Tarım Alet ve Makinelerinde Emniyet Kuralları

Tarımda makine kullanmanın artışına paralel olarak üretimin bir veya birkaç kademesinde makine kullanmaktasınız. Makineler; gübreyi tarlaya, bağa-bahçeye götürmekten tutun ilaç atmaya, hasat yapmaya kadar her işte kullanılmaktadır.
Makine kullanımını gerektiren her işte emniyet açısından dikkatli olmak önemlidir. İstatistikler, makinelerle ilgili kazaların büyük kısmının insanların ihmali,dikkatsizliği neticesinde oluştuğunu göstermektedir. İnsanların makine kullanırken yaptığı hatalara;

• Zaman kazanmak için işin yapılmasında normal yolları değil hızlı yolları takip etmek,
• Bakım kullanma kitabını okumamak,
• Uyarıları dikkate almamak,
• Yetersiz veya eksik öğrenme,
• Emniyet kurallarına uymada yetersizlik,
• Makineye uygun olmayan ya da eksik bakım yapma vb.
dahildir.

ÇALIŞMA SIRASINDA UYULMASI GEREKEN EMNİYET KURALLARI

Hiçbir zaman unutulmamalıdır ki tarım makinelerinin çalıştırılması ciddi bir iştir. Bu nedenle bunlarla ilgili kazalardan, yaralanmalardan kaçınmak için emniyet kurallarının uygulanmasında çok katı olmak gerekir. Bu kuralları ana başlıklar halinde aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

• Asla alkol ve uyuşturucu almış durumda makine çalıştırılmamalı. Operatör, yani alet veya makineyi kullanan kişi bu durumda yalnız kendini değil, çevresindeki kişi veya kişileri de tehlikeye atmış olur. Bu kuralın istisnası olamaz.
• İster kendi ailenizden olsun, ister arkadaşınız veya başka bir işçi olsun herhangi bir tarım alet veya makinesini kullanmak üzere bir başka kişiye izin vermeden önce onun makine hakkında tam olarak eğitilmesini sağlamalısınız. Bu kişiyi makinenin yanlış kullanılmasıyla meydana gelebilecek tehlikeler hakkında da bilgilendirin ve uyarın. Eğitim, makinenin kullanımı konusunda tam olarak bilgi sahibi bir kişi tarafından verilmelidir. Kişi aldığı bu eğitimin yanında kullanacağı makinenin kullanma bakım kitabını sayfa sayfa tam olarak okumalı ve iyice anlamalıdır.
• Tarım alet ve makinelerini çalıştırırken işe uygun koruyucu elbiseler giyilmelidir. Asla bol, sarkık ve üzerinize uymayan gömlek ve pantolonlar giymeyin. Bol elbiseler hareketli parçalara bir kez yakalandığında kurtarmak hemen hemen imkansızdır.
• Makinelerin çoğu tek bir sürücüye göre yapılmıştır. İki veya üç kişinin bir makine üzerine binmesi doğru değildir. Kazalarda ölen veya yaralananların pek çoğu bu ikinci veya üçüncü kişilerdir.
• Makine üzerine sürücüden başka kimsenin binmesine izin vermeyin. Çünkü bu kişiler kolayca araçtan savrulabilir veya düşebilirler. Ülkemizde maalesef yaygın olarak traktörün arka hidroliği üzerine yerleştirilmiş taşıyıcı düzenlerle insan taşındığını görüyoruz. Bu emniyet açısından son derece tehlikelidir ve derhal son verilmesi gereken bir davranıştır.
• Kişilerin traktörle kullanılan ön kepçe içine veya traktörle çekilen römork veya diğer ekipmanların çeki okları üzerine binmesine asla müsaade edilmemelidir. Çok özel durumlarda eğer kişinin traktör arkasında çekilen ekipmana binmesi gerekiyorsa normal güvenlik önlemleri yanında ilave önlemler alınmalıdır.
• Traktörün dengesini bozmamak açısından ön yükleyici hareket halinde olabildiğince aşağıda tutulmalı ve arka tekerleklere ağırlık takılmalıdır.
• İşle doğrudan ilgisi olmayan herkes, özellikle çocuklar çalışma ortamından ve makinelerden uzak tutulmalıdır. İşin yapılışını seyreden veya merak eden pek çok insan-çocuk gereksiz yere yaralanmaktadır. Çünkü, bu kişiler gerek makinenin parçaları gerekse bunların hareketlendirdiği taş, toprak, dal vb. diğer parçaların farkında değildirler. Bu kişiler işin yapılmasından sorumlu olmadıkları için koruyucu bir elbiseleri de yoktur.
• Hangi makine olursa olsun yakıt ikmali yapılırken motor stop edilmelidir. İşçi çalıştırıyorsanız onları da yakıt ikmalinin doğru olarak nasıl yapılacağı konusunda bilgilendirin. Depo, hortum ve enjektörlerde periyodik bakım ve kontroller yapılmalı ve yakıt ikmal alanında sigara içilmemesi gibi emniyet kurallarına kesinlikle uyulmalıdır.
• Kullanılan bir makine, ister park etmek amacıyla ister bir arızayı kontrol etmek amacıyla veya başka bir amaçla; kısa bir süre dahi terk edilmeden önce bile motoru stop edilmeli, frenlenmeli, transmisyon ünitesi veya vites kutusu park durumuna konmalı, kontak anahtarı alınmalı ve herhangi bir makineye hareket aktarıyorsa(örneğin balya makinesi veya çayır biçme makinesi) hareket kesilmelidir. Çok sayıda insan motor çalışırken veya çalışmazken doğru şekilde park edilmemiş traktörler tarafından ezilerek ciddi şekilde yaralanmış veya ölmüştür.
• Emniyet muhafazaları makine çalışırken daima takılı olmalıdır. Pek çok kişi makinenin muhafazasız yerlerine elini, kolunu,paçasını kaptırarak sakat kalmakta veya ölmektedir. Muhafazasız makine şaftları ve miller, bu konuda emniyet açısından özellikle tehlikeli olanlarıdır. Dakikada 540 devirle dönen bir şaft bir saniyede 9 devir yapar ve bu esnada kaptığı bir şeyi 1.5 metre dolayabilir. Bu nedenle bunların muhafazalı olmasına özel bir dikkat gösterin. Şaftın muhafazalı olması yetmez, muhafazanın mutlaka zincirle uygun bir yere tespit edilmesi de şarttır.

1. Mafsallı şaft mafsalları da içine alacak şekilde koruyucu muhafazası takılarak koruma altına alınmalıdır. Daha sonra da koruyucu muhafazanın dönmemesi için zinciri takılarak sabitlenmelidir.
2. Traktör kuyruk mili koruyucu muhafazası takılı olmalıdır. Kuyruk mili koruyucu sacı, mafsallı şaft mafsalını en az ortasına kadar kapatmalıdır.
3. Alet tarafındaki mafsallı şaft bağlantısı da 2. Maddede açıklandığı şekilde koruma altına alınmalıdır.
4. Mafsallı şaft kullanılmadığı zamanlarda alet çeki oku, üzerinde bulunan mafsallı şaft tutucusu üzerine oturtularak bırakılmalıdır. Bu suretle mafsallı şaftın yere temas ederek kirlenmesinin ve hasar görmesinin önüne geçilmiş olur.

• Şaft takılırken üzerinde traktör resmi bulunan taraf kuyruk miline takılmalıdır.
• Şaft aralığı örtme payı genel olarak 1 m şaft boyu için en az 10 - 15 cm olmalıdır.
• Mafsallı şaftın periyodik yağlanması unutulmamalıdır.
• Tüm traktörler Devrilmeye Karşı Koruyucu Çatıyla (DKKÇ) donatılmalıdır. DKKÇ olmayan traktörlerle olan takla atma veya devrilmelerin hemen hemen tümü ölümle sonuçlanmaktadır. Yeni ve kabini olmayan traktörlerin hemen tamamına DKKÇ fabrikasınca monte edilmektedir. Ülkemizde 2001 yılından itibaren DKKÇ, kabinsiz traktörlerde zorunlu olacaktır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken şudur ki bazı kabinler operatörü sadece yağmur,kar gibi dış etkilere karşı korumak amacına yönelik olarak yapılmaktadır. Bu tip traktörlere ya standart bir yapıya sahip kabin ya da DKKÇ takılmalıdır. Eğer bir traktör DKKÇ olmadan kullanılıyorsa bu çok tehlikelidir ve DKKÇ taktırılması önerilir. Ancak bir DKKÇ hiçbir zaman basit bir muhafaza gibi dizayn edilemez. Tekniğine uygun dizayn edilir,üretilir ve monte edilirse tam olarak görevini yapabilir. Bu nedenle bu tür bir yapı taktırırken mutlaka standartlara uygun olup olmadığının araştırılması gerekir.
• Traktörler üzerinde bulunan DKKÇ’nın etkili olabilmesi için emniyet kemeri ile birlikte kullanılmaları gerekir. Bu yapılarla takla atma veya devrilme durumunda emniyet kemeri sizi emniyetli olan bölgede tutacaktır. Kapalı kabinlere sahip makineleri çalıştırırken bile varsa emniyet kemerini kullanmak, olası muhtemel bir kazada pencere veya kabinden savrulmanızı önler.
• Makinelerle çalışma esnasında oluşan gürültü seviyesi konuşarak anlaşmayı güçleştirir. Bu nedenle çalışanların ortak, standart bir işaret dili kullanmaları önem taşır. En azından acil durumlar için “ motoru stop et”, “yavaşla” , “ekipmanı kaldır”, “ekipmanı indir” gibi ifadelerin standart işaretlerini çalışanların öğrenmesi ve bunda birlik sağlamaları doğru olur.
• Tüm ekipmanlar ve bunların ilavelerinin dizaynlarına uygun tarzda kullanılmaları ve traktörü terk ederken veya traktör stop edildiğinde tamamen yere indirilmeleri gerekir.
• Römorka yükleme yapılmadan önce yan kapak gerdirme zincirleri takılmalıdır.
• Römork üzerinde yazılı olan tonaj değerinden fazla yük yüklenmemelidir. Fazla yük frenleme tesirini azaltır, dümenle-meyi bozar.
• Römork üzerinde belirtilen azami hız ve yükleme sınırlarının üzerindeki değerlerde kullanılmamalıdırlar.
• Yük iyi ve sağlam yüklenmeli, römork genişliğinden fazla, kenarlara taşmamalıdır. Arka ve yanlardan taşma olursa işaretleme bayrakları ve reflektör takılmalıdır.
• Eğer bir ekipman tıkanmışsa bu tıkanıklığı asla makineyi stop etmeden ve tüm parçalarının çalışması tamamen durmadan gidermeye kalkışmayın.
• Traktöre veya çekici bir araca doğru olarak bağlanmamış makineleri asla çekmeyin. Çekilen ekipmanlar çeki demirine doğru bir şekilde bağlantı pimi ile bağlanmalı ve bir yaylı pimle emniyet altına alınmalıdır.
• Ekipmanları zincir, kablo veya iple çekmeyin. Zincir, kablo veya ipin çekme esnasında kopması ciddi yaralanmalara ve hatta ölüme yol açabilir. Traktör üzerindeki çeki demiri veya çekici araç üzerindeki bağlantı olabildiğince aşağıda tutulmalıdır. İmalatçı tarafından önerilen çekme yüksekliğini öğrenin ve bu limiti geçmeyin. Asla traktör aks veya çatısına (gövdesine) ekipman bağlamayın. Uygunsuz denge şartlarında geriye takla atacağı hesap edilmeli.
• Tarım araçları sürülürken daima arazi şartları dikkate alınmalıdır. Traktörün ağırlık merkezi arka tekerleklerin arkasına düştüğünde traktörün devrilmesi muhtemeldir. Devrilmeyi önlemek için; çok eğimli yerlerde, kanallarda, çok aşırı engebeli arazilerde, kütük, büyük kaya vb. şeylerin üzerinde sürüşlerden kaçının. Traktörü dere ve çukurluklar boyunca sürmekten de kaçınılmalıdır. Dere kenarlarına çok yakın toprak şeritlerinin traktörün ağırlığı ile çökmesi ihtimal dahilindedir. Yokuş aşağı inişlerde traktörü daima viteste bulundurun. Vitesi boşa almayın. Tehlikeli olduğunu düşündüğünüz iniş yerlerinde alternatif iniş yerleri arayın. Eğer başka bir iniş yeri yoksa düşük hızda dikkatlice inin.
• Traktörü büyüklüğüne göre çok ağır olan yükleri çekmeye zorlamayın. Aşırı çekme kuvveti traktörün kontrolden çıkmasına neden olur.
• Traktör kazalarının çoğu aşırı hızla da ilgilidir. Hızınızı ;
Yaptığınız işe
Hareket ettiğiniz arazi şartlarına
Kullandığınız ekipman sayısına
uygun olarak ayarlayın.

Dönüşlerde yavaşlamanız gerektiğini de unutmayın.

Karayolunda giderken trafik kurallarına uyun. Trafik kanunumuza göre traktör kullanacakların F, biçerdöver kullanacakların G sınıfı sürücü belgeleri bulunmalıdır. Traktör ve biçerdöverin şehir içi ve şehir dışı azami hızı 20 km/saat olmalıdır.
Tarım römorkuyla gerekli emniyet tedbirlerini alarak tarım işlerinde kullanmak şartıyla ton başına 3 tarım işçisi taşınabilir. Traktör çamurluk ve basamak üstünde, tarım römorkunun yükü üzerinde yolcu taşımak yasaktır.
Pek çok traktör kaynaklı kaza, karayolunda giderken oluşmaktadır. Bunun iki sebebi vardır. Biri, kırsal alanda artan otomobil trafiği, diğeri ise çiftçilerin bir tarladan diğer tarlaya giderken hızlı olması nedeniyle karayolunu tercih etmeleridir.
Biçerdöverleri nakliye için hazırlarken önce, ürün deposunu boşaltmanız gerekiyor. Boşaltma elevatörü de taşıma durumuna getirilir. Biçme ünitesini çıkarıp arkada tarım arabası üzerinde taşımakta trafik emniyeti açısından fayda var. Biçerdöverlerde, traktörler gibi kolayca devrilebilir. O nedenle engebeli arazilerde yavaş kullanılmalıdır.
Hareket eden kayış, zincir, kasnak ve dişli gibi aksamlar muhafazalı olmalıdır.


Yangın tehlikesini de düşünmek zorundayız. Birisi sürücü mahallinde, öbürü de davlumbazın sağ arka tarafında olmak üzere, 2 adet 6 kg’lık yangın söndürme cihazı, bir kazma, bir kürek ve 10-15 m2 branda bezi bulundurmalıyız.
Harman makinelerinde kasnak hareketi güç kaynağından ayrılıp tamamen durmadan gerginlik ayarı yapılmaz. Kayış takılmaz. Hareketli kısımlar üzerinde muhafazalar bulunmalıdır. Yangın tehlikesini azaltmak için, sabit olarak çalıştırılan makinelerin yanında su ve yangın söndürme cihazları bulundurmalıyız.
Otomatik besleme düzeni bulunmayan batöz ya da sap döver harman makinesinde, besleme haznesi batözden mümkün olduğunca yukarıda bulunmalıdır.
Silaj makineleri çalışır durumda iken, bıçak koruma kapağı ve üfleme kapağı kesinlikle açılmaz, ayar ve bakım yapılmaz.
Biçme düzeninin bir engelle karşılaşması halinde zarar görmemesi için, makinelerdeki emniyet düzenleri uygun ölçülerde ayarlanmış olmalıdır. Bu tip makinelerde çalışırken taş fırlatma tehlikesi olduğundan çalışırken yanına yaklaşılmamalıdır.