Kavun Sineği Mücadelesi

Hastalık Tanımı :
Dişiler, erkeklerden biraz daha büyük olup, vücut yapılışı bakımından farklılık gösterir. Dişilerde boy 7-7.5 mm, erkeklerde 5.5-6.0 mm arasında değişir. Baş, yarım küre biçiminde koyu sarı renktedir. Antenler 3 seğmendi olup üçüncü segment diğer iki segmentten daha uzundur. Gözler, başın yan tarafında, oldukça belirgin açık filizi yeşil renktedir. Başın tepe kısmında üç adet nokta göz yer alır.

Baş, thorax ve abdomenin muhtelif yerlerinde sarı tüycükler, karakteristik iri ve kuvvetli kıllar vardır. Thorax baş kısmından biraz daha dar ve sarı renktedir. Bacaklar sarı renktedir, üzerinde çok sayıda sarı tüycük bulunur.

Abdomen rengi sarıdır, üzeri açık sarı renkte tüylerle ve siyah kıllarla örtülüdür. Dişilerde abdomen segmentleri uca doğru gittikçe daralarak devam eder.

Kanatlar saydam görünüşlüdür, damarları sarı renktedir. Kanadın dış kenarları etrafında kahverengi oldukça küçük tüycükler bulunur. Kanatların üzerinde kenarları kahverengi olan sarı renkte üç adet bant vardır.

Kavun sineği üç larva dönemi geçirir ve larvalar bacaksızdır. Her üç larva döneminde de larvaların büyüklükleri, beslenme durumu ve şartlarına bağlı olduğundan çok değişiklik göstermektedir. Birinci dönem larvanın rengi saydamdır. Kavunun içerisinde zor belirlenir. Son vücut segmenti ikiye ayrılmış çatal şeklinde görülür. Başlangıçta ikinci dönem larva saydamdır, dönem sonuna doğru renkler donuklaşmaya ve hafif beyaz krem sarısı bir renk almaya başlar. Üçüncü larva döneminde segmentler belirgindir. Vücut, baş, üç thorax ve sekiz abdomen segmentinden meydana gelmiştir. Larvanın ventral kısmında hareket etmesine yarayan enine çıkıntılar vardır. Olgun larva boyu 10 mm kadardır.

Pupası, puparium içindedir. Puparium'un rengi açık ile koyu kahverengi arasında değişir. Ön kısmı dar ve yassı, arka kısmı beyaz daha geniş ve yuvarlaktır. Şekli fırçaya benzer. Boyu 5.5-6.5 mm kadardır. Kışı, bir yıl önce kavun yetiştirilmiş alanda toprağın içerisinde pupa halinde geçirir. Kavun bitkilerinin fonolojisi ile ilgili olarak yani ilk kavun meyvelerinin oluşmasıyla topraktaki pupalardan kavun sinekleri çıkmaya başlar. Erginler ilk çıktıklarında renkleri çok açık sarıdır. Kısa bir süre sonra renk koyulaşır. Kendilerini güneş ve rüzgarın etkisinden koruyacak kavun bitkileri üzerindeki kuytu yerleri arayıp bulurlar. Yumurtlamaya başlamadan önce ve yumurtlama döneminde körpe kavun meyvelerinin kabuklarını ovipozitörleri aracılığı ile delerek bu kısımlardan çıkan meyve özsuyu ile beslenirler. Çiftleşme, yumurtlama başladıktan sonra da devam eder. Bir dişi birçok kez çiftleşebilmektedir. İlk çiftleşmeden 3-5 gün sonra yumurta bırakmaya başlar. Yumurtalarını körpe meyvenin kabukları altına tek tek bırakır. Yumurtlama süresi 10-17 gün devam eder. Yumurtanın açılmasıyla genç larva, yumurtanın bırakıldığı yönde kavunun etli kısmı içinde çekirdek evine doğru beslenmeye başlar. Vücudu genişliğinde bir galeri meydana getirerek ilerler. Çekirdek evine ulaşmadan veya çekirdek evi ile kavunun etli kısmı arasındaki sahaya girdikten sonra büyümesini tamamlayarak durgunlaşır, hareketsiz kalır ve gömlek değiştirerek ikinci larva dönemine geçer. İkinci gömleği değiştirdikten sonra son dönem larvalar, çekirdek evi içerisinde her yöne doğru düzensiz galeriler açarak beslenirler. Bu dönemde larvalar çok obur ve hareketlidir. Kavunu terk etmek için galeri açar, ve meyve kabuğunu delerek dışarı çıkarlar.

Olgun larvalar, toprak yüzeyine düştükten sonra, terk ettikleri meyvelerin civarında dolaşarak buldukları elverişli bir yerde toprağa başlarını sokarak toprakta ilerler ve toprak yapısına göre değişik derinliklerde (1-14 cm) pupa olurlar. Kavunu terk etmeyen bazı larvalarda kavun içerisinde pupa olurlar. Pupanın gelişme süresi 10-20 gündür. Yılda 2-3 döl vermektedir. Bazen 5-6 döl de verebildiği literatürde kayıtlıdır.

Yaşayış :
Kavun sineği, kavunlarda önemli zarara neden olmaktadır. Dişilerin beslenebil-meleri için veya yumurta koyacakları zaman genç meyvelerin kabuk kısımlarını ovipozitörleri aracılığıyla delerek meydana getirdikleri yaralar meyvenin gelişmesini engellemez. Bu kısımlardan mikroorganizmaların girip meyveyi çürütmelerine imkan yoktur. Bu bakımdan erginlerin zararı düşünülemez. Zararlı olduğu devre larva dönemidir. Birinci dölün larvalarının zararı oldukça önemlidir.

Larvalar çekirdek evini delik deşik ederek bozarlar. Beslenme sonucunda tahrip edilen bu kısımlar dokuların kırıntıları ve larva pislikleri ile dolarak koyu kahverengi bir görünüş arzeder. Ortaya çıkan pis koku kavun içerisine yayılır, tat ve aromanın bozulmasına neden olur, larvaların çıkmak için açtıkları delikler ile bozulma ve kokuşma hızla kavunun her tarafına yayılır. Kavunun direnci azaldığından kabuk üzerindeki çıkış deliklerinden saprofit mantarlar da kavuna arız olarak çürümelere neden olurlar.

Karpuzlardaki zarar kavunlardakilerden tamamen farklıdır. Larvaların yumurta bırakılan boşluklar civarında zarara başlamaları dolayısıyla buradaki dokular gelişemez. Meyvenin dış görünüşü eğri büğrü şekilsiz bir hal alır. Etli kısımda zarar gören dokular düğüm halinde ve çok serttir. Doğu ve Güney Anadolu bölgelerinde yer yer bulunur, pek yaygın değildir.

Kültürel Önlemler :
Bostan sahipleri genellikle kurtlanmış kavun ve karpuzları ya öylece bırakmak veya koparıp atmaktadırlar. Böylece sinekler biyolojilerini kolayca tamamlamakta ve yoğunlukları artmaktadır. Bu nedenle yapılacak kontrollerde kurtlanmış meyveler derin çukurlara gömülmeli ve üzerleri mümkünse kireçlenip kapatılmalıdır.

Kimyasal Mücadele :
Alet seçiminde bitkinin vejetatif gelişmesi ve ilacın formülasyon şekli önemlidir. İlaçlamaya başlamadan önce aletin kalibrasyonu yapılmalıdır.

İlaçlamadan olumlu sonuç alınabilmesi için sabahın erken saatlerinde rüzgarsız havalarda yapılan ilaçlamada meyvelerin iyice ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.

İlaçlama Zamanı :
Bir yıl önce ekili alanlarda Kavun sineği zararı görülmüş ise ertesi yıl kavunlar fındık- ceviz büyüklüğünü aldığında 1. ilaçlama, bundan 15 gün sonra 2. ilaçlama yapılmalıdır. Kavunun vejetasyon süresi çok uzun olan yerlerde 3. ilaçlama yapılabilir.

Van ili yöresinde bir ilaçlama ile sonuç alınmaktadır. Bunun nedeni, bu ildeki kavun yetiştirme tekniği diğer illerdekinden farklıdır. Van ili yöresinde kavunlar, portakal, büyüklüğünü aldığı zaman meyveler toprakla örtülmekte ve sinekle teması kesildiğinde 2. ve 3. ilaçlamalara gerek kalmamaktadır.