|
|
|
|
16.02.2010, 12:10
|
#1 |
|
|
Mantar Hastalık ve Zararlıları
Mantar yetiştiriciliğinde dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biriside hastalık ve zararlılarla mücadeledir. Bu mücadele diğer bitkilerden daha değişik boyutlar göstermektedir. Mantarcılıkta hastalık ve zararlılarla mücadele ancak sürekli hijyenik önlemlerin alınması ile mümkündür. İlaçlı mücadele en son başvurulacak yol olarak düşünülür.
1.Hijyenik Önlemler 1.1.Kompost yapımında Hijyen Kompost hazırlandığı yerin beton olmasında yarar vardır. At gübresinin ara depolaması sadece beton zemin olmalıdır. At gübresi ve diğer materyallerin yığıldığı yer daha önceden temizlenmeli, tozlar alınmalı suyla yıkanmalı ve %2'lik Formalin veya %2'lik Gevisol ile dezenfekte edilmelidir. Parçalama aletleri ve makineleri daha önceden temizlenmelidir. Kaba materyallerin parçalanmasında veya gevşetilmesinde önemli ölçüde toz birikimi meydana gelir. Bu tozlar mantar sporlarının karşıtı olan mikroorganizmaları taşır. Tozların yetiştirme yerlerine girmemesine, fermente olan veya pastörize edilen yığının üzerine sonradan uçmamasına özen gösterilir. Karışım 1. Fermantasyondan sonra mümkün olduğu kadar kısa sürede pastörize odasına alınmalıdır. Çünkü hazırlanan kompostta yaşayan nematot ve sinek larvalarının bütün işletmeyi sarma tehlikesi söz konusudur. Bu nedenle kompost hazırlama zemini yığın yapmadan önce dezenfekte edilmelidir. Aynı şekilde zemin, yığından sonra da temizlenmeli kalan artıklar derhal odadan kaldırılmalıdır. Kompostun taşınması sırasında yollara dökülen artıklar temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Fermantasyonun ikinci safhası devam ederken zararlı mikroorganizmaların fermantasyon alanından uzaklaştırılmaları gerekir. Çünkü materyal kısa sürede zararlı organizmaların barınamayacağı bir sıcaklığa ulaşır. Daha sonraki devre zararlıların bulaşmaları için çok uygundur. Bu nedenle pastörize odasının havalandırma işlemi toz filtresinin süzülen hava ile yapılmalıdır. Filtre dışarıdan gelen zararlı sporları tutar. Sporlar sıcak ve nemli filtre üzerinde çimlenirler. Hava hareketiyle içeriye giren sporlar tüm komposta bulaşır. Eğer 2.fermantasyon eski bir tesiste yapılıyorsa, bu durumlarda pastörize odasının havası kendi içinde dolaştırılmalıdır. İstenilen niteliklerde kompost eldesi en basit hijyenik tedbirlerin bile eksiksiz yerine getirilmesine getirilmesi ne bağlıdır. Bunun için pastörize odasının yıkanabilir nitelikte olması gerekir. Kompost pastörizasyona alınmadan önce, oda iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir. Formaldehit veya benzeri preparatlar bu iş için yeterlidir. Dezenfekte işlemine alet ve makineler de dahildir. Kültür odalarının dezenfeksiyonu ve filitre ile havalandırılması en az pastörize odaları kadar önem taşımaktadır. Misel aşılama da aynı şekilde dikkat istemektedir. Misel şişeleri aşılama sırasında açılmalı ve temiz elle kompost içine dağıtılmalıdır. Aşılama yapan ve karıştırılan işçiler ayrı kişiler olmalıdır. 1.2. Gelişme Sırasında Hijyen Gelişme odası 10-21 gün süre ile dikkatle korunmalıdır. Oda içindeki sıcaklık, diğer organizmaların gelişmeleri için çok uygundur. Bu nedenle az önce değinilen esas hijyenik önlemler gelişme odalarında da sürdürülmelidir. Odalar her boşaltmadan sonra ve doldurmadan önce iyice temizlenmelidir. Dezenfeksiyon %0.5 Formalin, %0.5 Gevisol veya diğer etkili bir preparatla yapılabilir. Agaricus bisporus'ta 1. Gelişmeye alınan kompostun üzerine kağıt örtülmesi önemli bir işlemdir. Kağıtlara haftada 2-4 kez %0.5'lik formalin püskürtülmelidir. Bu devrede yapılacak havalandırmada, hava mutlaka filtreden geçirilerek odaya alınmalıdır. Havalandırma saatleri dışında filtre kapatılmalıdır. Gelişme odasının kapısının önünde formalinli paspas bulundurulmalıdır. Bu sayede ayaklarla girilecek zararlılar öldürülür. Odanın doldurulup boşaltılması mümkün olduğu kadar kısa süre de yapılmalıdır. Temizlik bakım kontrol gibi günlük işlere önce yetiştirme odasından başlanmalıdır. Aksi halde dışarıdan hastalık ve zararlıların taşınması artar. Bir yerde herhangi bir şekilde küf mantarı oluştuğunda o kısım derhal yetiştirme ortamından uzaklaştırılmalıdır. Yetiştiricilikte örtü toprağının serilmesi de hijyenik tedbirleri gerektirir. Örtü toprağı getirilmeden önce duvarlar ve yer iyice temizlenmeli, dezenfekte edilmelidir. Örtü toprağı getirilip hemen serilmelidir. Herhangi bir bulaşmaya karşı %2'lik formalin'le ilaçlanmalıdır. Örtü toprağı, serildikten sonra %2'lik formalinli su ile m2'ye 1-1.5 lt olacak şekilde nemlendirilir. 24 saat sonra havada biriken formalin buharı kuvvetli bir havalandırma ile ortamdan uzaklaştırılır. İçerde kalacak veya örtü toprağında bulunacak formalin mantar misellerinin daha sonraki gelişmelerini önler ve verim gücünü düşürür. 1.3. Hasat Sırasında Hijyen Hasat sırasında hijyenik tedbirler biraz gevşetilebilir. Agaricus bisporus kültüründe zararlı bulaşması hasat sırasında ortaya çıkarsa bu durum ürün üzerine büyük ölçüde zarar vermez. Hasat sırasında oda temiz su ile yıkanır. Bu sırada kimyasal ilaçlama ürün azalması getirebildiği gibi mantarlar üzerinde kalacak ilaç kalıntıları yiyenlere de zarar verebilir. Bu aşamada sadece ürün dalgaları arasında %0.5'lik formalin püskürtülebilir. Mantar yetiştiriciliğinde en önemli hijyenik tedbirlerden bir tanesi artık maddelerin uzaklaştırılmasıdır. Sap artıkları, hastalıklı mantarlar, hasat sırasında plastik bir torba içine konmalı yere hiçbir şekilde atılmamalı ve derhal işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Boş kasaların 12 saat 70-80°C'de buharla muamelesi en ucuz ve en eski yöntemdir. Başka çare kalmadığında %2'lik formaldehit veya klor ile ilaçlama yapılmalıdır. Yalnız kimyasal ilaçlamada boş kasalar işletmeden uzaklaştırılmalı ve zararlıların çevreye yayılması önlenmelidir. 2. Mantar hastalıkları 2.1.Paraziter Olmayan Hastalıklar Kültür mantarının zararlıları ve hastalıkları yanında paraziter olmayan hastalıkların da gözlenmesi gerekmektedir. mantarın normal yaşam koşullarının değiştirilmesi fiziksel ve kimyasal etkiler, hastalık olarak karşımıza çıkar. Yumaklaşma(yüzen mantarlar): Mantar üretiminde bu şekildeki görünümde miseller örtü toprağının üzerine doğru gelişir. Pamuk ve yün görünümünde yayılır veya bazen hifler birbirinden ayrı gelişir. Yumaklaşmanın olduğu kısımda örtü toprağında primordium oluşumunu oldukça kısıtlanır ve oluşan primordiumlar sararır. Yumaklaşmanın nedeni kültür hatalarıdır. Yetiştirme anında, 20°C ve üzerinde yüksek sıcaklık havalandırma azlığı, örtü toprağının fazla ıslak olması kültür odasındaki fazla nem misellerde yumaklaşmaya neden olur. Bu durumlar dışında kompost kuru ise ve misel örtü toprağının nemli tabakasından dışarı doğru gelişmiş ise yine yumaklaşma meydana gelir. Uygun olmayan örtü toprağı karışımıda buna neden olabilir. Yumaklaşma aynı zamanda genetik bir olaydır. Eğer kompost yumaklaşma gösteren bir tohumluk misel ile aşılanırsa, misellerin çoğalması sırasında yumaklaşma meydana gelir. Bu nedenle tohumluk misel devamlı kontrol edilmeli ve bu kısımlar kullanılmamalıdır. Yumaklaşma sıcaklığın düşürülmesi ve havalandırmanın çoğaltılması ile önlenebilir. Kültür odasındaki fazla nem oranının düşürülmesi bu simptonu ortadan kaldırır. Yumaklaşmanın görüldüğü kısım yetiştirme yerinden alınıp uzaklaştırılmalıdır. Uzun Sap Oluşumu: Uzun sap oluşturan virüs yanında , bu durum kültür hatalarından da ileri gelebilir. Kültür odalarının yetersiz havalandırılması sonucu CO2 konsantrasyonunun artışı kolayca uzun sap oluşturur. Çünkü çok sık mantarların bir arada bulunmasından dolayı normal havalandırmaya rağmen sık mantarlar arasında biriken CO2 çekip alınamaz. Bunun için birinci ve ikinci hasat dalgasında uzun sap oluşumu daha fazla olur. Örtü toprağının gevşetilmesi ve kültür odasının optimal'in üzerinde havalandırılması uzun sap oluşumunu önleyici bir önlemdir. bir önlemdir. Yastıkların orta kısmında 0.2-0.3 m/s'lik bir hava hızı optimaldir. Buna göre hava hızı ayarlanmalıdır. Pullanma ve Timsah Derisi görünümü: Kuvvetli havalandırma yanında ortam neminin düşük seviyede bulunması şapkanın üst kısmının kurumasına ve üst derinin parçalanmasına neden olur. Bu durumun derinin pulcuklanmasına yol açar. Mantarın üzeri timsah derisi gibi görünüm kazanır. Formalin gibi gazların ve yakıt durumunun yüksek konsantrasyonu pullanmaya ve timsah derisi gibi görünüme yol açar. Çeşitler bu duruma değişik reaksiyonlar gösterir. Pullanma ve timsah derisi görünüm kültür hatalarının düzeltilmesi ile ortadan kalkar. Şapka Deformasyonu: Şapkanın çatlaması fazla büyümeden meydana gelir. Şapkanın üstderisinin üzerinde çıkıntılı bir görünüm oluşur ve lameller tersine çevrilerek başın üst kısmına doğru döner. Bu durum koruma ilaçlarının kullanımından; şapkanın yağ, katran veya tahta koruyucu gibi maddelerle bulaşmasından; motor gazlarının yüksek konsantrasyonunun oda içine dolmasından ve yetiştirme odalarında sürekli fazla sigara içilmesinden sonra ortaya çıkar. Kompost içindeki fazla besin maddesi de hastalığa yol açabilir. 2.2. Virüs Hastalıkları: Belirtisi: Virüsle bulaşmış olan yastıklar üzerinde hasada doğru yaklaştıkça çıplak sahalar ortaya çıkar. Buralardaki miseller örtü toprağında gelişemez ve şapka oluşamaz, yüzen miseller meydana gelir. Boş sahalar çevresinde sağlıklı mantarlar oluşur fakat bu mantarlar kısa sürede kalitesini yitirir. Virüs misel gelişmesini kuvvetli bir şekilde kısıtladığından hasat 2-3 günlük gecikmelerle yapılabilir. Şapkası erken açılmış mantarlar ve toprak içinde şapka oluşumu virüs bulaşması sonucunda sık görülen arazdır. Virüs hastalığını simptonları mantar sap ve şapkasında değişiklik gösterir. Sap oldukça uzar, kolayca kırılır ve devrilir. Et yumuşar ve kahverengileşir. Diğer bir belirtide cüce mantar oluşumudur. Virüs hastalığının sık ortaya çıkan bir görünümü de şapkanın kahverengi yumuşak bir bakteri bulaşması ile 2. Bir enfeksiyona uğramasıdır. Deforme olmuş şapkalar örtü toprağı üzerinde aralıklı olarak bulunur ve dokununca devrilir. Yayılması: Mantar virüslerinin yayılması hastalıklı şapkalardan alınan sporlarla ve misellerle olur. Bir mantarın lamelleri içinde 40 milyondan fazla spor bulunur. Virüsle bulaşık şapkaların çok erken açılması sonucunda dağılan sporlar hastalığın yayılmasına yol açar. Yastıklar üzerine düşen virüslü sporlar çok çabuk çimlenir ve sağlıklı misellerle birleşir. Enfeksiyon zamanı, ürünün çok azalması ile belirir. Enfeksiyon ne kadar önce olursa ürün azalması o kadar fazladır. Örtü toprağından sonraki devre daha az tehlikelidir. Yalnız bu devrede örtü toprağının karıştırılması, enfeksiyonu arttırıcı bir etmen olarak karşımıza çıkar. Bulaşma kaynağı genellikle tahta kasalar, alet ve ekipmandır. Ayrıca eski materyal ve ambalajlama materyalleri ile de hastalık yayılır. Nematod, salyangoz ve misel yiyen sineklerde sağlam mantarlara enfeksiyon taşırlar ve hastalığı yayarlar. Hastalığın önlenmesi ve mücadelesi: Mantar yetiştiriciliğinde virüs hastalığı ile mücadelede kullanılacak hiçbir yöntem yoktur. Ancak hastalığın yayılmasını önleyici ve sağlıklı kültürleri koruyucu önlemler vardır. Burada, kullanılan aletlerin, kullanımdan önce ve sonra %2'lik formaldehitle ilaçlanması çok önemlidir. Diğer bir önlem de bütün tahta kısımların sodyum pentaklorfenolat ve %0.5-1 soda ile yıkanmasıdır. İlaçlanan kısımlar altı saat olduğu gibi bırakılmalı, bu süre sonunda bol su ile yıkanmalıdır. Ancak bu şekilde, tahta içerisinde gelişmiş olan miseller etkisiz hale getirilir ve daha sonra bulaşması engellenir. Buhar uygulaması da iyi bir tedbirdir. Buhar yönteminde boş kasaların 80 °C'de 3 saat tutulması gerekir. Virüs arazı görülen mantarlar mutlaka işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Sağlıklı mantarlara da virüs taşınabildiğinden hasat sırasında kullanılan kapların bakımı büyük önem taşır. Hastalık, kaplarla bir işletme içinde taşınabileceği gibi, işletmeler arasında da taşınabilir. Bilhassa tahta hasat kaplarda çok dikkatli davranmalıdır. Ürün taşınmadan önce ve sonra kaplar mutlaka steril hale getirilmelidir. En iyi tedbir hasat kaplarının bir kez için kullanılmasıdır. 2.3. Bakteriyel Hastalıklar Bakteriler formlarına göre yuvarlak, çubuksu ve helezon gibi gruplara ayrılır. Kültür mantarında hastalık yapan bakteriler çubuk formundadır. Bakteriler ortalama 1 mikron büyüklüğünde tek hücreli canlılardır. Hücre sümüksü materyalden ibaret bir zar ile çevrelidir. Ve bu zar çevre koşullarına karşı hücrenin korunmasını sağlar. Bakteri hücrelerinin karakteristik formu hücre duvarı ile temin edilir. Hücre içinde çekirdek ve depo maddeleri bulunur. Mantarcılıkta hastalık etmeni olarak bilinen bakteriler, plazma üzerinde kamçılarla hareket ederler. Bazı bakteri türleri uygun olmayan koşullarda dayanıklı hücre meydana getirir. Bu kötü koşullarda neslini korur ve ortamın yeniden düzelmesiyle spordan tekrar bakteriler oluşur. Hastalık etmeni bakteriler parazit yaşama tarzına sahiptirler. 2.3.1. Leke hastalığı (Pseudomonas tolaasi): Belirtisi: Bu bakteri, genç ve tam gelişmiş şapkalar üzerinde küçük parlak sarı pas, geç dönemde çikolata renginde lekeler halinde görülür. Lekeler başlangıçta şapka üzerinde küçük ve ayrı ayrı dururlar. Fakat daha sonraki dönemde sarımsı kahverengi halini alırlar. Bakteri yüksek nem ve sıcaklık koşullarında çabuk yayılma gösterir. Bazen şapka üzerinde çizgiler halinde renk değişimine de rastlanabilirler. Genellikle bakteri enfeksiyonuna maruz kalan mantarlar biraz yağlı ve yapışkan bir görünümdedir. Yayılması: Hızlı bakteriyel gelişme için çok fazla neme ihtiyaç vardır. Bakteriyel lekeler bu nedenle yüksek sıcaklık ve nemin olduğu yaz aylarında ortaya çıkar. Yeterli havalandırmanın olmaması, mantarın üzerine doğrudan su verilmesi ve mantarın üzerinin uzun süre ıslak kalması bakteri için iyi bir gelişme ortamı sağlar. Genellikle enfeksiyon sıcaklığının 15-16 °C üzerinde olması ve durgun nemin bulunmasıyla ilerleme gösterir. Mantar şapkalarında içsel bakteriler ile içi yapışkan sıvıyla dolu çukurların gelmesine küçük kurtçuklar olması neden olabilir. Kurtçukların açtığı çukurlara bakteriler doluşur. Bu çukurlarda sirke sinekleri yavruları da bulunmaktadır. Daha sonraki aşamada bu sinekler hastalığın yayılmasına yardımcı olabilir. Önlenmesi ve Mücadelesi: Yastıkların alt kısımları ve görülen zemindeki artıklar işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Sulamadan sonra iyi bir havalandırmayla mantarların üst kısmının çabucak kuruması sağlanmalıdır. Eğer hastalık işletmede yayılmış durumdaysa, örtü toprağının yeni ve temiz bir yerde dezenfekte edilmesi önerilir. Hastalığın önlenmesinde, hastalıklı kısımlara 0.5'lik klor çözeltisi püskürtülmelidir. 2.3.2. Mumyalaşma Hastalığı (Pseudomonas sp.): Belirtisi: Mumyalaşma hastalığının belirtisi, virüs hastalığına çok benzemektedir. Bununla beraber bu iki hastalık arasındaki enfeksiyon farklılıkları teşhisi kolaylaştırır. Bu hastalığın ilk belirtisi yastığın belirli bir alanında flush öncesi gelişmenin geri kalmasıdır. Bu alandaki mantarlar daha yavaş büyür. Gövdenin dip kısmı daha kalın gelişir ve beyaz tüylü bir kenar oluşturur. Bunun yanında yassılaşmış ve hafifçe kıvrılmış bir gövde üzerinde şapka meydana gelir. Bu durum yoğun CO2 'în olduğu yetiştirme koşullarındaki mantarların durumu gibidir. Hastalıktan etkilenen mantarlar yastık yüzeyine kuvvetli bir şekilde bağlanırlar. Yayılması: Esas olarak hasta miseller, sağlıklı misellerle kaynaşarak birleşirler. Bu hız 24 saatte 20 cm düzeyindedir. Önlenmesi ve Mücadelesi: Hastalıklı kısmın sağlıklı kısımdan ayrılması iyi bir yöntemdir. Hastalıklı kısımdan sağlıklı kısma bulaşma olacağı dikkate alınarak bu kısma kireç serpilmelidir. Herhangi bir yolla gelen hastalıklı misellerin taşınmasını önlemek için hastalıklı kısmın içine % 0.2 'lik kireçli su dökülmelidir. En iyi yöntem hastalıklı kasa ve torbaların çıkartılarak ortamdan uzaklaştırılmasıdır. 2.3.3. Lamel Damla Hastalığı (Pseudomonas agarici): Belirtisi: Kapalı genç mantarlarda herhangi bir enfeksiyon görülmez. Açılmış şapkaların lamellerinde ilk olarak kahverengi lekeler görülür. Daha sonra lameller üzerinde oluşan damlalar kısa sürede birleşerek lamelleri zararlandırır ve yumuşamış bir şekle dönüştürür. Yayılması: Lameller üzerindeki sulu maddeler sağlıklı mantarlara bulaşır. Sinekler hastalığın taşınmasında büyük rol oynar. Önlenmesi ve Mücadelesi: Kültür odalarındaki nemin azaltılması, kısıtlı sulama, şapkaların açılmadan önceden toplanması tedbir olarak sayılabilir. 2.4. Fungal Hastalıklar 2.4.1. Islak Kabarcık: Belirtisi: Kültür mantarları üzerinde çok sık rastlanan ve büyük zararlara yol açan bir küftür. Bu küf meydana geldiği zaman yastıklar üzerinde sağlıklı bir tek mantarın gelişemediği durumlar vardır. Hastalık, toplu iğne formundaki genç mantarlar enfekte olduğu zaman mantarlar anormal şekilde gelişirler. Hatta bunlar mantara bile benzemezler. Normalden önce görülen birinci ürün dalgasında beyazımsı gri parçalar ve şekilsiz yığınlar bir yumruk büyüklüğü kadar gelişir. Böyle bir durumda örtü toprağı, ıslak kabarcık enfeksiyonuna uğramış demektir. Enfeksiyon, mantarlar belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra olursa, kalın sap oluşumu dikkati çeker. Mantar gövdesinin tümü önce beyaz, daha sonra kahverengi misellerle kaplanır. Yayılması: Yetiştirici hastalanmış gövde ve diğer hastalıklı parçaları birkaç gün toplama kabında bırakırsa, hastalık çevreye kolaylıkla yayılır. Aşılamadan sonraki görülen enfeksiyon eller, aletler, sinek ve böcekler yoluyla yayılır. Özellikle hastalıklı mantarda su damlalarının etrafa sıçraması sağlıklı kültürler üzerine taşınmasında en belirgin yoldur. Önlemler ve Mücadelesi: Islak kabarcık hastalığının kontrolü oldukça zordur. Çünkü Mycogone miselleri örtü toprağı üzerinde olduğu kadar, içinde de gelişebilmektedir. Örtü toprağı iyi dezenfekte edilmişse, küf alt katlara hemen yayılamaz. Bu durum önlem almada bir ölçü olabilmektedir. Yastıklar üzerindeki gövde parçalarını kaldırmak, hastalıklı materyali üretim yerinden uzaklaştırmak ve yok etmek gerekir. Yastıklar üzerinde sadece birkaç kabarcık etmenine rastlanıldığında, üzerlerine tuz dökülmeli ve bu kısım CuSO4 eriğine batırılmış bir kaşık yardımıyla alınmalıdır. Daha başka bir önlem olarak da hastalıklı alan üzerine formaldehit çok düşük dozlu bir eriyik püskürtülür, kireç tozu serpilir ve daha sonraki günlerde bu kısım tamamen kaldırılıp atılır. 2.4.3. Yeşil Zeytin Küfü (Chaetomium globosum): Belirtisi: Yeni sıcaklık uygulaması yapılan kompost içinde ve üzerinde beyaz tüy gibi parçacıklar halinde görülür. Birkaç gün sonra beyaz tüyler tamamen kaybolur ve koyu zeytin yeşili veya siyaha yakın spor kümeleri oluşur. Küf, siyaha çalan kompost kalıntıları üzerinde gelişir ve etrafa nemli küf kokusu saçar. Böyle bir kompost içinde mantar misel gelişimi çok az veya hiç olmaz. Kompost içindeki küfün yoğunluğu çok fazla değilse bazen birkaç hafta sonra gelişen mantar miselleri tarafından üzeri örtülebilir. Yeşil zeytin küfünün meydana çıkması için elverişli ortam, sıcaklık ve uygulamasından sonra kompost içinde amonyağın kalması veya amonyak oluşmasıdır. Yüksek sıcaklıkta (60 - 62 °C) uzun süre patörizasyon zayıf havalandırma yanında birinci fermantasyon sonunda fazla miktarda azotun kalması ve ikinci fermantasyonun çok kısa yapılması, kompost içinde yüksek oranda amonyağın birikmesine neden olmaktadır. Bazen protein bileşiklerinin başarısız bir şekilde amonyağa dönüşmesi bile bu küfün gelişmesi için uygun bir ortam yaratabilir. Yayılması: Hastalık yetiştirme odasındaki hava akımı sonucu sporların dağılmasıyla olur. İyi olmayan hijyenik önlemler hastalığın taşınmasına yol açar. Önlenmesi ve Mücadelesi: Fermantasyonun birinci safhasının iyi yapılmasıyla son aktarma esnasında komposta yeniden yüksek dozda azot verilmemesi, ikinci fermantasyon sırasında fazla taze hava verilmesi ve optimal sıcaklığın muhafaza edilmesi gerekir. Bulaşma misel aşılamadan önce çıktığından komposttaki fazla amonyak uzaklaştırılmalıdır. Eğer aşılamadan sonra küf tespit edilirse yetiştirme odası çok kuvvetli havalandırılmalıdır. Yeşil zeytin küfünün varlığı üzerinde kuşku duyulursa aşılamadan sonra kültüre süperfosfat çözeltisi atılması tavsiye edilir. 2.4.4. Beyaz Alçı Hastalığı (Scopuleariopsis fimicola) Belirtisi: Örtü toprağı katlarının en üst kısmında veya kasaların tahtaları arasındaki yarıklarda, kompostun dış kısmında sık sık görülür. Hastalığın en önemli belirtisi belli bir süre beyaz ve tüylü olarak gelişim göstermesi ve daha sonra merkezi beyaz bir toz halini almasıdır. Bu durum örtü toprağı üzerine kireç serpilmiş hissini uyandırır. Geç aşamada bu noktalar önce pembe daha sonra ise kahverengimsi bir renk almaktadır. Çok yaşlı noktalar bazen sarı küfle karıştırılır. Hastalığın meydana geldiği kısmın altındaki kompost içinde de beyaz alçı hastalığı misellerinin sık olarak geliştiği görülür. Bu alanlarda mantar misellerin gelişmesi kısıtlanır veya tamamen durur. Enfeksiyona uğrayan kompost siyahlaşır ve çürük kokusu duyulur. Yayılması: Hastalık kompost ile işletmeye yayılır. Eski ve kötü depolanmış gübre bu hastalığın çıkmasına neden olur. Özellikle kompost hazırlamada karışımın fazla ıslak olması, oksijen yetersizliği ve ısınma azlığı, kompostun iyi gelişmemesi, pH'ın yüksek kalması sonucunu getirir. Bunun yanında eski ve yıpranmış kasaların kullanılması, hasat veya diğer çalışan kişilerin hijyenik tedbirlere uymaması hastalığın yayılmasında büyük etkendir. Önlenmesi ve Mücadelesi: Fermantasyon dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Karışımın içine konacak alçı miktarı iyi saptanmalı ve yığının ısınmasından önce ve sonra çok fazla ıslaklık bulunmamalıdır. Birinci ve ikinci fermantasyonda kompostun yeterli havalanma koşulları sağlanmalıdır. Pastörizasyonda ve yetiştirme odalarında kullanılan kasaların enfeksiyon kaynağı olmaması için gerekli temizlik yapılmalıdır. 2.4.5. Kahverengi alçı Hastalığı(Papulaspora byssina) Belirtisi: Mantar işletmelerinde oldukça sık görülür fakat beyaz alçı hastalığından daha az öneme sahiptir. Kompostun ve daha sonra örtü toprağının üzerinde beyaz lekeler oluşur. Bu lekelerin orta kısmından misellerin koyulaştığı ve kahverengine dönüştüğü görülür. Bulaşık kısımda ürün azalması olur. Yayılması: Yayılması beyaz alçı hastalığındaki gibidir. Hijyenik tedbirlere uyulmaması hastallığın yayılmasına neden olur. Önlenmesi ve mücadelesi: Beyaz alçı hastalığında alınması önerilen tüm önlemler bu hastalık için de geçerlidir. 2.4.6. Yeşil küf( Trichderma sp.): Belirtisi: Mantar yetiştiricilinde eski işletmelerde daha çok görülen bir hastalıktır. Temiz olmayan kasaların kullanılması, kesilen mantar sap artıklarının olduğu gibi bırakılması sonucu örtü toprağı üzerinde ve mantarlar arasında beyaz pamuksu miselleri ile dikkati çeker. Kompost üzerinde mantar misellerinin gelişmeye başlamasından 48 saat sonra görülürler. Yeşil küf miselleri daha hızlı geliştiğinden mantar misellerinin gelişmesi durur. Kompost üzerine tohumluk misel serpildiğinde bu durum ortaya çıkmaz. Yayılması: Yeşil küf sporları hava hareketi ile yayılır. Ayrıca örtü toprağı üzerine bırakılan mantar artıkları önemli enfeksiyon kaynağıdır. Yüksek hava nemi, kompost üzerinin ıslak olması, havalandırma azlığı yeşil küf oluşumunu hızlandırır. Önlenmesi ve Mücadelesi: Hastalıklı mantarlar, hasat artıkları temizlenmelidir. Kuvvetli havalandırma yapmak, nem miktarını azaltmak ve kompost üzerinin ıslak bırakılmamasına dikkat edilmelidir. Ön gelişme devresinde kompost yüzeyi kağıtla örtülmeli ve formalin çözeltisi ile mücadele yapılmalıdır. Kompostun aşılanması sırasında yeşil küf ile bulaşmış tohumluk kullanmaktan kaçınılmalıdır. Aşılama sırasında kompost sıcaklığının 24ºC'yi geçmemesine dikkat edilmelidir.Sıcaklık artışı kompostdaki tüm organizmaların aktivitesini arttırırken kültür mantarının gelişmesini kısıtlamaktadır. Ön gelişme odasında kompostun konulmasından sonra %0.5'lik formalinle dezenfeksiyon yapılmalı ve 24 saat sona havalandırma yapılarak formalin buharı dişari atılmalıdır. Bu yolla yapılacak mücadele yeşil küf gelişimini büyük ölçüde engellemektedir. 2.4.7. Sarı küf (Chrysosparium spp.) Belirtisi: Kompost ile örtü toprağı arasındaki sınır üzerinde kahverengi sarı benekler halinde görülür. Bu benekler 1-2 cm büyüklüğüne erişebilir. Bazen beneklerin bir araya gelmesinden birleşik formda sarı yığınlar da oluşabilir. Mantarların hasadını takip eden birinci veya ikinci haftadan itibaren, çok sayıda ölü mantar oluşur ve birden bire azalır. bu durum sarı küfün yaptığı en önemli zarar şeklidir. Sarı küfün yaşam dönemi hakkında bilgiler azdır. Bilinen, kompostun pastörizasyon sırasında yeterli sıcaklık düzeyine ulaşmaması ve yeterli süre bu sıcaklıkta kalmamasıdır. Yayılması: Yetiştirme odalarında tahta aksam üzerinde gelişerek, havalandırma sırasında sporların dağılmasıyla yayılır. Sarı küf , genellikle 2. Ürün dalgasında görünmesine rağmen 1.ve2. ürün dalgası sonunda da görülebilir. Küf ağır kompostta samanı fazla olan hafif komposta göre daha hızlı gelişir. Aynı şekilde ıslak kompost üzerindeki gelişimi kuru komposta göre daha hızlıdır. Önlenmesi ve mücadelesi: Kompost yapımında çok dikkatli olunmalı ve birinci fermantasyonda iyi bir kızışmanın sağlanması için karışım içine şeker pancarı artığı, malt artığı veya soya fasulyesi unu ilave edilmelidir. İkinci fermantasyon sırasında kompost sıcaklığının 56-58ºc'de en az 12 saat süre ile kalması sağlanmalıdır. Yetiştirme periyodu sonundan odalara buhar verilerek 70ºc2de 12 saat tutulmalı ve üretim kasaları %2'lik Sodyum pentaklorfenalt çözeltisi ile muamele edilir. 2.4.8. Örümcek Ağı küfü(Dactylium dendroides) Belirtisi: Genellikle kesilmiş ve yastıklar üzerinde bırakılmış mantar parçaları ile ölü mantar gövdelerinden kaynaklanan bir hstalıktır. Örtü toprağı ve mantarlar üzerinde beyaz ağ meydana gelir. Enfeksiyona uğramış mantarlar sarımsı kahverengine döner, bükülür ve düşerler. Esas gelişme devresinde hızlı bir yayılım göstererek örtü toprağını ve mantarların üzerini örterler. Gelişen tüy halindeki miseller daha çok kırmızımsı mor renktedir. Yayılması: Küf sporlarının üretim yerlerinde, örtü toprağı içinde meydana geldiği tahmin edilmektedir. Yüksek nem hastalığının yayılmasını kolaylaştırmaktadır. Önlenmesi ve Mücadelesi: Örtü toprağının formaldehit veya buhar ile dikkatli bir şekilde dezenfekte edilmesi gerekir. Eğer üretim devresinde görülürse bu noktaların üzerine tuz dökülmesi veya formaldehit solusyonu ile iyice doyurulması oldukça iyi sonuç verir. Formaldehitin etkisini arttırmak amacıyla solusyonun verilmesinden sonra lekeler üzerine toz kireç serpilmelidir. Örtü toprağının serilmesinden sonraki aşamada hasat aralıklarında her 100m2'ye 150g benomyl atılması da tavsiye edilir. Her hasattan sonra yarı ölü mantarlar veya kesilen mantar artıkları mutlaka uzaklaştırılmalıdır. 2.4.9. Yalancı Domalan(Diehliomyces microspora): Belirtisi: Bu küf kompostun derinliklerinde gelişme gösterir. Daha sonraları örtü toprağı içine ve üzerine yerleşir. Miselleri sarımsı beyaz renkte kalın ipliksi formdadır. Yalancı domalan misellerinin geliştiği yerde mantar miselleri gelişemez.genç yalancı domalan örtü torağı içinde ve üzerinde geliştiği zaman kusurlu veya ölü meydana gelmiş küçük mantarlara benzetilmektedir. Misellerin yoğun olarak bir araya gelmesinden oluşan genç domalanlar sarımsı beyaz renktedir. Yayılması: Genellikle örtü toprağı ile bazen de taze at gübresi gibi ham materyallerde işletmeye gelir. Kültür odasında sporların yayılması hava hareketi ile olur. hijyenik tedbirlerin aksamasıyla ortaya çıkar. Önlenmesi ve Mücadelesi: Örtü toprağı serildikten sonra aşırı sulama yapmamalı ve oda içinde yüksek nem oluşmadına engel olmalıdır. Tersi durumlar kahverengi küfün gelişmesine uygun etki yapar. Fungisitlerle mücadelesi yoktur. 2.5.Şapkalı Mantarlar 2.5.1.Mürekkep mantarı (Coprinus spp.) Birinci fermantasyon sırasında yığın üzerinde, ön gelişme devresinde kompost üzerinde veya yeni topraklanmış yastıklar üzerinde görülen şapkalı bir mantardır. İnce uzun çan şeklindedir. Önce krem renginde daha sonra mavimsi siyah ve pullu bir görünüm alır. Bu mantar bazen yastıklar üzerinde salkımlar halinde gelişir. Kompostun derinliklerine kadar uzanan dayanıklı saplara sahiptir. Şapkalar görünmelerinden birkaç gün sonra çürür ve siyahımsı renkte yapışkan bir yığın oluşturur. Pastörizasyonda optimum sıcaklıklarda tutulamayan kompostta mürekkep mantarına rastlamak mümkündür. 2.5.2.Çanak mantarı,kulak mantarı(peziza spp.): Birinci ve ikinci fermantasyonu iyi bir şekilde yapılmış olan kompostun kullanılması ile üretim anında, kültür mantarı ile beraber gelişen çanak şeklinde kısmen kulağa benzeyen bir yapıda meydana gelir. Önlenmesi için 1.ve2. fermantasyonun iyi bir şekilde yapılması gerekir. 3.Mantar Zararlıları 3.1.Nematotlar Parazit nematotları: Mantar yetiştiriciliğinde doğrudan doğruya zarar yapan nematotlardır. Mantarın parzit durumunda yaşarlar ve miselleri yiyerek beslenirler. Bu yolla zarar gören misellerin görünümü bakteri ve küf mantarının verdiği zararın görünümüne benzer. Yayılması: Gübre örtü toprağına veya samanla dışarıdan iletmeye taşınır. İşletme içinde ise elle elbiseyle ve çalışma aletleri ile yayılabilir. Ayrıca sinekler de nematotlarıda taşıyabilir. İşletmedeki tahta ve beton çatlakları nematotlar için uygun birer konaklama yeridir. Önlenmesi ve mücadelesi: Metil bromit veya D.D.V.P. ile dezenfekte edilmeli ayrıca hijyenik önlemlere uyulmalıdır. ikinci fermantasyonda kompost içerisinde nematotların olduğu düşünülerek optimum sıcaklık koşullarına uyulması gerekir. 3.2.Sinekler Kanatsız böcekler: Larvaları mantar misellerini yiyerek beslenirler. Sapı delerek şapkaya ulaşırlar zarar gören şapka siyah bir renk alır. Bu sinekler larva gelişme döneminde zarar verirler. Kuvvetli populasyon zararın etkisini arttırır. Önlenmesi ve mücadelesi: İkinci fermantasyon sırasında 3-4 saat süre ile 57-60ºC düzeyinde uygulanması ile öldürülürler kuvvetli bulaşmada kültür odası boşaltılmalı ve iyi bir dezenfekte yapılmalıdır. |
| Sponsorlar/Google Reklamları |
Bu alandan sitenizi, ürünlerinizi tanıtabilirsiniz. Bilgi almak ve reklam vermek için bize ulaşın.
|
|
01.03.2012, 11:55
|
#2 |
|
|
Bilgi aktarımlarınız çok güzel. teşekkürler., Başarılar
|
|
02.09.2012, 19:51
|
#3 |
|
|
Mantar üretiminde Dezefeksiyon
Kültür mantarı ve egzotik mantar üretiminde dezenfeksiyon çok önemlidir. Fulgal ve bakteriyel hastalıklar mantar üretim seralarında sorun yaratmaktadır. Toz Klordioksit Mantar Yetiştiriçiliğinde üretim düşüşüne neden olan Fungal hastalıklar, Bakteriel ve Viral hastalıklar ile mücadelede özellikle Kuru ve Yaş Kabarcık, Beyaz örümcek ağı, Küf ve Ur hastalıkları, Beyaz ve Kahverengi alçı’da kesin sonuç verir. Bunun yanı sıra büyük bir sorun olan Nematod’a doğru kullanımda etklilidir. |
 |
| Etiket (Tag) Ekle |
| hastalık, mantar, zararlıları |
| Seçenekler | |
| Stil | |
|
|
Benzer Konular
|
||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Bağ Hastalık ve Zararlıları | Livadi | Bitki Koruma | 5 | 06.04.2016 13:56 |
| Nar Hastalık ve Zararlılarıyla Mücadele | Mr.Muhendis | Bitki Koruma | 1 | 13.05.2014 23:03 |
| Bağ Hastalık ve Zararlıları | Mr.Muhendis | Bahçe Bitkileri | 2 | 24.09.2011 12:43 |
| Hıyar Hastalıkları, Zararlıları ve Mücadelesi | Mr.Muhendis | Bitki Koruma | 0 | 13.09.2009 18:16 |
| Cansız Hastalık Etmenleri | Zooteknist | Bitki Koruma | 0 | 02.04.2009 17:33 |
Hybrid-Şeklinde