Organik Sebze Yetiştiriciliği

Yeşilin huzur verici güzelliğini yaşayabilmek ve stresten kurtulmak için balkonlarımız, teraslarımız, balkonu olmayanlar için de pencere pervazlarımız mucize bir çözüm sunuyor.

Beton bloklar arasında oluşturacağınız hobi bahçeleri, çocuklu bir aile iseniz, çocuğunuzun sofradaki domatesin, biberin, salatalığın, soğanın ağaçta yetişen bir meyve değil sebze olduğunu küçük yaşlarda öğrenme fırsatı sunuyor.

Ancak balkonda, terasta organik tarım için kolları sıvamadan önce bazı temel bilgilere ihtiyacımız var. Basın İlan Kurumu Bayramoğlu Tatil Köyü Yüksek Orman Mühendisi ve Ziraat Teknikeri Ünal Alaçayır bu güzel bilgileri sizler için kaleme aldı:



TOPRAK VE BESİN: Üretimin en önemli unsurlarından bir tanesi topraktır. Balkon ve teraslarda sebze üretimi yaparken dış mekan bitkilerinin üretimi için hazırlanmış olan torf kullanılmalıdır. Bu torf ticari amaçla hazırlanmış olduğu için sebzelerin yaklaşık olarak on aylık besin gereksinimini karşılayacak özelliğe sahiptir. Şayet hazır torf yerine bahçe toprağı kullanılacak olursa bu toprakta daha önce yetiştirilmiş olan bitkilerin toksit kalıntılarını ve yabani ot tohumlarını bünyesinde bulundurabilir. Bu sorunlara ilaveten sulama yapıldığında çabuk betonlaşma özelliği göstereceğinde bitkinin kök gelişimini olumsuz etkiler. Toprak içerisinde fazla besin elementlerinin olması bitkinin yeşile kaçmasına ve çiçek dökülmesine sebep olur. Sonuş olarak alacağımız ürün miktarının azalmasına sebep olur. Sebzeler mevsimlik bitkiler olduğundan eğer üretim ortamı olarak ticari torfu kullanacak olursak ilave bir besin vermeye gerek kalmaz. Eğer üretim aşamasında gübre kullanmamız gerekiyorsa tercihimizi hazır organik gübrelerden yana kullanmalıyız. Gübre kullanacağımız zaman şu noktayı muhakkak göz önünde bulundurmalıyız: Bizim temel amacımız organik üretim olduğu için minimum seviyede gübre kullanmaya özen göstermeliyiz.

EKİM - DİKİM: Saksıda üretimin bir çok amacı vardır ürünün olgunlaşma süresi daha kısa olduğu için en az iki kere ürün almak mümkündür. Toprağın işlenmesine gerek kalmaz, ticari torfun içerisinde zararlı etmenler ve yabani ot tohumu yoktur. Bu avantajların yanı sıra saksıların yerini değiştirmek mümkündür. Sebze üretiminde tercihimizi bodur cinslerden yana yapmak bize avantaj sağlar arzu edildiği takdirde diğer cinsler de saksıda yetiştirilebilir fakat bu cinslerin gereksinim duyduğu su ve besin ihtiyacının karşılanması şartıyla.

FİDE - TOHUM: Tüm sebzeler tohum ile yetiştirilebilir. Salatalık, bezelye, barbunya, nohut, mısır, havuç, soğan vb sebzelerin tohumları ekilerek üretim yapılabilir. Mısır, nohut, fasulye vb iri tohumlu sebzelerin tohumlarını ekimden bir gün önce suya koyup beklettikten sonra ekimi yapmak tohumlara çimlenme kolaylığı sağlayacaktır. Bu yöntem kullanıldığı taktirde gelişimini tamamlamamış tohumlar suyun üstüne çıkacaktır. Bu tohumlar çimlenme özelliğine sahip olmayan tohumlardır. Böylece bunların ayıklanması sağlanmış olur. Eğer domates, biber, patlıcan az sayıda dikilecekse bunların fidelerini güvenilir yerlerden satın alınarak dikilmesi tohuma göre avantaj sağlar. Domates, biber, patlıcanın çok sayıda dikimi yapılacaksa bunun için mart ayında uygun saksılara belirli bir oranda torf konur, saksıya tohum serpilmeden önce torf hafif sıkıştırılır daha sonra yeterli düzeyde tohum atılır. Üzeri torfla örtülür hafifçe sıkıştırılır. Torfun kalınlığı 1 cm olmalıdır. Saksılar oda sıcaklığında (18 – 22 derece ) direk güneş ışığı olmayan bir yerde (üzerleri cam, nalyon veya streç film ile kapatılırsa tohumlar daha kısa bir sürede çimlenir.) Toprağın nemi daima muhafaza edilecek şekilde tohumlar çimleninceye kadar püskürtme metoduyla sulama yapılmalıdır. Tohumların çimlenmesi gerçekleştikten sonra fidelerin en güçlüleri bırakılarak seyreltme işlemi yapılır. Fideler kendini toparladıktan sonra küçük saksılara veya fide poşetlerine şaşırtma işlemi yapılır. Şaşırtılmış olan fidanlar aydınlık ve serin bir yerde en az on gün güçlenmesi için bekletilir. Daha sonra uygun iklim koşulları oluştuğunda uygun saksılara dikimi yapılarak, daimi yerlerine alınırlar.

IŞIK: Hafif gölgeli olan alanlarda kök ve yaprakları kullanılan sebzeler daha fazla tölerans gösterirler. Domates, biber, patlıcan, fasulye, salatalık vb türler bol güneş isterler. Özellikle ürünlerin olgunlaşma döneminde. Fakat günümüzde şehirlerin yoğun yapılaşma ve asfalt yolların çokluğundan güneşten gelen ışınlar bu yapılara çarpıp geri dönerken ortamın sıcaklığının daha fazla artmasına sebep olurlar. Bu etkenden dolayı sebzelerin yarım gün güneş alan bir alanda yetiştirilmesi daha iyi bir bitki gelişimi ve ürün elde edilmesini sağlayacaktır.

SAKSI: Balkon ve teraslarda sebze yetiştiriciliğinde plastik saksılar kullanılır. Bu saksılar uzun süre toprağın nemini muhafaza ederler. Bunun yanı sıra evimizde bulunan uygun kapları da drenaj delikleri açarak kullanabiliriz. Burada önemli olan saksının derinliği, genişliği ve iyi bir drenaja sahip olmasıdır. Sebzeler için 30x35 derinliğindeki saksılar idealdir. Kış sebzeleri için uzun balkon saksıları tercih edilmelidir.

SAĞLIKLI BİTKİ GELİŞİMİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Yaz dönemi sebzeleri için sebzenin boyu ile orantılı olarak yeterli sayıda ince fakat sağlam sırıklar saksıya dikilebilir. Fazla rüzgar sebzeleri kavurur ve dallarını kırabilir, bunun için önlemler alınmalıdır. Saksı ve sebzelerin boylarıyla orantılı bitkiler yerleştirilmelidir. Sebzelerin sık bir şekilde dizilmesi hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olur. Bitkilerde yaprak biti görülür ise beyaz sabun rendelenerek suda eritilir veya Arap sabunu suda eritilerek su ile yoğunluğu azaltılarak yapraklara püskürtülür. Sonuç olarak tüm sebzeler havadar yerleri severler.

BALKON VE TERASLAR DA YETİŞTİRİLEN SEBZELER

DOMATES: Tüm domates çeşitleri saksıda yetişrilebilir. Fakat bodur domates cinsleri bu tip üretim için daha uygundur. Her saksıda bir domates fidanı dikilir, saksılar rüzgardan korunaklı güneşli alanlara konulur. Dikilmiş olan domatesin boyuyla orantılı olarak saksıya bir veya iki tane sırık dikilir ve bitki uzadıkça yumuşak bir iple sırığa bağlanır. Bitkinin alt yapraklarından birkaçtanesi alınır. Bitki bir veya iki dal halinde büyütülür. Yaprak dibinden çıkan filizler ana gövdeye zarar vermeyecek şekilde kesilir, bu filizleri almaya koltuk alma denir. Bodur kiraz domatesi cinsinde koltuk alınma işlemi yapılmaz. Böylece bitki fazla yeşile kaçmaz ve vermiş olduğu meyveler iri olur. Fideler dikimden çiçeklenme süresine kadar fazla sulanmamalıdır. Aksi takdirde bitki yeşile kaçar ve çiçeklerinin dökülmesi ile sonuçlanır. Bitki meyve tutumuna başladıktan sonra düzenli olarak sulanmalı. Bitkilerde yaprak biti görülürse yapraklara sabunlu su püskürtülür. Bunun yanı sıra üç haftada bir mantar ilacı ile ilaçlama yapılmalıdır.

BİBER: Biber sebzesinin ekim metodu domatesinki ile aynıdır. Biberlerde domates gibi koltuk alma işlemi yapılmaz. Bunun yerine tepelerde uç alma yöntemi uygulanarak bitkilerin yan dallarının gelişmesi sağlanır. Genel olarak ilaçlamaya ihtiyaç duyulmaz.



PATLICAN: Ekim metodu domates bitkisi ile aynıdır. Koltuk alma metodu patlıcanda da uygulanır. Meyveleri büyüdükçe domatesteki gibi saksılara bir sırık dikilerek bitkiye desek olunur. Patlıcan bitkisi de tıpkı biber gibi ilaçlamaya ihtiyaç duymaz fakat bilinen en zararlısı iri çizgili patates böceğidir. Bu zararlı ile karşılaşıldığında elle toplanarak bitkiden uzaklaştırılmalıdır.

SALATALIK: Salatalık üretiminde tohum tercihimizi güvenilir firmaların melez cinslerinden yana yapmalıyız. Bu cins tohumların salatalıkları fazla uzamaz, uzun ömürlü ve hastalıklara dayanıklıdır. Arzu edilirse güvenilir yerlerden, köylerden hazır salatalık fidanı alınmalıdır. Tohum ile üretim yapılacaksa her saksıya iki tohum 1 cm derinliğe ekilmeli. Çimlenme sonucu en güçlü olan fidan bırakılır. Daha sonra saksı rüzgar almayan güneşli bir yere konulur ve destek çubukları saksıya yerleştirilir. Genel olarak salatalık yetiştiriciliğinde böcek zararlılarıyla karşılaşılmaz. Fakat iki hafta da bir mantarlara karşı ilaçlama yapılmalıdır.

FASULYE: Ekim yapılacak saksının büyüklüğüne bağlı olarak her saksıya üçer ya da beşer tohum ekilir. İsteğimize göre sırık veya yer fasulyesi kullanabiliriz. Fasulye bitkisini yaprak şekli, çiçekleri farklı renklere sahiptir. Mmeyveleri de çok dekoratiftir. Bu özellikleriyle ekim yapılan mekanlara şık bir görünüm sağlayacaktır. Yıl boyunca bir kaç kez ekilir. Sırık cinslerine, tohum çimlenmesinden bir kaç gün sonra destek çubukları dikilir.

YEŞİLLİKLER: Roka, tere, maydonoz ve dere otu tohumları uzun balkon saksılarına ekilebilir. Yıl boyunca sağlıklı ürünler alınır. Kıvırcık ve marul fideleri her saksıya birer adet ya da uzun saksılarda üç dört adet dikim yapılabilir. Ticari torfa ekilen bu sebzeler yaz aylarında hafif gölgeli alanlarda kış aylarında ise güneşli aydınlık ve korumalı balkonlarda gayet iyi sonuç verirler.

DÖRT MEVSİM HORMONSUZ VE GÜBRESİZ BESİN

Metropollerin bizlere sunmuş olduğu imkanların yanı sıra iş ve sosyal yaşamın stresini ve yorgunluğunu bir nebze de olsa hafifletmek için balkon ve teraslarda kolayca çeşitli sebze, meyve ve çiçek yetiştirme imkanına sahibiz. Dört mevsim boyunca tarım ilaçlarının, hormonların ve kimyasal gübreleri kullanmadan kendi emeğimiz ile üretmiş olduğumuz çeşitli sebzeleri yılın her mevsimi yetiştirip bunları gönül rahatlığı ile tüketebilir, akrabalarımıza ve dostlarımıza ikram edebiliriz.

Haber: bik.gov.tr