Civanperçemi - Achillea millefolium

Civanperçemi (Achillea millefolium); yöresel olarak akbaşlı, barsamaotu, binbiryaprakotu, marsamaotu, beyaz civanperçemi, sarı civanperçemi ve kandilçiçeği diye de anılır. Hayatımızdan ayrı düşünemeyeceğimiz bir şifalı bitkidir. Türkiye'de 40 kadar civanperçemi türü bulunmakta ve bunların birçoğu kullanılmaktadır. Türlerine göre 5-100 cm yükseklikte, yapraklar yünlü gibi tüylü ve parçalı, çiçekleri ; beyaz, fildişi beyazı, soluk sarı veya altın sarısı rengindedir. Çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Mavimtrak renkli bir uçucu yağ taşır. Bu uçucu yağda azulen, limonen, sineol, borneol, pinenler, seskiterenler vardır. Bitki çayırlarda, dar tarla yollarında, yol kıyılarında ve tahıl tarlalarının kenarlarında kümeler halinde yetişir. Güneşli havalarda çevresine aromalı keskin bir koku yayar. Aslında çiçekleri, güneşin en etkili olduğu saatlerde toplamak gerekir, çünkü o sıralarda eterli yağları ve şifalı gücü doruk noktasında olur (Prof. Dr.Turhan Baytop). Çiçekleri; betonicin, chamazulen içerikli uçucu yağ, tanen, cumarine , millefolin ve özellikle potasyum içerikli mineraller içerir. Temmuz-eylül döneminde güneşli bir günde, çiçeklerin iki karış kadar aşağısından kesilir, demetler halinde gölge ve havadar bir yere asılarak kurumaya bırakılır. İyice kuruyunca hava almayan kaplarda saklanır. Terletici, idrar söktürücü, kan basıncını (tansiyon) düşürücü, antiseptik, adet kanamalarını dengeleyici, menopoz skıkıntılarını hafifletici, kan yapıcı, kan temizleyici, sindirimi destekleyici etkileri vardır (N.Eröztürk).

Adet kanamaları düzensiz bir genç kız olsun, menopoz dönemindeki veya sonrasında olgun bir kadın olsun, tüm kadınlar için arada sırada civanperçemi çayı içmek çok önemlidir. bazı genç kızların ve yetişkin kadınların adet dönemlerindeki, genellikle sırt ağrıları ve göğüslerin aşırı duyarlılığı ile bağıntılı ağrılara karşı kullanılır. Civanperçemi, akla gelebilecek tüm konularda, dölyatağını (rahim) en iyi biçimde etkiler. Yumurtalık iltihaplanmasında 3-4 haftalık bir kür şeklinde yapılan, civanperçemi oturma banyolarının daha ilkinde ağrılar azalmaya başlar ve iltihap yavaş yavaş gerilemeye başlar. Bu banyolar aynı zamanda, dölyatağı (rahim) akıntılarında ve genç kızlarda görülen beyaz akıntıya da etkili olabilir.. Bu durumlarda ayrıca günde 2 bardak civanperçemi çayı da içmek gerekir. Adet kanamaları bir türlü başlamayan genç kızlar da bu kürü uygulayabilirler. Rahatsız edici vajinal kaşıntılar, bitkinin kaynama suyu ile yapılan yıkama ve oturma banyoları sayesinde yok olabilirler. Miyomlar da (Kas yapılı urlar), doktor kontrolünün olumlu bir sonuç vermesine kadar, uzunca bir süre her gün civanperçemi oturma banyoları alındığında iyileşebilirler. (M.Treben). Menopoz döneminde de kadınlar sık sık civanperçemi çayını anımsamalıdırlar. Bu durumda, iç huzursuzluğu ve daha başka rahatsızlıklarla karşılaşmayacaklardır. (M.Treben)

Civanperçeminin en iyi biçimde ve doğrudan kemik iliğini etkilediğini ve orada kan üretimini düzene soktuğunu (kan yapıcı) özellikle belirtmek gerekir. Bu gücü sayesinde bitki, kemik iliği hastalıklarında, çay kürleri, banyolar ve tentür kullanımı yolu ile yardımcı olabilir. Mide kanamalarında ve basur (hemoroid) kanamalarında olduğu kadar, mide basıncı ve mide yanmalarına karşı bitki çayı çok kısa sürede başarı sağlayabilir. Soğuk algınlıklarında, sırt veya romatizma ağrılarında bitki çayı elden geldiğince sıcak olarak içilmelidir. Bitki çayı böbreklerin düzenli çalışmasına yardımcı olur, iştahsızlığı giderir, gazları ve mide kramplarını, karaciğer düzensizliklerini, mide ve bağırsak kanalı iltihaplarını iyileştirmeye yardım eder ve bağırsak beze çalışmalarını düzenleyerek, dışkılamayı kolaylaştırır. Kan dolaşımına ve damar kramplarına karşı çok etkili olduğu için bitki çayını koroner yetmezliğinde de önerilebilir. Yüzeysel damarları genişletebilme özelliği sayesinde, yüksek kan basıncına (hipertansiyon) karşı başarıyla kullanılabilir. Düzenli olarak içilen bitki çayı ile migren hafifletilebilir. Üriner sistem üzerindeki antiseptik etkisi sayesinde, idrar kesesi iltihabına karşı önerilmektedir. Yüksek tansiyon ile bağlantılı tromboz (damarda veya kalpte kanın pıhtılaşması) ' da önemli bir yardımcı olarak bilinir. Civanperçemi çiçeklerinden, basura karşı etkili bir merhem hazırlanabilir. (M.Treben)

Hepatit-B hastaları için Civanperçemi Kürü: Bir tutam civanperçemi yarım litre suda ağzı kapalı olarak ve hafif ateşte 4 dakika kaynatılır. Soğuduktan sonra süzülür. Bir hafta boyunca hergün bir su bardağı içilir. Bir hafta ara verilir. Toplam 4 hafta uygulanır ve her haftanın sonunda bir hafta ara verilir. Dördüncü haftadan sonra bir ay ara verilir ve aynı kür aynı şekilde bir defa daha uygulanır. İleriki tarihlerde kür zaman zaman uygulanır. (Prof.Dr. İbrahim A. Saraçoğlu)

UYARILAR: Civanperçeminin gebelik süresince kullanılmaması tavsiye edilir. Bazı duyarlı kişilerde allerjik tepkilere yol açabilir. Başkaca bilinen bir yan etkisi yoktur.

Kullanım Biçimleri:

Çay hazırlamak: Bir tatlı kaşığı ince kıyılmış bitki veya 2-3 adet çiçekli sap, orta boy bir su bardağı dolusu kaynar suyla haşlanır (kaynatılmaz), 10 dakika demlendikten sonra süzülür. Aksi belirlilmedikçe günde 3 su bardağı çay aç karnına veya öğün aralarında içilir.

Bitki Tentürü: Çiçeklenme zamanında toplanan taze bitki ince kıyılır. Geniş ağızlı bir şişeye gevşekçe doldurulur ve kaliteli bir konyak, bitkilerin üstüne çıkana kadar eklenir. Şişe 14 gün boyunca güneşte bekletilir, arada bir çalkalanır ve süre sonunda süzülür.

Merhem hazırlamak: 100 gr tuzsuz tereyağı veya içyağı tavada iyice kızdırılır. İnce kıyılmış bir avuç kadar taze civanperçemi çiçeği ve ince kıyılmış 15 taze ahududu yaprağı tavaya atılır, çıtırdamaya başlayınca karıştırılır ve tava ocaktan çekilerek, üstü kapalı bir biçimde serin bir yere kaldırılır. Ertesi gün hafifçe ısıtılır, tülbentten geçirilerek süzülür ve temiz kaplara doldurulur. Buzdolabında saklanmalıdır!

Oturma Banyosu: Iki büyük avuç dolusu ince kıyılmış taze bitki veya 100 gr kurutulmuş bitki, gece boyunca soğuk suda bekletilir. Ertesi gün kaynama derecesine kadar ısıtılır ve süzülerek, banyo suyuna eklenir.