Kamkat Nedir - Kamkat Yetiştiriciliği - Citrus fortunella

Doğu Asya ve Çin'de doğal olarak yayılış gösteren çalı biçimindeki kamkat; portakal, mandalina, bergamot, limon gibi turunçgiller ailesinin bir meyvesidir. Biçimi tıpkı limona, rengiyse tıpkı portakala benzer. Ama limon ve portakalın kabuğunu soyarak yersiniz; kamkatın kabuğunu soymanıza gerek yoktur. Kokusu bergamotu andırır ve elinizde tuttuğunuz kamkatın kokusu uzun süre gitmiyor. Tadı çok tatlıdır.

Kamkat, çiğ olarak tüketilebilindiği gibi, reçel, marmelat, meyve suyu, şekerleme, kek, pasta yapımında da kullanılıyor. Çin lokantalarında yemeğin sonunda yenen bir tatlı çeşidi. Kamkat C vitamini yönünden çok zengin bir bitki. 100 gramında 151 miligram C vitamini var. Kas ve doku oluşumu için gerekli olan bu vitamin diğer mineral ve vitaminlerin daha iyi kullanılmasına da yardım ediyor. C vitaminine günlük gereksinimizse 30 miligram. Yani günlük 20 gram kamkat, günlük C vitamini ihtiyacımızı karşılıyor. Yine 100 gramı yendiğinde 274 kilokalori eneji ve 3,8 gram protein veriyor. Ülkelere, kaynaklarına ve kişisel koşullara göre değişmekle beraber ortalama günlük protein gereksinimi, erişkinler için kilogram başına 0,75 - 1,5 gram arasında değişiyor. Bu miktar protein günlük gereksinim duyduğumuz enerjinin %9 - %18'ini veriyor. Genel olarak günlük toplam enerjinin %10 - %15'nin de proteinden gelmesi öneriliyor. Bu durumda, 50 kilogram gelen bir kişinin günlük protein gereksinimi yaklaşık 50 gram. Kamkatın bileşimindeki protein miktarıysa, günlük protein gereksiniminin karşılanmasında önemli bir yer tutuyor.

Kamkat, "turunçgiller ailesinin küçük mücevheri" olarak adlandırılıyor. Bizim kamkat adını verdiğimiz bu meyve, bilim dünyasında "fortunella" olarak adlandırılıyor. Fortunella adını, 1812 - 1880 yılları arasında yaşamış İskoçyalı bahçecilik uzmanı Robert Fortune'un soyadından köken alıyor. Robert Fortune, Çin'de yaşadığı yıllarda sürekli ilginç bitkileri toplamış ve İngiltere'ye dönüşünde de bu koleksiyonunu beraberinde getirmiş. Batı dünyası, bu birikimin içinded yer alan kamkatla, Fortune sayesinde tanışmış. Onu onurlandırmak amacıyla, bu bitkilerin cins adına Fortunella deniyor. Dünya halkları arasında da "kumquat ya da komquot" adlarıyla anılan meyveye "altın portakal" diyenler de var

19. yüzyılda Avrupa ve Kuzey Amerika'ya giren kamkat, seralarda ve saksıda yetiştiriliyor. Hatta günümüzde süs bitkisi olarak balkonlarda, bahçelerde çevre düzenlemesinde de kullanılıyor. Dünyada Çin, Japonya, Amerika'da yaygın olark; daha küçük ölçekte Porto Riko, Guatemala, Kolombiya, Brezilya; Güney Hindistan'da da yalnızca deniz seviyesinden yüksek yerlerde yetiştiriliyor. Avustralya ve Güney Afrika'daysa sınırlı olarak kültüre alınıyor.


Kamkat çeşitleri:

Hong Kong

Chin chü, shan chin kan, ve chin tou olarak adlandırılırlar. Hong Kong ve Çin'in bazı dağlık bölgelerinde yetiştir. Çevre genişliği 1.6-2 cm civarındadır. Olgunlaştığında zayıf ve fazla etli olmayan kabuğu soyulur. 3-4 küçük çekirdeği bulunur.

Marumi

Japonya orjinli olup Meyve hafif basık küre şeklinde yuvarlaktır. Uzunluğu 3.2 cm kadardır. Altın sarısı renktedir. Meyve aromatic ve baharatımsıdır. 4-7 çekirdeği bulunur. Ağacı 2.75m'ye kadar ulaşır. Küçük yapraklıdır. Aynı sezon için de oluşabilecek soğuklara karşı daha dayanıklıdır.

Meiwa

Japonya orjinlidir. Kısa yuvarlak bir yapıda olup 4 cm'lik bir genişliğe sahiptir. Kabuk portakal sarısı renkte olup, çok kalındır. Meyvesi tatlı olup 7 çekirdeğe sahiptir. Sık sık çekirdeksiz veya daha az çekirfdekli olanlarına da rastlamak mümkündür. Çin'de de yaygın olarak bu çeşit yetiştirilir. Taze olarak yenilmek için en ideal kamkat'dır.

Nagami

Çin'den dünya'ya yayılmıştır. 4-5 dilimlik meyvesi olup. 2-5 çekirdeği vardır. Yuvarlak olup 4-5 cm büyüklüğe erişirir. Mevsimi Ekim'den Ocak ayına kadardır. Ağacı 4,5m'ye kadar ulaşır.

Bitki Üzerinde Bir Yıl Meyve

Kamkat, üç yaprak anaç üzerine göz aşısı yapılarak üretilir.

Erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerinde olduğundan tek bir kamkat bitkisi her yerde çiçeğe ve meyveye yatabilmektedir.

Rize de Temmuz ayı sonlarına doğru çiçek açmakta, meyve oluşması Ağustos sonu ile Eylül ayı içersinde olmaktadır.

Meyveleri iri zeytin büyüklüğünde olup Nisan-Mayıs aylarında yeme olgunluğuna erişmektedir.

Meyve koparılmazsa bir yıl bitki üzerinde kalabilmekte, aynı lezzetle yenebilmektedir.

Kamkatın meyveleri Haziran ayı ortalarına kadar olan dönemde toplanıp yenirse bitki yeniden Temmuz ayında çiçeğe yatabilmektedir. Aksi halde bitki zayıf kalıp cılızlanır ve çiçek açmaz.

Bitki gübre olarak azot, fosfor ve potasyuma ihtiyaç duyar.

Bitki üzerinde veya yapraklarında zararlı veya hastalık belirtileri görüldüğünde en yakın zirai ilaç bayisinden gerekli bilgiler alınıp ilaçlanmalıdır.