Salkım Güvesi ve Bağ Mildiyösü Mücadelelerinde Tahmin ve Erken Uyarı Sistemi

9.1. Bağ Salkım Güvesi Mücadelesinde Tahmin Uyarı

Direkt olarak üründe yaptığı zarar sebebiyle salkım güvesi gerek dünyada gerekse ülkemizde bağların en önemli zararlısıdır. Bu zararlı ile mücadele zamanına karar vermede asmaların salkımlarının tomurcuk, çiçek, koruk, olum zamanı gibi gelişme dönemleri esas alınıyordu. Ancak buna göre yapılan ilaçlamalar isabetli olmuyordu. Ya larvalar zarar yapmaya başlamadan önce ilaç atılıyordu. Bu durumda ilacın etki süresi azaldıktan veya bittikten sonra zarar başlıyordu ve ilaçlamadan yeterli sonuç alınamıyordu, ya da larvaların ilk çıkışları fark edilmiyordu, zarar yapmaya başladıktan sonra ilaç atılıyordu. Bu nedenle üreticiler zarar görmemek amacıyla çok sayıda ilaçlama yapmak zorunda kalıyordu.

Halbuki son yıllarda Salkım güvesi mücadelesinde tahmin-uyarı sistemi sayesinde aşırı sayıda yapılan ilaçlamalar çok az sayılara indirilebilmiştir.

Tahmin-uyarı sisteminde, salkımın gelişme dönemlerine paralel olarak salkım güvesinin yaşayışı, döllerinin mevsimsel çıkışları, iklim koşulları ile birlikte değerlendirilerek en isabetli ilaçlama zamanları Tarım Teşkilatlarına bağlı teknik elemanlar tarafından saptanmaktadır.

Bağ salkım güvesinin tahmin-uyarısı için geniş bağ alanlarının bulunduğu yörelere çeşit yaş ve diğer yönleriyle bölgeyi temsil edebilecek 5 dekarlık bir Asal Gözlem İstasyonu kurulur. Bu istasyonlarda Meteoroloji Genel Müdürlüğünün standartlarına uygun bir rasat siperi konur. Bunun içine sıcaklık ve nem değerini almak için termohigrograf, maksimum-minimumlu termometre yerleştirilir. İstasyona ayrıca yağış miktarını ölçmek için plüviyometre yerleştiriliri.Ayrıca zararlının yaşayışını incelemek için 130-140-190 cm boyutlarında kültür kafesi konulur. Kültür kafesinin raflarına 7-15-25 cm boyutlarında, kapağına elek teli geçirilmiş kültür kutuları yerleştirilir.


Tahmin-uyarı asal gözlem istasyonuna ait bağın yarısı şahit olarak Salkım güvesi ve diğer zararlılara karşı ilaçlama yapılmamak üzere ayrılır. Hastalıklara karşı ise ilaçlama yapılır.

Diğer taraftan bağ Salkım güvesi Asal Gözlem İstasyonunun etki alanı içine giren ve yörenin özelliklerine sahip üretici bağları seçilir. Bu bağlar Tarım Teşkilatı teknik elemanları tarafından devamlı kontrol edilir. Teknik elemanların talimatlarına göre bağ sahibi tarafından ilaçlanır.

Salkım güvesi’nin döllere göre ergin çıkışlarını, erginlerin uçuş seyirlerini uçuşlar bitinceye dek izlemek için, bağların uyanmasından önce istasyon bağlarına eşeysel çekici tuzaklar asılır. Bir tuzak 1 hektar alana etkilidir. Bu tuzaklarda yakalanan kelebekler sorumlu teknik elemanlarca haftada 2 kez sayılarak kaydedilir. Elde edilen kelebek sayım sonuçlarına göre kelebek uçuş grafikleri çizilir.

Ergin çıkışları ayrıca kültür kafeslerinde de takip edilir. Bir önceki yılın yaz sonunda zarar görmüş ve üzerinde çok sayıda larva bulunan salkımlar plastik kaplar içine alınır. Salkımlar arasına olgun larvaların pupa olmak için girebileceği oluklu karton şeritler konur. Şeritler haftada 2 kez kontrol edilerek pupa olmak üzere kokon örenlerin bulunduğu şerit parçaları kesilerek kültür kutularına yerleştirilir ve kutular kültür kafesi raflarına koyularak kışı orada geçirirler. İlkbaharda pupalardan kelebekler çıkmaya başlayınca, bu kelebekler cam tüplere alınarak, üzerinde salkım bulunan ve omcanın güney yönündeki dallara geçirilmiş naylon tülbentten yapılmış çapı 20, boyu 40 cm. olan dal kafesleri içine verilir. Burada kelebeklerin yumurta bırakması izlenir ve kayıtları tutulur.

Ayrıca salkım güvesi ilk dölünün ergin çıkışlarının tahmin edilmesinde termohigrograftan alınan maksimum sıcaklıklardan yararlanılır. 1Ocaktan itibaren günlük maksimum sıcaklık toplamının 1000 °C ye yaklaştığı günlerde eşeysel çekici tuzaklarda ilk erginlerin yakalanması beklenir.

Yine termohigrograftan 1 Ocak'tan itibaren elde edilen verilerle hesaplanan etkili sıcaklık toplamlarına göre salkım güvesinin yumurtalarını bırakması ve yumurtalardan ilk larva çıkışları tahmin edilir.

Bütün bu yapılan çalışmalar sonucu elde edilen veriler sorumlu elemanlarca bir arada değerlendirilerek her döle ait ilaçlama tarihleri, uygulanacak ilaçlar ve dozları kitle iletişim araçları ile üreticiye duyurulur. İlaçlama uyarısını alan üreticiler vakit geçirmeden ilaçlama yapmalıdır.

9.2. Bağlarda Mildiyö Hastalığı Mücadelesinde Tahmin ve Uyarı

Bağ mildiyösü daha çok yağışlı ve çok rutubetli yerlerde görülen ve salgın yaptığı yıllarda büyük ürün kayıplarına yol açabilen önemli bir bağ hastalığıdır. Ülkemizin bağcı yörelerinde her yıl görülmese de, bu tehlikeli özelliği yüzünden üreticilerimiz bağlarını bu hastalığa karşı düzenli olarak ilaçlamak gerektiğine inanırlar. Bu ilaçlamaları da yıllardır kendilerine tavsiye edildiği biçimde yani bitkinin gelişme dönemlerini dikkate alarak yaparlar.

Bu mücadele şekli bağcıların her ne kadar bağlarını ve ürünlerini hastalığa karşı korumada etkili oluyorsa da hastalığın görülmediği yıllarda da yapmak zorunda kaldıklarından gereksiz yere ilaçlama masraflarına katlanmalarına yol açıyordu.

Son yıllarda Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Zirai Mücadele ile ilgili araştırma kurumlarında geliştirilen tahmin ve uyarı sisteminin uygulamaya sokulmasıyla üzüm üreticileri artık bu hastalığa karşı ancak gerek olduğunda ilaçlama yapmaktadırlar. Böylece hem maliyet giderlerini azaltmış olmakta, hem de çevre kirlenmesinin önlenmesine karınca kararınca katkıda bulunmuş olmaktadırlar.

Bu sistemin uygulanmasında bağcılarımızdan beklenen, dikkatle bu konuda kendilerine çeşitli haberleşme araçlarıyla duyurulacak uyarıları izlemelerinden ibarettir. Çünkü hastalığın çıkıp çıkmadığını, çıkacak ise ilaçlamanın ne zaman yapılması gerektiğini kendilerine bildirmek için, konu uzmanları gece gündüz sürekli olarak en gelişmiş aletlerle bölgelerinde hastalığı ve onu ortaya çıkaracak hava şartlarını izlemekte, gerekli hesaplamalarla tahminlerde bulunmaktadırlar.

Bu gözlemler her önemli bağ yöresi için kurulmuş tahmin ve uyarı gözlem istasyonlarında yürütülmektedir. Söz konusu istasyonlarda daha önce bahsedilen salkım güvesi ile birlikte bağ mildiyösü ile ilgili gelişmeler de günü gününe tespit edilip kaydedilmekte, zamanı geldiğinde üreticiler uyarılmaktadır.

İki konuda da kullanılan meteorolojik ölçüm aletleri ortaktır, ancak bağ mildiyösü için ayrıca Yaprak Islaklık Ölçme aleti de kullanılır. Bu aletle hastalığın çıkışı için en önemli şart olan yaprağın ıslak kalma süresi saptanabilmektedir. Sisteme göre ilaçlamaya geçiş için şu şartların bir araya gelmesi beklenir.

1. Asmanın gelişme dönemi: Sürgünlerin en az 5-6 cm boya ulaşmış olması
2. Toprak nemi: Yağışlardan sonra toprağın sıcaklıklara bağlı olarak 3-8 gün boyunca %70 nem taşıması
3. Asmanın yeşil organları üzerinde (yaprak, sürgün vb.) en az 2 saat süreyle ıslaklık olması

Bu koşulların saptanmasından itibaren uzmanlarca yapılan hesaplamalar ile ilaçlamanın hangi tarihte yapılması gerektiği kolayca belirlenir ve üreticiler ilaçlamalara başlamaları için uyarılırlar.

Bu ilk ilaçlamanın ardından yine gözlemler sürdürülerek 2. ve gerekirse müteakip ilaçlama zamanları için duyurularda bulunulur.

Bu sistem ülkemizde özellikle Ege Bölgesi’nde İzmir, Manisa, Denizli, Çanakkale, Uşak illerimizin bağlarında, kısmen de Marmara, Akdeniz ve Orta Anadolu bağlarında başarı ile uygulanmakta ve önemli ilaç tasarrufu ile ülke ekonomisine her yıl milyarlarca lira kazandırılmaktadır.