Kuru Üzümde Okratoksin A Oluşumunun Önlenmesi

"Okratoksin A”, bazı küflerin tahıllar, baharatlar, kahve, kuru incir ve kuru üzüm gibi ürünlerde oluşturduğu toksik bir maddedir. Bu toksik bileşik, bağışıklığı baskılayıcılık, böbreklerde fonksiyonel ve yapısal bozukluklar, kanser oluşumu, yavruda fiziksel ve zihinsel anormalliklere neden olma, sinir sistemini bozma gibi başta insan sağlığı olduğu kadar hayvan sağlığı için de son derece ciddi yan etkilere sahip bir mikotoksindir.

“OKRATOKSİN A” Nasıl Oluşur?

Bir gıda maddesinde “Okratoksin A” oluşması için ilk koşul, bu toksini yapan küfün sporlarının gıda maddesine bulaşması; daha önemli ikinci koşul ise, gıdanın kendisinin ve bulunduğu ortamın, bu küf sporlarının çimlenerek çoğalmasını sağlayacak şartlara sahip olmasıdır. Küfün veya sporlarının insan sağlığına çoğu kez herhangi bir olumsuz etkisi olmamasına karşın, ürettikleri maddelerin bir kısmı zararlıdır ve bu maddelerin birçoğu yüksek sıcaklık ile ortadan kaybolmamaktadır. Küflerin gelişebildiği her gıda maddesinde okratoksin veya benzeri başka bir zehirli maddenin meydana gelmesi ihtimali bulunmaktadır. Bu yüzden, öncelikle bu küf sporlarının gıda maddesine bulaşması önlenmeli, bu önlenemiyorsa, küfün gelişerek “Okratoksin A” oluşturmasını önlemek gerekmektedir.
“Okratoksin A” yı oluşturan küflerin ana kaynağı toprak olması nedeniyle, topraktaki küflerin üzüm tanelerine bulaşmasını azaltmak temel gerekliliktir.

KURU ÜZÜMLERDE “OKRATOKSİN A” OLUŞMASI NASIL ÖNLENEBİLİR?

Kaliteli kuru üzüm elde edebilmek için olduğu kadar; “Okratoksin A” oluşumunun önlenmesi için de İYİ TARIM UYGULAMALARI esastır:

1.Bağ tesisi:

“iyi tarım uygulamaları doğru bağ tesisi ile başlar.”
Tesisin doğru planlanması, üzüm çeşidine ve toprak tipine uygun anaç seçimi, doğru sıra üzeri ve sıra arası mesafelerin seçimi, doğru terbiye sisteminin uygulanması önemlidir.

2. Budama:

Asmalarda ürün yükü iyi ayarlanmalı, aşırı yükten kaçınılmalıdır.

3. Toprak işleme:

Olgunlaşma döneminde tozlu toprak işçiliğinden kaçınılmalıdır.
“Okratoksin A” oluşumu ben düşme döneminde ve sonrasında başlamaktadır. Bu dönemde toprakta bulunan etmenlerin topraktan salkımlara ulaşmasının önlenmesi önem kazanmaktadır. Bu nedenlerle mümkün olduğunca toprak işçiliğinden kaçınılmalıdır. Çünkü yapılan toprak işleme sırasında tozuyarak kalkan toprak üzümlerin üzerine yerleşmektedir. Böylece toprakta zaten mevcut olan “Okratoksin-A” üreticisi küfler üzüm tanelerine ulaşabilmektedir. Küfler üzüm yüzeyinde koşullar uygun ise gelişebilmekte ve “Okratoksin A” meydana getirebilmektedirler.

4. Sulama:

“Toprak yüzeyini az ıslatan dar kanallı karık sulama sistemleri tercih edilmeli, mümkün olduğu durumlarda ise damla sulama sistemleri kullanılmalıdır”.
Geç dönemde ve aşırı sulamadan kaçınmalıdır. Kurutmalık üzümlerde toprak yapısı dikkate alınarak mümkünse sulama en geç hasattan bir ay önce kesilmelidir. Böylece üzümlerde şeker birikimi arttırmakta ve hasat tarihinin geçe kaymasını engellemektedir.

5. Hormon uygulaması:

“Aşırı hormon (GA3) kullanımı tanelerin fazla büyümesi sonucu birbirlerini sıkıştırarak çatlamasına neden olmaktadır.”

6. Bitki koruma önlemleri:

“Bitki koruma önlemleri dikkate alınmalı ve entegre mücadele programı uygulanmalıdır.”
“Külleme hastalığı” ve “salkım güvesi” zararlıları etkisi ile taneler çatlayacak veya delinecek, bu durum “Okratoksin A” üreticisi küflerin üzümlerde gelişimine yol açacaktır. Bu sorunların kontrolünde; kültürel uygulamalar ile (yaprak alma, yeşil budama yapma, vb.). hastalık şiddetini ve zararlı populasyonunu azaltıcı yönde önlemler alınmalıdır.

7. Hasat:

“Çürük, küflü salkımlar hasat sırasında ayrılmalı, öncelikle sağlıklı salkımların hasadı tamamlanmalıdır.” Çürüklü, küflü salkımlardaki tanelerde gelişen küfler “Okratoksin A” meydana getirebilmektedir.

8. Kurutma:

“Sağlam tanelerle küflü, çürük taneler birlikte kurutulmamalıdır.”
Çürüklü küflü salkımlar sağlıklı salkımlarla birlikte bandırılmamalı, sergide birlikte serilmemelidir. Bozuk salkımlar daha önceden ayrılmalıdır, ayrılmamış ise böyle salkımlar görüldüğü her yerde uzaklaştırılmalıdır.”

9. Depolama:

“Kuru üzümler serin ve kuru ortamlarda depolanmalıdır.”
Üzüm depolanmasında iyi koşullar sağlanmalıdır. Kuru üzümler plastik kasa veya küçük çuvallar içinde depolanmalı, çuvalda 5 sıradan fazla üst üste istifleme yapılmamalı, depolama yerinin sıcaklığı 5-10 oC ve % 65 nem koşullarını içermelidir.



Kaynak: tagem