Şalgam Yetiştiriciliği - Brassica napobrassica

Hafif acımsı-tatlımsı kökleri sebze olarak yenilen Şalgam'ı veren bitkisi, Turpgiller'dendir. Anayurdunun Kuzey Avrupa ile Kuzey Asya olduğu sanılan şalgam, ikiyıllık otsu bir bitkidir. 50-120 cm. kadar boylanabilen ve ülkemizde de yetiştirilen bitkinin birinci yılında kökü ve toprak üstü yeşil kısımları; ikinci yılında çiçek sapı, çiçekleri ve tohumları oluşur.
Bitkinin sebze olarak değerlendirilen bölümü, şişkin kökleridir. Basık, yuvarlağımsı ya da uzun silindirik biçimlerde olan kökün sertçe etinin rengi beyaz ya da mavimtıraktır. Ama, kökün toprak yüzeyine yakın kısmı kırmızı, mor, beyaz, sarı veya yeşil renklerde olabilir. Bitkinin oval biçimli yaprakları yeşil renkli, yaprak kenarları düz ya da testere gibi dişlidir.
Şalgamın çiçek sapları 50-120 cm. kadar uzar. Erselik özellikli çiçekleri, parlak sarı ve bazen beyaz renkte olur. Tohumları lahananınkilere çok benzediğinden, satın alırken aldanmamaya dikkat edilmelidir.


Şalgam, günümüzde hem insanlar hem de hayvanlar için üretilmektedir. İnsan yiyeceği olarak yetiştirilenleri yumuşak etli, hayvan yemi olanları ise sert etlidir.
Şalgam, bazı çorba ve soslara katılır, yemeklerde garnitür olarak kullanılır. Bazı yörelerimizde suyu sevilerek içilir.
100 gr. taze şalgamın içerdiği önemli besin değerleri şunlardır: 23 kalori; 0,8 gr. protein; 4,9 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,2 gr. yağ; 0.9 gr. lif: 24 mgr. fosfor; 35 mgr. kalsiyum; 0,4 mgr. demir; 34 mgr. sodyum; 188 mgr. potasyum: 20 mgr. magnezyum; eser miktarda A vitamini; 0,04 mgr. B1 vitamini; 0,05 mgr. B2 vitamini; 0,3 mgr. B3 vitamini ve 22 mgr. C vitamini.


Şalgam bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır. Tohumlar, doğrudan doğruya bitkinin yetiştirileceği yere ekilir. Ekim zamanı, ilkbaharda mart-nisan; sonbaharda ağustos sonları ile eylül aylarıdır. Tohumlar ya serpme yoluyla ekilir ve sonra fidelerde seyreltme yapılır. Ya da sıralar üzerinde tohumlar, 15-25 cm. aralıkla ve 1-2 cm. derinliğe ekilir.

İklim isteği

Şalgam, ılık ve serin mevsimlerin bitkisidir. Ancak, soğuklara karşı diğer sebzelerden daha dayanıklı olduğu için, ülkemizde soğukça bölgelerde de rahatlıkla yetiştirilebilir. Bitki, sıcaktan ve kuraklıktan hiç hoşlanmaz.

Toprak isteği

Toprak bakımından pek seçici olmayan şalgam bitkisi, çok hafif ve çok ağır topraklar dışında, her tip toprakta yetiştirilebilir. Ama, bitkiden en iyi sonuç derin, geçirgen, organik madde yönünden zengin kumlu-tınlı ya da killi-tınlı topraklarda alınır. Şalgam bitkisinin toprak hazırlığı ve toprak işlemesi aynen havuçunki gibidir.

Sulama

Şalgam, suyu çok seven bir bitkidir. Yaz mevsiminde havalar sıcak ve kurak gittiği zamanlarda, düzenli olarak sulanması gerekir.

Gübreleme

Şalgam bitkisinin, iyi gelişmesi ve bitkiden yüksek ürün verimi sağlanması için iyi yanmış çiftlik gübresi ile azot ve fosfat içeren kompoze fenni gübrelere gereksinimi vardır. Şalgamın potas gereksinimi, diğer kök sebzelerinkinden daha azdır.

Hasat (derim)

Şalgam bitkisi, tohumlarının ekiminden yaklaşık 3-4 ay sonra hasat edilecek duruma gelir. Bitkinin kökleri, elle çekilerek ya da çapayla kazılarak hasat edilir.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele

Şalgam bitkisine dadanacak zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak eksiksiz, zamanında ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir.

Giriş
Şalgam (Brassica campestris subsp. rapa) Brassicaceae (lahanagiller) familyası sebzeleri arasında yer almakta şalgam olarak adlandırılan turpları ve tohumları farklı şekillerde değerlendirilmektedir. Genellikle geniş alanlarda yetiştirilen iri turplu şalgamlar hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Sebze olarak değerlendirilenlerin turpları pişirilerek tüketilebildiği gibi Adana, Mersin gibi güney illerimizde mor havuç ile fermantasyona uğratılarak şalgam suyu üretiminde kullanılmaktadır. Şalgam suyu bilinenin aksine sadece şalgam ile değil büyük oranda mor havuç ve bazı maddelerle birlikte hazırlanan karışımdan elde edilmektedir. Yüksek miktarda mineral madde, kalsiyum, demir, A, B ve C vitamini, thiamin ve diğer vitaminleri içeren şalgamın anavatanı hakkında kesin olmamakla birlikte farklı görüşler vardır (çizelge 1). Bazı araştırıcılar şalgamın Rusya, Sibirya, Kuzey Avrupa ve Asya orijinli olduğunu ileri sürmektedir. Şalgamın tüketilen kısmı kök ve hipokotilden oluşmakta ve turp olarak adlandırılmaktadır. Tohumları için yetiştirilen şalgamların bazıları turp oluşturmakta bazıları ise turp oluşturmadan çiçeklenme dönemine geçmekte ve tohum oluşturmaktadır. Bu şalgamların tohumlarından yağ ve hardal elde edilmektedir. Ülkemizde birçok bölgede şalgam üretilmekte şalgam suyu, taze veya turşu yapılarak tüketilmektedir. 2003 yılı verilerine göre ülkemizde bin 500 ton şalgam üretimi yapıldığı bildirilmektedir.
Morfolojik özellikleri
Şalgamda sebze olarak değerlendirilen kısım aynı familyada bulunan turp gibi kök, kök+hipokotil veya hipokotil kısmından olgunlaşmakta ve turp olarak adlandırılmaktadır. Şalgam kazık kök yapısına sahip olup uygun toprak koşullarında derine inebilir. Kazık kök üzerinden yan kökler meydana gelebilir. Turplar çeşit özelliğine göre kırmızı, mor, sarı, beyaz veya iki farklı rengin (alt kısmı beyaz üst kısmı kırmız pembe) bir araya gelmesi ile değişik renkli şalgam turpları meydana gelmektedir (Resim 1). Turp şekilleri yuvarlak, uzun, uzun yuvarlak, büyüklüğü ise yetiştirme koşulları ve çeşit özelliğine bağlı olarak 5-20 cm çapında ve 5-30 cm boyunda olabilmektedir. Hasadın gecikmesi ile irileşen şalgam turpları yeme kalitesini kaybeder koflaşma, liflenme ve odunlaşma görülür. Yaprakları rozet gövde üzerinden çıkmakta ve en yaşlı yaprak en dıştaki yaprak olup büyüklüğü ve şekli çeşide göre değişmektedir. Yaprak kenarları testere dişli ve düz olabilir. Çiçek ve tohumları lahana grubunda yer alan diğer sebzelerin çiçek ve tohum özelliklerine benzer. Bazı şalgam çeşitlerinin tohumları yağ eldesi için önemlidir. Kışı düşük sıcaklık koşullarında geçirerek soğuklanma ihtiyacını karşılayan şalgam gün uzunluğunun artması ile çiçeklenir ve tohum oluşturur.

Yetiştirilme koşulları

Serin iklim sebzeleri arasında yer alan şalgam düşük sıcaklıklara diğer türlere göre daha dayanıklıdır. Gelişme döneminde meydana gelecek yüksek sıcaklıklar koflaşma ve odunlaşmalara neden olur. Derin, geçirgen, organik madde bakımından zengin topraklar şalgam yetiştiriciliği için elverişlidir. Çok hafif ve ağır topraklar dışındaki pH 4.5–7.5 arasındaki tüm topraklarda şalgam yetiştiriciliği yapılabilir.
Yetiştirilme şekli
Şalgam genellikle direkt tohum ekimi ile yetiştirilir. Serin iklim sebzesi olması nedeniyle ılık iklime sahip bölgelerde mart-nisan aylarında sıcak bölgelerde ise ağustos-eylül aylarında tohum ekimi yapılır. Direkt tohum ekimi ile yetiştiricilik yapılacağından çimlenme ve çıkışın iyi olması için toprağın çok iyi bir şekilde hazırlanması gerekir. Toprak hazırlığından sonra dekara 4-6 ton/da çiftlik gübresi 10-15 kg azot, 8-10 kg fosfor, 20-30 kg potasyum ve 10-15 kg kalsiyum verilmesi gerekmektedir. Tohum ekimi küçük alanlarda elle geniş alanlarda ise işçiliği azaltmak amacıyla mibzerle yapılır. Toprak koşulları ve yetiştirme şekline göre sıra arası 30-40 cm sıra üzeri 5-10 cm olacak şekilde tavlı toprağa ekim yapılmalıdır. Toprak tavında değil ise tohum ekiminden bir hafta sonra sulama yapılmalı, sulama için ise yağmurlama sulama yöntemi kullanılmalıdır. Tohum ekiminden 6-10 gün sonra çimlenme ve çıkış görülür ve 3-4 hafta sonra gerekli ise seyreltme yapılır ve boğaz doldurma işlemi yapılır. Şalgam yetiştiriciliğinde verimin yüksek ürünün kaliteli olması için sulama ve toprak işlemenin düzenli olarak yapılması gerekir. Şalgamlar tohum ekiminden çeşit özelliğine bağlı olarak 90-120 gün sonra hasat olgunluğuna gelirler. Hasadın gecikmesi turpların odunlaşmasına ve pazar değerinin kaybolmasına neden olur. Hasattan sonra şalgam 2-5 0C sıcaklıkta 3 aya kadar depolanabilmektedir. Verim çeşit ve yetiştirme koşullarına göre 3-5 ton/da arasında değişir.
Dünya ülkelerinde bazı şalgam çeşitleri genellikle yağ bitkisi veya yem bitkisi olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde ise son yıllarda yem bitkisi olarak bilinen şalgam türlerinin üretimi hızlı bir şekilde artış göstermektedir.
Şalgamın idrar ve balgam söktürücü gibi bazı özelliklerinin olduğu bildirilmektedirrajda toplandı.Reklam
FacebookDiggDel.icio.usredditMixxStumbleUponGoogle YahooSon yağmurlarla birlikte, yöre halkının bahçe ve tarlalarında kullandıktan sonra çay ve dere yataklarına attığı öne sürülen bazı zirai ilaç kutularının kalıntıları, sel sularıyla Bayramiç Barajı'nda birikti.

Bölgeye giden Bayramiç Ziraat Odası Başkanı İsmail Pehlivan ile Ziraat Mühendisi Muhittin Türkoğlu atık kutuları inceledi.

Oda başkanı Pehlivan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, görüntünün korkutucu boyutta olduğunu savundu. Üreticinin varlığını sürdürebilmesi için mutlaka iyi tarım uygulamasına geçmek zorunda olduğunu belirten Pehlivan, Türkiye'nin elma üretiminin yüzde 5'nin Çanakkale'de üretildiğini, yaklaşık 120 bin ton elmanın 100 bin tonunun ise Bayramiç'ten elde edildiğini söyledi.

Pehlivan, Çanakkale yöresinde sezonda 2 bin ton kiraz, 5 bin ton şeftali üretimi yapıldığını ifade ederek, ''Yöre halkını bilinçlendirme çalışmalarımız sürüyor. Görülen o ki, yeterli çalışma yapamamışız. Bu ürkütücü görüntünün yok olması için daha çok çalışmamız gerekiyor. İyi tarım uygulama bilincini üreticimize vermek zorundayız. Bu atıkların mutlaka daha dikkatli toplanması gerekiyor'' diye konuştu.

Ziraat mühendisi Muhittin Türkoğlu ise yöre halkının bilinçsiz zira ilaç kullandığını öne sürerek, ''Yöre halkı kullandığı tarım ilaçlarının atıklarını bir yerde depolamalıdır. Bunlar toplu halde imha edilmelidir. Çevre kirliliği her geçen gün korkutucu boyutlara ulaşıyor. El birliğiyle bu sorunu çözmek zorundayız'' dedi.

Turpgiller ailesinden, toprak altında şişkin bir yumru yapan, iki yıllık bir bitkidir. Şalgam serin yerlerden hoşlanır. Böyle yerlerde toprağın nemi daha çok şalgama gider. Yaprağına az gider. Fakat havası sıcak olan yerde çoğu defa nem yaprağına gittiği için kökü yani şalgamı büyük olmaz. Şalgamın küçük tohum tanesinden üç ay zarfında kocaman şalgam meydana gelir. Şalgam hem yabancı olarak yetişir, hemde bostanlarda yetiştirilir.



Şalgamın faydaları : Şalgam tohumu, çeşitli zehirlenmeler gidermek ve ağrıları teskin için yararlıdır. İdrar söktürür, şehveti tahrik eder. Ancak ne var ki, yel getirip mideyi şişirir. Şalgamın yellerini gidermek için, üzerine sirkeli kimyon yemelidir. Çiçekten ve kızamıktan hasta olan çocuklara şalgam tohumu içirilirse faydalıdır. Tereyağıyla şalgamı pişirip yemek, göğsü yumuşatır. Şalgamın bostanisinin ince, uzun köklerinden alarak dövüp dalak zahmeti yahut güç nefes alıp verme rahatsızlığı olan kimse, bal ile yese gayet faydalıdır.

Şalgam, mafsal şişliklerini indirir şikayetleri giderir. Böbrek taşını düşürülsine yardımcı olur. Akciğerleri ve bronşları temizler. Kabızlığı giderir. Şalgam, abse, kan çıbanı, dolama ve donmalarda kullanılır. Ergenlik sivilcesi ve egzama gibi cild hastalıklarında faydalıdır. Vücudun hastalıklara karşı direncini artırır. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir. Vücuda rahatlık verir. Şalgamı kaynatıp suyunda bezler ıslatarak soğuktan meydana gelen nikris üzerine koysalar, ağrısını teskin eder. Soğuktan donmuş olan ayaklara vursalar, soğuğunu giderir.

Bir kimsenin bedeninden cerahet, cüzzam veya bars uyuzu olsa, şalgam tohumunu suda kaynatıp suyuyla o yerleri yıkadığında cildini düz ve temiz eder. Bir kimse istifrağ etmek suretiyle midesini temizlemek isterse, uzun şalgam tohumunu ılıkça su ile içmelidir. Onu kusturur. Uzun şalgam tohumundan 3 gramını ezip ak ferasun'un kaynamış, pişmiş suyuyla içmek, sarılığa kötü renge ve istiskaya faydalıdır.

ŞALGAM hangi familyadan? yenilen kısmına ne denir? lahanagiller ile turp giller aynı aile mı?

Evet, aynı ailenin farklı anılan isimleridir. Brassicaceae familyası olarak geçer. Yanlış bilmiyorsam yenilen kısmı "şalgam" olarak geçiyor. Belki başka isimleri de vardır.

bazı kaynaklarda şalgam bitkisinin turp'u olarak geçiyor yanilen kısım.

Bu konuda çalışmadığım için kesin bir şey söyleyemem. Yapılan çalışmalara, makalelere bakmak lazım. Öyle de geçiyor olabilir, doğrudur.