının üstünde ve birbirine yakın olup, ağzı büyüktür. Körük şeklinde iri dudaldara sahiptir. Alt çenesi üste oranla biraz ileri doğru çıkıntılıdır. Göğüs ve kuyruk yüzgeçleri yelpaze biçiminde gelişmiştir. Iki sırt yüzgeci vardır. Karın yüzgeci vantuz şeklinde olup, balığın dibe iyice tutunmasını sağlar. Kuyruk yüzgeci yumuşak ve dümen biçimindedir. Küçük ve sert olan pulları gövdesine iyice intibak etmiştir.

Kaya balıkları küçük oldukları için güvenlikle sığınabilecekleri yerlerin yakınında yaşarlar. Genellikle her balığın kendi sığınağı vardır. Buradan çıkarak beslenir ve yine aynı yere döner.

Kaya balığı hangi çevrede bulunursa bulunsun küçük omurgasız hayvanlarla, genellikle deniz solucanları, midye içi, balık yavruları ve yumurtalarıyla beslenir.

Yazın sığ sulara, rıhtım diplerine sokulan kaya balıkları, kışın derin sulara çekilirler.

Kaya balıkları iki yaşından sonra nesil yetiştirmeye başlarlar. Üremeleri ilkbahardan yaz ortalarına kadar sürer. Bu devrede çift gezerler. Erkekler, üreme mevsiminde birbirlerine karşı son derece saldırgan davranırlar. Üreme alanları için kavga ederler. Diplerdeki oyuk yerleri, taşların aralıklarını üreme alanı olarak seçerler. Yumurta ve spermaları buralara bırakırlar. Çiftleşmeden sonra dişi yumurtaları bırakırken erkek balık onun yanında muhafız gibi bekler. Dişi ise 100 kadar yumurtayı bırakır bırakmaz yuvayı terk eder. Bir daha da buraya uğramaz.

Buna karşılık erkek balık yumurtaların başında nöbet bekler. Nöbetin süresi on beş güne kadar uzayabilir. Erkek balık yumurtaları yüzgeçleriyle yelpazeleyerek havalandırır. Çapları yaklaşık 1.5 mm. olan yumurtalar, oval veya armut biçimindedir. Yumurta yığınları sert yüzeylere yapışır. Yavrular yumurtadan çıktıkları zaman iyice gelişmişlerdir. Kısa bir süre sonra da erginlere benzerler.

Kaya balığı pek çok amatör balıkçının basit izmarit takımıyla ilk tuttuğu balıklardandır. Sahillerden, iskele uçlarında berrak suda balığı görerek yakalamak çocukluk yıllarında heyecanlı bir olaydır. Fanyalı ağlar ve paraketayla da avlanan kaya balıkları son derece lezzetli, beyaz ete sahip balıklardır. Domates suyuyla yapılan buğulaması nefis, hazmı da kolaydır.