Çövenotu Yetiştiriciliği

ÇÖVEN

Karanfilgiller ( Caryophyllaceae) familyasının bir cinsi olan çövenlerin yaygın olarak bilinen 4 türü mevcuttur. Ülkemizde bulunan 50 çöven türünden 5 tanesi ekonomik öneme sahiptir.Isparta ilinde yayılış gösteren çöven türü Gypsophila arrostil Guss, var.Nebulosa ( Boiss. Et Heldr.)’dir. Bu çövene dişi çöven adı da verilmektedir.İlimizde yetişen çöven oldukça kalitelidir.Çiftçimizle yaptığımız görüşme sonucunda;

İklim İstekleri : Bölgede yetişen çeşit iklim koşullarına uygundur.

Toprak İstekleri : Kıraç ve yamaç alanlarda yetişebilir. Kumlu ve drenajı iyi toprakları sever. Ağır topraklarda nemden dolayı kök bölgesinde kurumalar meydana gelmektedir. Doğal olarak dağdan toplanan çövenlerde kumlu topraklarda yetişen bitkilerin daha verimli olduğu gözlenmiştir.

Tohum Üretimi : İlkbaharda dağda yetişen fideler toplanarak tarlaya dikilmiştir. Yaz dönemi boyunca yabancı ot mücadelesi ve sulama yapılarak fidenin toprağa tutunması sağlanmıştır. Bitki çiçek açtıktan ve tohumlar siyah renk aldıktan sonra elle toplanmıştır.Tohumlar siyah, tane yüzeyi pütürlü ve böbrek şeklindedir. Toplanan tohumlar gölge bir yerde kurutulur ve ekim dönemine kadar nemsiz kuru bir yerde muhafaza edilir.

Tarla Hazırlığı : Tohumlar çok küçük olduğundan tohum yatağının çok iyi hazırlanması gerekmektedir.Tarla sonbaharda pullukla derin bir şekilde sürülür. İlkbaharda toprak tava geldiğinde pancar merdanesi ile sürülerek iyi bir tohum yatağı hazırlanır.

Ekim : Tohum pancar ekim makinası ile ekilir. Sıra arası 45 cm, sıra üzeri 5-7 cm olmalıdır. Dekara atılacak tohum miktarı 300 g’dır.Tohum miktarı 5 kg talaş (talaş eklenerek fırında kurutulduktan sonra) ile karıştırılarak ekilir. Ekim derinliği makinanın en yüzlek ayarında olmalıdır.Ekim zamanı 1-15 Mart tarihleri arasıdır. Ekimle birlikte gübre verilmez.

Bakım : Ekimden bir ay sonra bitkiler çıkış yapar.Bitki iki yaprak olduğunda (5 Mayıs) yabancı ot durumuna göre daha erken veya geç çapalama yapılır. İlk yıl Mayıs-Haziran aylarında yaprak piresi görüldüğünde ilaçlama yapılır. Temmuz ayında bitkinin bir kere sulanması uygundur.

İlk yıl Ekim ayında bitki kuruduktan ve tohum alındıktan sonra tambur ile bitkinin toprak üstü aksamı biçilir, toplanarak tarladan uzaklaştırılır.

İkinci yıl imkan varsa yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.Ancak yabancı ot mücadelesi yapılmadan da yetiştirilir.

Hasat : En az dört yıl sonra hasat edilmesi uygundur. Hasat zamanı belirlenirken bitkinin Pazar durumu göz önüne alınır. Pazarlaması yapılana kadar tarlada bekletilir.

Bitki mayıs ayında toprak tavda iken traktörle veya bel ile topraktan kökler çıkartılır. Kuru gölge havalanabilen bir yerde kurutulur.Kurutma süresi en az 2-3 aydır. Kurutulmuş kökler çuvallanarak pazara sunulur. 2.5 kg yaş üründen 1 kg kuru ürün elde edilmektedir.Dekardan elde edilen kuru ürün miktarı 4-5 tondur.

Pazarlaması : Türkiye’de çöven alan iki ana bayi vardır.Bunlar; Hoşgör Ticaret (İstanbul) ve İstanbul Tarım (Mahmutpaşa-İstanbul)’dır.

Kullanım alanları : Altın ağartma, sabun malzemesi, cilt kremi, yumuşatıcı ve temizlik sanayi, tahin helvası yapımı...