Ahşap Malzemede Emprenye

Ahşap Malzemede Emprenye

Asil GÜNER
Orman Endüstri Mühendisi

Ahşap anatomik, fiziksel, mekanik özellikleri ve kimyasal yapısı bakımından farklılık gösteren doğal bir malzemedir. İnsanlık tarihinden günümüze bir çok kullanım alanlarında yaşamımızın bir parçası haline gelmiştir. Ancak birçok kullanım alanında mantarlar tarafından çürütülme, böceklerin arız olması nedeniyle kullanım süresinin kısalması ve yanıcı olması gibi olumsuzluklar ile karşılaşmışızdır. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak ve bizim için önemli olan ahşap malzemenin dayanma süresini uzatmak için çeşitli kimyasal maddeler ve metodlarla ön koruma yapılması gerekmektedir. Günümüzde zararlı organizmalar için zehirli etki yapan emprenye maddeleri kullanılarak, ahşap malzemenin hizmet ömrü uzatılmaktadır.
Tarihte bilinen ilk uygulama, 4000 yıl önce ahşap malzemenin kısmen kömürleştirilerek korunması yoluna gidilmesidir. Örneğin, Efes'deki Diana Mabedi kömürleştirilmiş ağaç direkler üzerine oturtulmuştur. Roma medeniyetlerinde özellikle zeytinyağı ve sedir yağı bu amaç için kullanılmıştır. Günümüzde ahşap malzemenin yapısının bozulmasına neden olan faktörler belirlenmiş ve bunlara karşı yöntemler geliştirilmiştir.

1-Ahşap malzemenin bozulmasına neden olan organizmalar,

-Bakteriler

-Mantarlar

-Böcekler

-Termitler

-Deniz zararlıları

2-Fiziksel ve kimyasal bozunmalar (yangın ve kimyasal maddelerle etkileşme)
Yukarıda belirtilen zararlılara karşı korunma yöntemleri için kullanılacak emprenye maddelerinin tümü, ahşap malzemede yüzey gerilimini azaltıcı etkiye sahip olmalı, derine nüfus etmeli ve ağaç liflerine tutunucu olması gerekmektedir.
Etkili bir emprenye için;
a- Ahşabı tahrip eden organizmalar için yüksek zehirlilik derecesine sahip olmalıdır.

b- Ahşap, malzemenin içinde devamlı olarak kalmalı, yıkanmamalı ve buharlaşmamalıdır.

c- Koruyucular ahşabı ayrıştırmamalı, fiziksel ve mekanik özelliklerini azaltmamalıdır.

d- Metallerle birlikte kullanıldığında korozyona sebep vermemelidir.
Kaynakwh: Ahşap Malzemede Emprenye
e- Emprenye çalışan kişinin sağlığını olumsuz etkilememelidir.

Genel olarak emprenye maddeleri üç ana grupta toplanmaktadır;
1-Yağlı emprenye

2-Organik çözücülü emprenye

3-Suda çözünen emprenye

Emprenye metotları;
1-Basınç uygulanmayan metodlar (daldırma ve fırça uygulaması)

2-Basınç uygulanan metodlar (vakum)

Bahsi geçen emprenye maddeleri ve metodları, ahşap malzemenin bulunduğu ortamın iklim koşullarına, kullanım yerine ve cinsine göre farklılık gösterir. Bizim için en önemli olan yaşam mahallerinde, yani binalarda kullanılan ahşabın emprenye yöntemleri ve bakımıdır. Gerekli önlemler alınmadan yapılmış milyonlarca eski bina çürüme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Doğru emprenye ve yöntemle ahşabın hizmet süresini uzatmak mümkündür.
Binalarda görülen mantar ve böceklerin tahribatı, öncelikle rutubetle ilgili olduğundan teorik olarak malzemenin kurutulması ve yeniden rutubet almasının önlenmesi, çürümenin yayılması için gereklidir. Özellikle beton ve toprak ile temas eden bölgelerde kuru ortam sağlamak zor olduğundan, bu bölgelere temas eden ahşabın yoğun olarak emprenye edilmesinde yarar vardır. Ayrıca mantarın duvar içinde yayılmasını önlemek için bazı noktalardan duvarı da emprenye etmek gerekebilir. Böylelikle mantarın ahşap kapı ve pencereye ulaşmasına engel olacaktır.
Eski ahşap binalarda ahşap malzemenin çürüyen kısımları kesilerek çıkartıldıktan sonra, sağlam yüzeylerde kalabilecek mantar sporlarının yeniden tahribat yaratmaması için sürme ya da püskürtme yöntemleri ile koruyucu tatbik edilmelidir.
Emprenye olarak organik solventler ya da suda çözünen emprenye maddeleri kullanılması en iyi çözümdür.
Eski ahşap binalarda, ahşap malzeme böcekler tarafından tahrip edilmiş ise, çözümü özellikle böcek ve ahşap malzeme cinsinin belirlenmesine, zarar derecesine, binanın mimarisine bağlı olmaktadır. Günümüzde tarihi binaların korunmasında tercihen zehirli gazlar kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, günümüzde ahşap malzeme kullanılacak yeni yapılarda ahşabın ortam için yeterli rutubete indirilmesi ve ardından emprenye malzemeleri ile ön korumaya tabi tutulması şarttır.
Bu önlemler, bizim ahşap malzeme ile daha steril ortamda uzun yıllar yaşam sürmemizi sağlayacaktır.Kaynakwh: Ahşap Malzemede Emprenye

Emprenye ön korumadır!
Tam koruma izolasyondur!


Yazar : Asil GÜNER Orman Endüstri Mühendisi