Su Ürünlerinde Av Araçları ve Avlanma Metodları

Su Ürünlerinde Av Araçları ve Avlanma Metodları


AV ARAÇLARI VE AVLANMA METODLARI

Su ürünleri avcılığının başlaması, çok eskilere dayanmaktadır. İnsanoğlu karnını doyurmak için, karadaki besinleri kullandığı gibi, suda bulunan canlılardan da yararlanmıştır. İlk avcılık, araçsız yapılan avcılıktır. Burada suda bulunan balıkların, elle yakalanması olayıdır. Daha sonra aletlerle avcılık başlamıştır. Bunlar zıpkın, ok, mızrak, kıskaç gibi aletlerdir. Ayrıca balıkları sersemletici metotlar da (Vurma aletleri, sopalar, zehirler vs) kullanılmıştır.

Zamanla avlanma teknikleri, daha da geliştirilerek; bugünde kullanılan oltalar ve ağlar yapılmıştır. Olta yemli ve yemsiz olarak kullanıldığı gibi, tek veya birden fazla iğne bağlanarak yapılan oltalarda kullanılmakta olup bunlar çapari ve parakete adını almaktadır. Avcılıkta, zamanla sepet dediğimiz araçlarda kullanılmıştır. Sepetlerin yapısı, balık sepete girdikten sonra çıkmayacak şekildedir.

Bu dersimizde, günümüzde ekonomik olarak balık avcılığında kullanılan av araç gereçlerini kısaca gözden geçireceğiz. bu av araçlarıyla nasıl avcılık yapıldığından bahsedeceğiz.

PAREKETALAR
Bir beden ve bu beden üzerine, çok sayıda 50-100 cm aralıklarla bağlanmış (200-2000 adet) iğneli köstekler bulunan oltalardır. Ağırlıkları ayarlanarak su yüzeyinde veya dipte kullanılırlar. Balıkları cezbetmek için, iğne uçlarına yem olarak kerevit eti, Sudak balığı gözü, Sazan eti konulur. Pareketaların göle bırakılması, öğleden sonraları veya akşam üzeri olur. Ertesi sabah pareketa yoklanarak, takılmış olan balıklar hasat edilir. Bu arada yemi düşen iğnelere, tekrar yem takılır (pareketa ile daha çok sudak, turna, yayın avlanır).

BALIK AĞLARI

Çok çeşitli balık ağı vardır. Her balıkta her ağla yakalanmaz.

Balık ağlarını uzatma, sürütme, çevirme, serpme ve sabit ağlar olarak gruplandırabiliriz. Şimdi bunlara kısaca bir göz atalım.

UZATMA AĞLARI

Bu tip ağlar fanyalı ve fanyasız olmak üzere ikiye ayrılırlar.

FANYASIZ AĞLAR (KÖK AĞLAR)

Bu ağlar, tek katlı olup, bir kurşun ve bir mantar yaka ile, her iki kalan ve tor ismi verilen ağdan oluşur. Genellikle su rezervuarının derinliğine ve avlanacak olan balık türüne göre, 2-20 m arasında; uzunlukları ise, 50-300 m ve daha fazla olabilir. Kurşun yaka, ağır olduğu için dibe batar, mantar yaka hafif olduğu için yüzeyde kalır ve bu şekilde ağ su içinde gergin durur. Torun göz açıklığı, avlanacak olan balığın türüne göre, 20 mm ile 80- 90 mm arasında değişir. Ağa yaklaşan balık, karşı tarafa geçmek isterken, tora çarpar ve solungaçlarından yakalanır. Fanyasız ağlar daha çok sudak, turna ve yayın gibi balıkların, avlanmasında kullanılır.

FANYALI AĞLAR

Fanyalı ağlarda da fanyasız ağlarda olduğu gibi bir kurşun yaka ile bir mantar yaka ve arada tor denilen küçük gözlü ağ bulunmaktadır. Ayrıca bu ağlarda, ağın her iki tarafına veya bir tarafına geçirilmiş, daha geniş göz açıklığında fanyadan yapılan ağ vardır. Bu ağların uzunluk ve derinlikleri de, yine avlanan balık türüne ve su rezervuarının derinliğine göre değişmektedir. Suya bırakılan fanyalı ağlara yaklaşan balıklar, karşı tarafa geçmek istediklerinde tora takılırlar ve tor fanyanın gözüne geçerek torba meydana getirir ve balıklar ağdan çıkamaz. Fanyalı ağların av verimi, fanyasız ağlardan daha fazladır. Fanyalı ağlar, daha çok sazangillerin avlanılmasında kullanılır.

Uzatma Ağlarının Suya Bırakılışı: Değişik şekillerde olabilir. Genelde balıkların hareket yönüne ve kıyıya dik olarak bırakılır. İki ağ arasında en az 50 m mesafe olmalıdır.

1. Metod

Genelde balıkların hareket yönüne ve kıyıya dik olarak bırakılır. İki ağ arasında en az 50 m mesafe olmalıdır.

2. Metot
Çok fazla ağ kullanılacaksa ve ağlar değişik göz açıklıklarında ise şekildeki gibi 50 m arayla kıyıya dik yerleştirilmelidir.

3. Metod
Burada birim ağlar kıyıya dik, 50 m aralıklarla yerleştirilir. Bundan sonraki ağlarda, birbirine dik gelecek şekilde suya bırakılır.

4. Metot ( Labirent Sistemi)

Büyük ve küçük göz açıklığındaki ağlar birlikte kullanılır. Küçük göz açıklığındaki ağlar, kıyıya dik 50 m aralıkla yerleştirilir. Büyük gözlü ağlar, bunların uç kısmını çevirecek şekilde bırakılır.

Uzatma ağları ile yapılan avcılıkta, ağlar akşam bırakılır ve bir gün sonra sabahleyin çekilir. Balıklar ağlardan çıkarılarak sandıklara alınır; ağ yıkanarak tekrar atılacak şekilde istif edilir.

Son yıllarda monofil ağlarda kullanılmaktadır. Bunlar düğümsüz ağlardır. Yapılan tecrübelerde, polifil (düğümlü) ağlardan daha çok av verdiği gözlenmiştir.

SÜRÜTME AĞLARI

Kıyıdan ya da bir tekneden, dibi sürüterek çekilen torba biçimdeki ağlardır. Sürütme ağları Voli, Iğrıp, Manyat vs. gibi isimler almaktadır. İç sularda kullanılan sürütme ağı ise, ığrıptır. Genel yapısı ile ığrıp ortada bir torba ve torbanın iki tarafında 50 m ile 75 m uzunluğundaki kanatlardan ibarettir. Yine bunlarda da kurşun yaka ve mantar yaka bulunmaktadır.

Iğrıp Ağının Suya Yerleştirilmesi Şöyle Olmaktadır:

Iğrıp kanatlarından birinin ucuna bağlanan ip, kıyıda bırakılır ve tekneyle, göle açılınır. Önce kanat suya dökülür, sonra torba suya bırakılır ve ikinci kanat suya dökülerek kıyıya yaklaşılır. Kanatın ucundaki halat, kıyıya alınır, yarım ay şeklinde bir durum ortaya çıkar. Halatlardan 3'er veya 5'er kişi asılarak ığrıp kıyıya çekilir ve torbadaki balıklar alınır.

ÇEVİRME AĞLARI

Bu ağlar, gölün orta kısımlarında ve derin yerlerde kullanılırlar. Gırgır ağı olarak da adlandırılırlar. Üstte mantar yaka ve altta kurşun yaka vardır. Balık sürüsü sarılır, sürü ağa girdiğinde ağın iki ucu birleştirilir, insan veya motor gücüyle tekneye alınır. Ayrıca, İnci Kefali avında kurşun yakadan geçirilen bir halatla, ağın altı toplanır ve balıkların ağın içinde kalması sağlanır. Bu tip ağların Van gölü dışındaki iç sularımızda kullanılması yasaktır.

SERPME AĞLARI

İç su balıkçılığında en yaygın olarak kullanılan ve kullanılması çok basit olan bir ağ grubudur. Genellikle Sazan ve Alabalık bu ağlarla avlanmaktadır. Serpme ağlarının çeşitli şekilleri vardır. Genellikle akarsularda, sabit cepli serpme ağı kullanılır. Bu ağ akarsu kenarından atılır. Balıklar ağdan kaçmak isterlerken yanlarda bulunan ceplere takılırlar. Ağ çekilmek suretiyle kurşun yaka birleşirken veya ağ açıkken bile balıklar dışarı çıkamaz.

Serpme ağlarda diğer bir kullanma şekli göllerde ve sığ sularda kullanılan şekil alan büzmeli serpme ağı kullanımıdır. Sığ sularda kullanımda ağın dibe teması şarttır. Göllerde ise yoğun av sürüsü aranır. Ağ balığın üzerine bırakılır, bir müddet çökmesi beklenir ve süratle halatlar çekilmek suretiyle ağ büzülür. Ağ büzüldükçe büzülen kısmın üzeri torba halini alır. Serpme ağlarının, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, Gediz, Fırat, Dicle, Büyük ve Küçük Menderes, Seyhan ve Ceyhan nehirleri gibi büyük nehirlerimizin dışındaki iç sularımızda sportif amaçlı bile olsa kullanımları Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yasaklanmıştır.


SABİT AĞLAR

İç sularda kullanılan en önemli sabit ağ kerevit avcılığında kullanılan kerevit sepetleri veya pinterleridir. Günümüzde iki tip kerevit sepeti kullanılmaktadır.

Ülkemizde kerevit avcılığında kullanılan yemli ve yemsiz pinterler şekil 14 ve 15 de' görülmektedir.

Çift girişli kerevit sepeti (eski tip kerevit sepeti) iki ağızlı, yan yana dört adet tel çemberden oluşur. Her telin üzeri ağ ile kaplanmış olup, ağızdaki ilk çemberden, içerisindeki ikinci çemberlere içe doğru daralan kesik koni ile bağlanmıştır.

Tek girişli kerevit (yeni kerevit sepeti) arka arkaya iki huni ve 3 mm. kalınlığında plastik kaplı, 5 adet tel çemberden yapılmıştır. Ilk çemberin alt kısmı, pinterin zemine oturması için düz yapılmıştır. Diğerlerinden daha büyük olan, yarım daire görünümündeki bu çemberin düz kenarı 45 cm. uzunluğunda ve 35 cm. yüksekliğindedir. Diğer 4 adet çemberin çapı ise, 27 cm. dir. Pinterlerin boyu, yaklaşık 125 cm, ara germesi 175 cm’dir. Karşılıklı iki pinter arasında kullanılan germenin, su içinde gergin durması için, üstte mantar, alta kurşun bağlanır. Bu pinterlerde kullanılan ağın göz açıklığı 30 mm’dir.

Kerevit avcılığı, tek veya çift girişli sepetlerle yemli veya yemsiz yapılır. Çift girişli sepetlerde yemli, tek girişli sepetlerde genellikle yemsiz avcılık yapılır. Kerevit sepetleri, kerevitlerin su içersindeki hareket yönlerine dik olarak atılır ve bir veya iki gün sonra yoklanarak, yakalanan kerevitler alınır. Kerevitlerin hareketleri, kıyıya paralel olduğu için, kerevit sepetleri kıyıya dik atıldığı sürece, daha fazla av verirler.

Konuyla ilgili daha fazla bilgi almak isteyen müteşebbisler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Eğridir, Bodrum ve Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri ile en yakın Tarım teşkilatına müracaat ettikleri taktirde, oralarda kendilerine daha detaylı bilgi verilerek yardımcı olunacaktır.

SON SÖZ

Her iç suda her ağ kullanılmaz. Hangi suda hangi ağın kullanılacağını ve bunların asgari vasıf ve şartlarını Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İI Müdürlükleri belirlemektedir. Bu ağlar dışında ağ kullanıldığında yasak av araç ve gerecin kullanılmasından dolayı cezalı duruma düşülür. Bu uygulamada cezalı duruma düşmemek için en yakın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı il Müdürlüklerine müracaat ederek nerede hangi ağın kullanılacağının öğrenilmesi gerekmektedir.

RASGELE. . .