Yarasa Gübresi

Deniz kuşlarının aşağı bıraktıkları damla halindeki dışkıları olarak da bilinen “guano” çeşitli türde yarasaların ve deniz kuşlarının mağaralarda birikmiş ve kurumuş dışkıları olarak tanımlanır (1). İçerdiği azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) oranı ile doğal gübre olarak bitkilere yüksek düzeyde besinsel bir destek sağlar (3).
Yarasa dışkısı “bioremediation mikroplar”dan zengindir. Örneğin, 100 ml dışkıda yaklaşık olarak bir milyar bakteri bulunur. Bu mikroplar, bir taraftan toprak toksinlerinin parçalanmasına yardımcı olarak toprağın beslenmesini ve kalitesini arttırırlarken diğer taraftan dışkıda doğal olarak bulunan organik bileşiklerin yıkımlanmasından ve değişiminden sorumludurlar. Bu özellikleri ile yarasa dışkısından bilhassa patates, domates vb. sebze üretiminde verim artırıcı olarak yararlanılır. Bu amaçla, içerdiği makro-besinseller (başta N, P, K olmak üzere Mg, Ca, S, Na ve Cl) ve mikro-besinseller (Fe, Mn, Zn, Cu, B, Mo) ile tarımda gübre olarak kullanılır (17).
Mineral içeriği ile mükemmel bir organik gübre olan yarasa dışkısı (bat guano) evlerde ve işyerlerinde çiçek ve çeşitli süs bitkileri yetiştiriciliğinde de yararlanılabilir. Ancak, yarasa gübresi koku, ekto-parazitler ve bazı sağlık riskleri nedeniyle kimi zaman ev yada işyeri için sorun oluşturabilir. Bu olumsuzluklar dışkı gübrelere koku gidericiler, pH düzenleyiciler (NaOH, kireç), ilave besleyiciler ve oksitleyici etkenler (Na-hipoklorit, KMnO4, H2O2 ve ozon) eklenmek suretiyle giderilebilir (7).
Yarasa dışkısı içerdiği %15-20 oranındaki fulvik asitler nedeniyle nematosid ve fungisid etkilidir. Nematosid etki ile bunlar nematodların birincil safhalarını bozarak onları etkisiz kılarlar. Etkisiz bu nematodlar bitkinin beslenmesi ve üretimi için önemli olan kök sistemlerini korurlar. Fungisid etkisiyle de mantarların neden olduğu hastalıklara karşı koyarlar (1, 7).
Kuşlarda ve yarasalarda azotun yarısı dışkı ile organik azot şeklinde, diğer yarısı ise idrarla üre şeklinde atılır ve hızla amonyum azotuna (NH4+) parçalanır. Fosfor ve potasyum ise dışkıda, sırasıyla P2O5 ve K2O şeklinde bulunur. Yarasa dışkısı diğer kuş türlerinde olduğu gibi her iki atığı karışım halinde içerir ve dünyada fosforun doğal kaynağı olarak bilinir. Azot, fosfor ve potasyum dışkıda % olarak verilir ve kısaca (N-P-K) şeklinde gösterilir (1).
Yarasa dışkısındaki minerallerin bilinmesi, ticari bir gübrenin içeriğinin bilinmesi kadar önemli olup dışkının ticari değerini belirler (4). Dışkı mineral içeriği tür, nem oranı, rasyon, toplama ve depolama kayıpları vb. birçok faktörden etkilenir (1).

Kaynak:Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 1-5, 2005