Quinoa (Kinoa) Nedir

Kinoa da buğday gibi bitkiler sülalesinin çiçek açan bitkiler bölümünde sınıflandırılmış, ancak benzerlikleri burada bitiyor. Susam bitkisiyle aynı sınıftan ama farklı bir 'dizi' den geliyor. Kinoa esasen kaktüsler-sukkulentler bölümünün alt bölümlerinden birinde yer alıyor.

Anladığım kadarıyla kinoa tropik, subtropik ve ılıman iklimlerde yetişebiliyor ancak toprağının suyu iyi süzdüren nitelikte olması gerekiyor. Çok yüksek irtifada, dağ yamaçlarında yetişebilmesi ise ziraati bakımından en önemli avantajı. Ancak diğer tahıl bitkilerine nazaran olgunlaşmak için nispeten uzun bir süreye ihtiyaç duyuyor. Güney Amerika dışında Kuzey Amerika topraklarının güneyinde de yetiştirilmeye başlamış.



Ekimi ilkbaharda, Ekim-Kasım aylarında (Güney yarıküreden bahsediyoruz) yapılıyor. Mor renkli tohumları hasat zamanı tarlaları mora boyuyor.

Kinoa tanelerinin kabukları nohut renginde olabildiği gibi, kırmızımsı, mordan fuşyaya dek değişen renklerde , veya kızılımsı ya da grimsi olabiliyor. Yaz sonunda kuruyan saplar köklenip demetleniyorlar.

Tanelerin işlenmesi:

Hasadı yapılan saplardan ayrılan taneler arkaya sıcak ve soğuk sularla yıkanıp kurutularak işlemden geçiriliyor. Bu işlemden sonra ayrıca kabuklarından da ayrılırlarsa, yani 'cilalanırlarsa' kuskusa benzer bir görünüm.

Bir besin olarak kinoa :

Kinoa taneleri yüksek oranda demir, kalsiyum, protein, magnezyum, çinko içerir.

Protein oranı çok yüksektir; 100 gramında 13.10 gram protein bulunur. Bir karşılaştırma yapacak olursak; 1 çay fincanı kinoanın içerdiği protein bir orta boy hamburgerdekinden daha fazladır. Tahıllarla karşılaştırma yaparsak pirincin protein içeriği %7.5, darının %9.9, buğdayın % 14'dür. Bazı kinoa türlerinin protein içeriği %20'ye dek ulaşabilir.

Kinoanın protein özelliği sadece miktarı ile sınırlı kalmıyor. Bu proteinler az önce de bahsettiğim gibi, çok yüksek kalitede ve bütün temel aminoasitleri içeriyorlar. Insan beslenmesi bakımından ideale yakın bu protein içeriği sütünkine benziyor.

Yine, içerdiği kalsiyum da bir bardak süttekinden daha fazla. Üstelik B vitamini içeriği bakımından da son derecede zengin.

Yağ içeriği 100 gramda 5.80 gr; karbonhidrat içeriği de 100 gramda 69 gram.

Kinoa liften de zengin olup 100 gramında 6 gram lif var.

Kinoa gluten içermez ve bu onu önemli sayılacak bir hasta populasyonu için çok önemli bir alternatif besin yapar (yakında buraya gluten ve intoleransı hakkında birkaç not aktarabilirim).

İşte bu saydığım özelliklerinden ötürü; İnkaların "tahıl ana" dediği (belki ‘dane ana’ olarak çevirebiliriz) ve hıristiyanlık öncesi dini ritüellerde baştacı ettiği bu bitki NASA tarafından uzun uzay uçuşlarında, mürettebatın beslenmesi amacıyla uzay aracında yetiştirilecek tahıl olarak seçilmiş.


Bir lezzet olarak kinoa:

Okuduklarıma bakılırsa Kinoa hafif, lezzetli, ve sindirimi kolay bir tahıl. Diğer tahıllar gibi yapış-yapış değilmiş ve kendine özgü hoş bir tadı varmış.

Pişirilmesi: Kinoa kolay pişen bir tahıl, taneler 15 dakikada yenecek kıvama geliyorlar. Ancak tanelerin çeperinde bulunan buruk tadlı saponinlerin arıtılması için birkaç saat sıcak suda bekletilmesi ve ardından birkaç su durulanması gerekiyor. Gerçi işlenmiş kinoada bunlara gerek kalmıyor (bu saponinler tanelerin kuşlar tarafından yenmesini önleyen iyi bir koruyucu aslında).


Çeşitli kinoa yemekleri:

Andlarda yaz aylarında kinoanın körpe yaprakları ıspanak gibi pişirilerek tüketilir ancak mutfağa giren asıl ürün, kinoanın taneleri.

Kinoanın çorbası, bulamacı , pilavı yapılır, öğütülerek ekmeği yapılabiliyor.

Pilav için bir ölçü kinoaya iki ölçü su kullanılıyor. Kinoa taneleri 14-18 dakika kısık ateşte demlendikten sonra kinoa pilavı için ideal kıvam olan "al dente" denilen "dişe gelir" hale ulaşıyorlar (birisi pilavı yoğurt veya benzeri bir madde ile karıştırıp hoş, değişik bir tabak hazırlamış.

Kinoanın kuskusa benzer işlenmiş taneleri pişirilip öylece yenebildiği gibi, buğday ya da mısır unu ile karıştırılarak makarnası da yapılıyor. Batılı aşçılar bizim yaptığımız gibi dolmalarda da kullanmışlar kinoayı.

Bizim mercimek köftesi gibi köfteleri yapılıyor (yumurta, kaba pirinç, taze soğan, havuç ve çeşitli sebze rendeleri ve acı biber dahil çeşitli baharatlar ekliyorlar), bizim kısır gibi salatalarda kullanılıyor.

Son olarak; kahvaltı gevreği şekline getirilen işlenmiş kinoa sütle ve kuru yemişlerle karıştırılarak kahvaltıda da tüketilir.

Sayın Livadi,

Yazınız oldukça yalın ve aydınlatıcı. Teşekkürler. Bir kaç sorum olucaktı, biliyorsanız ve yanıtlayabilirseniz çok sevinirim,

Acaba bu bitki Türkiye'de üretilmekte midir? Üretilmiyorsa yurt dışından getirilip satılıyor mudur?

Saygılar,

poyraz´isimli üyeden Alıntı

Sayın Livadi,

Yazınız oldukça yalın ve aydınlatıcı. Teşekkürler. Bir kaç sorum olucaktı, biliyorsanız ve yanıtlayabilirseniz çok sevinirim,

Acaba bu bitki Türkiye'de üretilmekte midir? Üretilmiyorsa yurt dışından getirilip satılıyor mudur?

Saygılar,

Merhaba,

Ülkemizde ekonomik anlamda tarımı yapılmıyor. Belki belirli yerlerde denemeleri yapılıyordur.

denemeler nerde yapılıyor?

theeiliens´isimli üyeden Alıntı

denemeler nerde yapılıyor?

Belki belirli yerlerde denemeleri yapılıyordur.

Belki demiştim. Yani bu konuda net bir bilgim yok. Ancak araştırıldığında bazı çalışmaların olduğu görülüyor. Örneğin bu konuda yapılan bir çalışma;

Çalışmanın Adı: SU VE TUZ STRESİNİN QUINOA BİTKİSİNİN VERİMİNE ETKİLERİ VE SALTMED MODELİNİN TEST EDİLMESİ

Çalışmayı Yapanlar: Çiğdem İNCE KAYA*, Attila YAZAR**

Çalışma Yılı: 2009

(*) İl Tarım Müdürlüğü, ADANA

(**) Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, ADANA

Kinoa Yetiştiriciliği (Kinoa Tarımı)

( Chenopodium quinoa Willd. )

Kinoa tohumu özellikle çölyak hastaları tarafından kullanılma potansiyeli bulunan bir bitki olarak ön plana çıkmaktadır. Kinoa kazayağıgiller veya ıspanakgiller familyasının bir üyesi olup çift çenekli ve tek yıllık bir bitkidir. Kinoa bitkisinin en göze çarpan özelliği tohumlarının gluten içermemesidir. Kinoa tohumlarının gluten içermemesinden dolayı özellikle de çölyak (Celiac) hastaları için önemli bir besin kaynağı konumundadır.

Kinoa aslında Güney Amerika kıtasının bir bitkisidir. And dağlarının bitkisi olarak bilinmektedir. Yüksek rakımlara adapte olmuş bir bitki olup vejetatif aksamının gelişmesi için serin iklim şartlarına ihtiyaç duymaktadır. 4000 metre yüksekliğe kadar adapte olmuş bir bitkidir. Halen Peru, Ekvator, Şili ve Bolivya gibi ülkelerde geniş alanlarda üretilmekte ve Avrupa ülkeleri ile ABD'ye ihraç edilmektedir. Kinoa kuraklığa dayanıklı bir bitki olsa da sulu koşullarda verim ve kalite artmaktadır. Soğuğa dayanımı düşüktür. Ayrıca tohumları mineral, vitamin, yağ ve antioksidanlar yönünden zengindir.

Kinoa bitkisinin gelişme süresi çeşitlere göre değişmekle birlikte 90 - 120 gün arasında değişmektedir. Kazık kök sistemine sahip bir bitkidir. Tek yıllık bir bitki olup, son yıllarda insan ve hayvan beslenmesinde üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir bitkidir. Ülkemizde ise yeni yeni duyulmaya başlayan bir bitkidir. Kinoa en iyi gelişimini kumlu-tınlı topraklarda gerçekleştirmektedir. Tuzluluğa orta derecede dayanıklı olup, toprak pH isteği ise 6 – 8.5 arasında değişim göstermektedir.

Ülkemizde 2010 yılında Çukurova koşullarında yapılan bir çalışmada kinoa tohumları sıra arası 50 cm. olacak şekilde 10 Nisanda ekilmiş ve 8 Temmuzda ise hasat edilmiştir. Yapılan araştırmada kinoa bitkisinin boyu 116 - 130 cm, tane veriminin 169 - 212 kg/da ve bin tane ağırlığının 2.1 - 2.6 gr. olarak belirlenmiştir.

Ege bölgesi koşullarında yapılan bir diğer çalışmada ise “ Q-52 â€� isimli kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) çeşidi kullanılmıştır. Sıra arası 70 cm. olacak şekilde yapılan ekim çalışmalarında dekara 2 kg. kinoa tohumu kullanılmıştır ve tohumlar 1 cm. derinliğe düşecek şekilde ekimler yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada kinoa tane verimi 175 ile 200 kg/dekar aralığında tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada kinoa tanelerinin ortalama hektolitre ağırlığının 64.6 kg olarak tespit edilmiştir. İzmir koşullarında kinoa için en uygun ekim zamanı ise 1 - 15 Nisan tarihleri olarak belirlenmiştir.

Kinoa Gübreleme

Ekimden önce dekara 5 kg (N) azot, 6 kg (P2O5) fosfor ve 6 kg (K2O) potasyum verilmiştir. Bitkilerin çıkışından 35 gün sonra da ikinci (N) azot dozu ( 3 kg/da, amonyum nitrat formunda ) uygulanmıştır.

Kinoa bitkisi makineli tarıma uygun bir bitkidir. Mibzerle ekimi yapılabilir. Hasat işlemi ise biçerdöver ile yapılabilir. Ekim zamanında toprak sıcaklığının 7 – 11 °C’de olması yeterlidir. Toprakta yeterli nem mevcut ise çıkışlar 5-7 gün içerisinde tamamlanır. Generatif döneme geçip çiçeklenebilmesi için (vernalizasyon) soğuklama ihtiyacını karşılaması gerekmektedir. Ekim işleminde tohumların 1-1,5 cm derinliğe düşmesi yeterlidir. 1000 dane ağırlığı çeşitlere göre değişmekle birlikte 2 gr. ile 5 gr. arasında değişmektedir. Ekim işleminde sıra aralığı en az 35 cm olmalıdır. Genel olarak ise 50 – 75 cm sıra aralığı önerilmektedir.

Kinoa bitkisi kurağa dayanıklı olup, yetişme periyotunda 350-400 mm. kadar suya ihtiyaç duymaktadır. Nisan ayı sonu ve mayıs ayı başında ekilmesi durumunda haziran ortasına kadar sulamaya ihtiyaç duymaz. Bitkiler 2-3 yapraklı döneme kadar sulanmamalıdır. Sulama işlemi yağışların yetersiz olduğu temmuz ve ağustos aylarında yapılmalıdır. Genellikle kendine tozlaşır, yabancı tozlaşma oranı %10-15’tir. Çimlenen kinoa bitkisi ilk iki hafta boyunca yavaş bir büyüme gerçekleştirir. Bu dönemde yabancı otlara karşı oldukça hassas olup yabancı otlar ile rekabet edemez.

Şimdi kinoa nasıl hasat edilir sorusunun cevabına hep birlikte bakalım. Kinoa bitkisi kuruyup soluk sarı veya kırmızımsı renge döndüğü ve yapraklar döküldüğü zaman hasat vakti gelmiş demektir. Hasat işlemi biçerdöverler yardımıyla yapılabilir. Kinoanın tohum verimi 100-350 kg/da arasında ot verimi ise 400-1000 kg/da arasında değişmektedir. Kinoa genellikle tohumu için yetiştirilen bir bitki olmakla beraber otu için de yetiştirilebilir.

Kinoa tohumunda % 5 yağ, % 60 karbonhidrat ve % 4 lif bulunmaktadır. Protein oranı çeşitler arasında önemli farklılıklar göstermekle birlikte % 20’ye kadar çıkabilmektedir. Tohumları yağ oranı yönünden yağ bitkileri ile kıyaslandığında fakir, fakat tahılların yağ oranından zengindir. Protein, kalsiyum, demir gibi mineraller ile E ve B vitaminlerince zengin olup beslenme için iyi bir kaynaktır. Kinoa tohumlarının tahıl ve bakliyatlar gibi insan yiyeceği olarak kullanımı ve ticareti her geçen gün artmaktadır. Küresel iklim değişikliği ve kuraklık gibi sebeplerden dolayı pirinç üretiminin azalması ve maliyetlerin artması kinoa gibi alternatif ürünlere yönelimi artırmaktadır.

Attila YAZAR hocanın yüksek lisans öğrencisiyim.Tezim kinova üzerine olacak büyük bir ihtimal.Hadi hayırlısı bakalım.

ReMe01´isimli üyeden Alıntı

Attila YAZAR hocanın yüksek lisans öğrencisiyim.Tezim kinova üzerine olacak büyük bir ihtimal.Hadi hayırlısı bakalım.

TYS bölümünden bir hocamızmış. Tez konunuz nedir ?

Mr.Muhendis´isimli üyeden Alıntı

TYS bölümünden bir hocamızmış. Tez konunuz nedir ?

Kusura bakmayın yeni gördüm mesajınızı.Kinova üzerinde çalışacağız ama TUBİTAK'A sunduğumuz proje hala netleşmedi.Belli olunca tekrar buraya yazarım.Saygılar

Emeğinize sağlık bilgiler için teşekkürler.