Kara Dut - Morus alba L. ve Morus nigra L.

Latince adı: Morus alba L., Morus nigra L.
İngilizce adı: Mulberry tree.
Familyası: Moraceae.
Türkiye'de yetiştiği yerler: Bütün Anadolu.


Bitkisel özellikleri, kimyasal yapısı ve kullanımı: Meyveleri beyaz ve siyah renklidir. Şurubu, meyveleri, ve yaprakları kullanılır.

Beyaz dutun meyveleri tatlı olup yenir ve C vitamini ihtiva eder. Daha çok yaprakları ipek böcekçiliğinde kullanılır. Karadut meyvelerinde şeker, organik asitler (satrik, malik vs.), müsilaj, tanen, boya maddesi (siyanin), pektin ve C vitamini bulunmaktadır.

Dut meyvesi, dut pekmezi, dut hoşafı ve reçeli kalp zayıflığının tedavisinde, mide-bağırsak hastalığının tedavisinde son derece faydalıdır. Guatr hastalığına iyi gelir. Siyah dut kan yapar, böbreklerin yağını besler, boğaz şişkinliğine, çiçek ve kızamık hastalıklarına şifalı gelir, mideyi ve bağırsakları güçlendirir, idrarı söktürücü etki yapar. Siyah dut suyu ile yapılan gargara ağız içi iltihaplarına, diş eti iltihaplarına, diş eti şişmesine, bademcik iltihaplarına ve boğaz ağrılarına iyi gelir. Soğuk algınlından kaynaklanan boğaz ağrısına karşı siyah dut usaresi ile gargara yapılmalıdır. Yapraklarının sapları incir ile kaynatılıp içilirse müzmin sırt ağrılarına çok fayda verir. Vücuttaki şişlikleri indirmek için dut kurusu lapası şiş bölge üzerine konur. Dut yaprakları ve kabukları su ile kaynatılıp gargara yapılırsa diş ağrılarına iyi gelir. Aynı amaç için, ekşi dut yaprakları kaynatılıp gargara yapılır. Ağız içi yaralarının (aft) iyileşmesi için ekşi dut çiğnenir. Ekşi dut usaresi şeker hastalığına iyi gelmektedir. Beyaz dut mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Beyaz dut yaprakları kaynatılıp içilirse idrar söktürür, vücutta biriken suyu boşaltır. Aç karnına yenen beyaz dut, bağırsak solucanlarını düşürür.

Karadutun meyvelerinden yapılan şurup, boğaz ve diş etleri iltihaplarına karşı gargara halinde, özellikle küçük çocuklarda kullanılır. Dutun yaprakları kaynatılıp balla tatlandırılarak içilirse idrar söktürür. Dutun kabuğu ile yaprağı kaynatılıp gargara yapılırsa, diş ağrısını keser. Dutun kökünden misvak yapılıp dişler fırçalanır. Beyaz dut meyvesi karaciğeri kuvvetlendirir, mide ve bağırsakları çalıştırır, idrar söktürür. Beyaz dutun yaprağı kaynatılıp içilirse ateşi düşürür, böbrek yağını eritir. Beyaz ve siyah dut meyvesi vücudu kuvvetlendirir, iştah açar, kan yapar, şişmanlatır. Siyah dut meyvesi kabızlık yapar. Kara dut meyvesi ve şurubu ağız ve boğaz iltihaplarına çok iyi gelir. Şeker hastalığına karşı karadut yaprağı kaynatılıp içilmeye devam edilmelidir. Bağırsak kurtlarını dökmek için siyah ve beyaz dut kökleri ve gövde kabukları kaynatılıp sabahları aç karnına içilmelidir. Beyaz dutun 50 g kuru yaprağı 1 lt suda kaynatılır ve günde 3 bardak içilir. Ağız ve boğaz ağrılarına, bebeklerdeki pamukçuklarda; kara dut şurubu 5 katı bir su ile seyreltilerek günde 4-5 kere gargara yapılır. Bağırsak kurtlarını düşürmek ve müsilaj etkisinden yararlanmak için 60 g kuru kara dut kökü ve gövde kabukları 1 lt suda kaynatılır ve bu sudan günde 4 kez birer bardak içilir. Bu tedaviye bir hafta süreyle devam edilmelidir. Aynı çayla ağrıyan dişler yıkanırsa ağrıyı dindirir.

100 g yenebilir kısmının biyokimyasal özellikleri:

Beyazdutun bileşimi:

Şıra 73.49 g, SÇKM (%) 23, pH 6.17, asitlik (%) 0.206, Karbonhidratlar 24 g, organik asitler 2.5 g, Vit.C. 80 mg, Vit. A 0.06 mg, Vit B1 0.06 mg, Vit B2 0.06 mg, Vit. B6 0.06 mg, PP 0.7 mg, monosakkarit 8.1 g, toplam azot 0.21 g, protein 1.3 g, Na (mg) 2.1, K (mg) 257, Ca (mg) 35.7, Mg (mg) 15.1, Fe (mg) 1.57, Cu (mg) 0.06, P (mg) 47.7, S (mg) 8.8, Cl (mg) 3.7, Zn 0.2 mg.

Karadutun bileşimi:

Şıra (%) 71.41, SÇKM (%) 16.1, pH 3.65, asitlik (%) 2.225, invert şeker (%) 10.56, sakkaroz (%) 0.40, Vit.C 15 mg.



Prof. Dr. Turan KARADENİZ