|
|
21.12.2009, 17:57
|
#1 |
|
|
Ortak Makina Kullanımı
Ülkemizde kuru koşullarda buğdayın üretim girdileri ve maliyetleri konusunda 174 kg/da’lık buğday veriminde yapılmış bir araştırmada buğday üretim girdilerinin % 41’ini mekanizasyon oluşturmakta ve ağırlığı; sürüm, hasat, taşıma işlemleri almaktadır. Bu çalışmalarda hasadın biçerdöverle yapılması dışında, her safhada karşımıza traktör çıkmaktadır. Mekanizasyon girdilerinin artması veya azalması traktörle yapılan çalışmalara önemli ölçüde bağımlı olmaktadır.
Yapılan araştırmalar Türkiye’de tarımsal mekanizasyonun temel probleminin traktör olduğunu göstermektedir. Tarımsal işletmelerde traktör kullanımının rasyonel olabilmesi iki temel ilkeye bağlıdır. Bunlardan ilki; traktörün yıllık kullanma maliyeti ve süresi, ikincisi ise kullanımda ekonomik sınırdır. Bir traktör için ekonomik sınır yıllık 600 saatlik çalışma ile belirlenmiştir.  Çizelge değişmeyen giderlerin % 61’lik pay aldığını ve amortisman ile faizin en yüksek gider kalemini oluşturduğunu göstermektedir. Bu araştırmada sürücü gideri hesaba katılmamıştır. 50 kW’lık, 38.000 DM değerindeki bir traktörün yılda 1000 saatlik çalışma ve 6 yıllık ekonomik ömür ile oluşturduğu giderleri içinde değişmeyen giderler % 67’lik paya ulaşmaktadır. Traktörde; yüzde olarak incelediğimiz giderlerin, para olarak, değişik tarımsal mekanizasyon vasıtalarındaki durumları aşağıdaki tabloda verilmiştir.  Yıllık çalışma saatlerinin artması ile saatlik toplam masraflarda azalma olmaktadır. Yıllık 2000 saatlik çalışmada % 33’lük bir tasarruf imkanı ortaya çıkmaktadır. 3 soklu pullukla ve 3 m iş genişliğine sahip mibzerle çalışmalarda toplam yıllık ve hektara masraflar ise şu şekilde belirlenmektedir. 3 soklu pullukla çalışma alanı 50 hektara çıkarıldığında hektara gider % 22’ye kadar düşmekte, % 78’lik bir tasarruf sağlanabilmektedir. Benzer durum mibzerde izlenmekte ve tasarruf oranı % 88’e ulaşmaktadır. Çizelgelerden çıkan genel sonuç; tarımsal üretimde en pahalı girdi olan mekanizasyon vasıtalarında giderleri düşürebilmenin, daha çok gelir elde edebilmenin yolu yıllık çalışma saatlerinin ve bir başka deyişle çalışma alanlarının artırılmasıdır. Makinelerin ilk satın alma maliyetleri yüksektir Bazı tarım makinelerinin (biçerdöver, balya makinesi, pancar hasat makineleri vb.) fiyatları, yapılarının karmaşık oluşu ve büyüklükleri, bunların her zaman kişisel satın alma yoluyla edinilmelerini tek yol olmaktan çıkarır. Bunun için bu makinelerin temin edilmesinde aşağıdaki imkanlar vardır: 1. Şahsi para veya banka kredisi ile, 2. Kiralama yolu ile, 3. Leasing yolu ile, 4. Tarım makineleri müteahhitliği yolu ile, 5. Tarım makineleri ortaklığı ile, 6. Tarım makineleri birliği ile, 7. Kooperatifler yolu ile, 8. Devlet makine parkları yolu ile edinmektir. Ülkemizde bu yöntemlerden satın almaya alternatif en yaygın edinme yöntemi müteahhitlik yoluyla edinme şeklidir. Ancak bu yöntemlerden herhangi birine karar vermeden önce aşağıdaki noktalar göz önüne alınmalıdır. Mevcut kapital ne kadar? Bu para ile hangi alternatif yatırım imkanları mevcut? Eğer makine borçlanarak alınacaksa kaça mal olacak? Hangi edinme yöntemlerinin tercihi vergiden daha fazla tasarruf sağlar? Hangi büyüklük ve kapasitede bir makine ihtiyacınıza cevap verir? Bahsedilen edinme yöntemlerinde makinelerin güvenilirliği ve mevcudiyeti. Örneğin, hububat hasadında hasat sezonu biçerdöver bulma zorluğu ve biçerdöverin güvenilirliği vb. İş yoğunluğunun çok fazla olduğu periyotların iş kalitesine etkisi. Tamir ve bakımda güvenilirlik. Yetiştirilen ürünün birim maliyeti. Diğer özel gelirler. Ortak makine kullanmanın gerekliliğini aşağıdaki faydalarını sayarak özetleyebiliriz: 1. Makinenin çalıştırılacağı saha çoğalmakta, dolayısıyla dekara gider azalacağı için makinenin ekonomik çalışması söz konusudur. 2. Makinelerin tam kapasite çalışmaları sonucu amortismanları kısa sürede biteceği için, yerine yeni ve modern makinelerin alınması imkanı doğacaktır. 3. Büyük makineler işi daha kısa sürede bitirecekleri için arta kalan iş gücünü başka hizmetlerde kullanma imkanı doğar. Bu imkanla ilave işlerde çalışmak ve ek kazanç sağlamak mümkün olur. 4. Ortak makine kullanmada, sürekli aynı makineyi kullanma sonucu bir ihtisaslaşma olacağı için makineler bakımlı, ayarlı ve verimli çalışırlar. 5. Ücretli makine çalıştırmakla, işin yoğun olduğu zamanlarda pahalı ve zor bulunan işçi ihtiyacından tasarruf edilmiş olunur. Makine edinme yöntemleri * Satın alma yolu ile edinme Satın alma yoluyla makine edinme belirli avantajlar sağlar. Makinenin arızalar dışında daima hizmetinize hazır olma durumu bir rahatlık sağlar. Dikkatli bir bakımla güvenilirliği iyi olabilir. Çiftçi müteahhide yaptırdığı işe göre işin kalitesi üzerinde daha iyi kontrol imkanına sahiptir. Ayrıca kendi makinesi ile müteahhitlik yapma imkanı da vardır. Yaptığı işin birim maliyeti sahip olduğu arazi büyüklüğü ve makine kapasitesine bağlı olarak diğer yöntemlere göre daha az da olabilir. Bu yöntemin en büyük dezavantajı; makine edinilecek sermayenin yüksek maliyeti (borçlanılan para) ve bu kapital ile yapılabilecek daha başka karlı işlerin varlığıdır. Çiftçi burada makinesinin tüm bakım ve tamir işlerinden sorumludur ve müteahhitlikten farklı olarak bir operatör bularak (veya kendisi) makinesini çalıştırmak zorundadır. Burada bir diğer nokta da, çiftçinin işine uygun büyüklükte (kapasite) makineyi satın alma gücünün olup olmadığı ile ilgilidir. Tabi ki bu durum diğer yöntemlere göre doğrudan satın almanın dezavantajıdır. Satın almada ikinci el bir makine alımı özellikle kapitalin sınırlı olması durumunda başvurulabilecek bir yoldur. Ancak bu durumda tamir bakım masraflarında olabilecek artışlar da göz önüne alınmalıdır. * Müteahhit kullanma Müteahhitlik hizmetini kullanma; işlerde belirli mevsimlerde oluşacak işgücü sıkıntılarını ortadan kaldırır, makine yatırımlarını azaltır ve zamana bağlı işlerde (vakitlilik) düzelme sağlar. Buna karşılık, yapılan işlerde bağımsız hareket etmenin kaybı (ortadan kalkması) iş riskini artırır ve işlerin zamanında ve tatminkar bir şekilde yapılması müteahhitlik hizmeti verenlerin sözlerini (yükümlülüklerini) tutmalarına kalır. Pek çok müteahhit geniş bir makine yelpazesi ile çok iyi hizmetler sunmaktadır. Müteahhit kullanımı çiftçinin para ihtiyacını azaltır. Bu para çiftlikte daha verimli alanlara yatırılabilir ve sermaye faizinden dolayı bir tasarruf sağlar. Bazı durumlarda makine sahipliği ile kıyaslandığında işletmenin toplam makine masrafları müteahhitlik hizmetinden daha az olabilir. Müteahhit tamir ve bakımdan sorumludur. İlave olarak, müteahhidin sağladığı işgücü genellikle konusunda uzman, yüksek kaliteli iş üreten kişi olması nedeniyle normal işçiden bu özelliğiyle ayrılır. Müteahhitlik genellikle çiftçinin olabileceğinden daha büyük kapasitede makine sağlayabilir. Bu, özellikle kötü hava koşullarında pazar açısından daha kritik bir durum arz eder. Müteahhidin sağladığı hizmet çiftçiye belirli bir ürün için büyük alanlarda üretim yapma imkanı verir. Eğer çiftçi müteahhitlik hizmetinden herhangi bir sebeple vazgeçerse bunu problemsiz bir şekilde yapabilir. Müteahhitlik hizmeti her zaman kolaylıkla bulunmayabilir ve özellikle hasatta kayıplar (çiftçinin kendi biçerdöveri ile hasadına göre) artabilir. Eğer müteahhitlik hizmeti sunulan alan büyükse hizmetler özellikle toprak işleme, ekim ve hasatta daha iyi olabilir. Ancak bu durum müteahhitten müteahhide değişkenlik gösterir ve kimi müteahhitlerin yaptığı iş çok kötü olabilir. Müteahhitlik hizmetlerinden en büyük faydayı düşük işgücü ile çalışan çiftçiler sağlar. Örneğin silaj yapımı söz konusu olduğunda tüm yıl boyunca bunun için ilave bir operatör ve ekipman tahsisi çiftçinin işine gelmez. Diğer taraftan yüksek bakım giderleri ile kritik tarla çalışmalarında tamir ve işletmecilik kaosuna girmeden modern teknoloji ve etkili makine kullanımı sağlaması da müteahhitliğin diğer avantajlı bir yönüdür. Müteahhit kullanımının çiftçiye bir başka faydası da çok kısa mevsimlik kullanımı olan makineler için makinenin ağır amortisman masraflarını ortadan kaldırmasıdır. Bu şekilde oluşacak kapital birikimi, bina yapımına, arazi ıslahına, sürekli kullanımı olan makinelere veya hayvan alımı gibi diğer işlere yatırılabilir. Biçerdöver gibi pahalı makinelere doğru olan eğilimin en önemli dolaylı etkisi bu makinelerin yıllık makine masraflarının belirli ölçeğin altındaki arazi büyüklüklerinde kabul edilebilir sınırlar içinde olmayışıdır. Yıllık iş düzeni müteahhide yapacağı işleri önceden planlama imkanı verir. Yüksek kapasiteli ekipmanlar müteahhidi yapılması belirli zaman periyoduna bağlı işler için avantajlı kılar. * Makine ortaklıkları Makine ortaklıkları makine satın almak ve kullanmak üzere bir araya gelmiş çiftçilerden oluşur. Esas amaçları satın alma maliyetini paylaşmak ve bu makineleri olabildiğince tam kapasite ile çalıştırmaktır. Bu işletme masraflarının kişilere dağıtılmasını sağlar. Ortaklık bir veya daha fazla makine ile olabilir. İlk satın alma maliyetini paylaşmanın dışında makine ortaklıkları çiftçilerin tek başına çalışanlara göre kredi elde etme şansını yükseltebilir ve her bir çiftçi diğer amaçlar için daha fazla para harcama imkanı bulur. Makine ortaklıkları genellikle çiftçilerin tek başına sahip olabileceği makinelerin kapasitelerinden daha büyük iş kapasiteli, daha az kayıp yaratan, pazar değeri yüksek ürünler meydana getiren makinelere sahiptir. Sistem genellikle müteahhitlik sisteminden daha güvenlidir ve iş gücü paylaşımını da beraberinde getirir. Makineler genellikle iyi bakımlıdır ve alım-satım değerlerinin iyi olması nedeniyle sıkça değiştirilebilirler. İki kişinin ortaklıkta bulunan bir makineye aynı anda ihtiyacının olması bağımsız hareket etmeye engeldir. Bu durum örneğin bir çukur açma makinesi için problem oluşturmazken, silaj makinesi gibi zamana bağlı işlerde kullananlar için problem oluşturur. Eğer ortaklık kuralları çok iyi hazırlanır ve iyi niyet hakim olursa bahsedilen tipteki problemlerin üstesinden gelinebilir. Ortaklıklarda yer alan alet-makinelerin bakımının kötü olacağı yönünde bir endişe daima vardır. Bu, problem üyelerden birisini tamir-bakım vb. işlerden sorumlu tutarak azaltılabilir. Alet-makinelerin elden ele geçmesi neticesinde makinelere verilebilecek zararı önlemek için bazı ortaklıklar bir kişi ayarlayarak aynı kişinin aynı alet-makine ile tüm üyelerin çiftliklerinde çalışmasını sağlarlar. Deneyimli bir mühendisin de makineleri periyodik şekilde denetlenmesi de sağlanabilir. Ortaklıkta, kısmen ucuz makinelerde (örneğin; bir çayır biçme makinesi) başlangıç maliyeti küçük miktarlara ve her bir üyenin belirli kullanımı ile oluşan değişken masraflara ayrılarak (saatlik, hektara veya ton başına) üyelere dağıtılır. Pahalı makinelerde ise (örneğin; 6 sıralı kendi yürür bir pancar hasat makinesi) makinenin başlangıç maliyeti genellikle her bir üyenin beklenilen (planlanan) kullanım süreleri göz önüne alınarak paylaştırılır. Herhangi bir çiftçi planlanan kullanım sürelerini aşarsa aşılan miktar piyasa rayici üzerinden üyeye fatura edilir. * Makine birlikleri (ringleri) Bazı işletmeler (çiftlikler) makine bakımından yetersiz iken bazılarında ise makine fazlalığı olabilir. Bu eşitsizlik nadiren bir veya iki birlikte çalışan çiftçiler tarafından ortadan kaldırılır. Ancak daha büyük çiftçi grupları bu durumu tek tek tüm üyelere faydalı olabilecek bir arz ve talep dengesi içinde çözümlerler. Katılımcı üyeler arasında resmileştirilen bu organizasyon makine ringi (machinery ring) olarak isimlendirilir. Bir makine ringi bir grup çiftçi ve müteahhitten oluşur. Bunlar arz ve talebi müteahhitlik esasına göre düzenleyen bir koordinatör çalıştırırlar. Koordinatör yapılacak işlerin zamanını ve ücreti belirleyerek ringdeki makinelerin kullanımını programlar. Ringdeki üyelerin her biri, yaptıkları işle orantılı olarak ya alan bazında ya da daha değişik bir metotla belirli bir ücret öderler. Makine ringi koordinatör için bir büro ve bir miktar maaş dışında hiçbir şey sağlamaz. Ancak koordinatör aynı zamanda her yaptığı (düzenlediği) belge için komisyon alır. Ringdeki tüm makineler ring üyesi olan sahiplerine aittir ve sahibi veya sahibinin çalışanı tarafından çalıştırılır. Çoğu makine ringinde; hizmet veren genellikle bir veya iki müteahhit bulunur. Birkaç adet de yalnızca hizmet talebi olan çiftçi olabilir. Fakat çoğunluk hizmet arz eder. Ringlerde toplam makine parkı genellikle fazlalık gösterir ve bu fazlalık değişik işlerde makinelerin bozulma, arıza gibi durumlarında başka üyeye transfer edilen bu makinelerle işin kesintiye uğramasını engeller. Komşular arası anlaşmalar hastalık, kaza ve tatile gitme gibi durumlarda bile üyelerin diğer üyenin işletmesindeki işleri yürütür. Bu şekilde yapılan işlerden kazanılan kapital yeni ekipman alımına imkan sağlar ve bundan dolayı imalatçıları makine ringinden olumsuz etkilenmezler. |
| Sponsorlar/Google Reklamları |
Bu alandan sitenizi, ürünlerinizi tanıtabilirsiniz. Bilgi almak ve reklam vermek için bize ulaşın.
|
 |
| Etiket (Tag) Ekle |
| kullanımı, makina, ortak, ortak makine kullanımı |
| Seçenekler | |
| Stil | |
|
|
Benzer Konular
|
||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Bitki Gelişimini Teşvik Eden Kimyasalların Kullanımı | Livadi | Bitki Koruma | 0 | 17.12.2009 16:46 |
| Bitki Gelişimini Geciktiren Kimyasalların Kullanımı | Livadi | Bitki Koruma | 0 | 17.12.2009 16:45 |
| Tarımda EM Kullanımı | Livadi | Bitki Koruma | 0 | 05.12.2009 16:30 |
| Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası | Mr.Muhendis | Tarım Haberleri | 0 | 17.10.2009 16:02 |
Normal
