Drenaj Nedir ve Nasıl Yapılır

Drenaj nedir?
Arazinin veya yapıların çevresinde bulunan fazla suyun araziye açılan drenaj kanalları ile kontrollü ve hızlı bir şekilde arazi dışarısında bulunan su toplama yatağına atılma işlemine drenaj denir.

Drenaj ne amaçla yapılır?
Cevap: İlk olarak ıslak ve göllenmiş arazilerde ve bununla birlikte tarımsal sulamaya yeni açılmış, Özellikle sürekli su ile temas halinde bulunan yapılarda uygulanmaktadır. Dolayısıyla arazilerde ortaya çıkabilecek olumsuz etkileri ortadan kaldırmak amacıyla yapılır.

Tarımsal Drenaj nedir?
Cevap: Bitkisel üretkenliği ve toprağın üretkenliğini arttırmak amacıyla, bitki kök gelişimini ve arazide uygulanacak tarımsal işlemleri engelleyecek şekilde arazide bir üst toprak tabakası oluşturmak amacıyla arazideki fazla suyun yüzey üstünde ve yüzey altından hızlı ve kontrollü bir şekilde arazi dışarısına atılması olayına tarımsal drenaj denir

Yer altı suyu: Geçirimsiz tabaka üzerinde bulunan, toprak gözeneklerinin tümünü su ile dolduran yerçekimi doğrultusunda hareket eden suya yer altı suyu denir.

Kılcal(Kapilar) su: Taban tabyası üzerinde toprak gözeneklerinin çok ince olduğu bölgede yer altı suyunun yükselmiş olması nedeniyle topraktaki ince gözeneklerde tutulan sudur.

Perkolasyon suyu: Topraktaki iri gözeneklerin arasından sızan suyun 1-2 gün arasında yer eltı suyunun bulunduğu bölgeye erişir. Bu suya Perkolasyon suyu denilir.

Toprak nemi: İri toprak tanelerinde bulunan suyun yerçekimi doğrultusunda yer altı suyuna erişir. Bunun yanında topraktaki 0.01 mm’den küçük toprak taneçiklerinde yer çekimine karşı tutulan su bulunur. Bu suya Toprak nemi denir.

Toprakta suyun hareket yasaları nelerdir.

1- Süreklilik yasası 2- Dorcy yasası 3-Dupuit-Forcheimer varsayımı

Fazla suyun arazideki olumsuz etkileri nelerdir?
*Arazi kullanımına etkisi
*Oksijen difüzyonuna etkisi
*Bitki kök gelişimine etkisi
*Topraktaki toksit madde oluşumuna etkisi
*Toprağın ısınmasına etkisi
*Topraktaki tuzlulaşmaya etkisi
*Çevreye etkisi

Drenaj sorunları nelerdir?
Arazi üzerindeki fazla suyun çok uzun süre içinde arazi yüzeyinde ve altında kalması durumunda çıkan sorunlardır.
A)Yüzey Drenaj Sorunları: Arazi yüzeyinde oluşan göllenme ve ıslaklık durumunda oluşan drenaj sorunudur. Düşük eğimli ve taban arazilerde görülmektedir.
ii-yüzey drenaj sorununa neden olan faktörler:
* Yağış suları
* Yüzey altı ve Yüzey üstü akışlar
* Taşkınlar
* Sulama suyu
B)Yüzey Altı Drenaj Sorunları: Toptak yüzeyinde göllenme ve herhangi bir drenaj sorunu olmamakla birlikte bitki kök bölgesinde yer altı suyunun yükselmasi sonucu oluşan drenaj sorunudur.

ii- Yüzey altı drenaj sorununa neden olan faktörler:
* Yeraltı suyu?
* Birikinti su veya tünemiş su?
* Tutuk su?
Yatakların yatersiz kalmasının nedenleri nelerdir?
a) Yatakta yabancı ot gelişmesi ve birikmesi
b) Yatak tabanında sediment birikmesi
c) Yatak eğiminin küçük olması
d) Yatağın akış kesitinin küçük olması

Yatak Bakımı nedir?
Normal koşullarda akış kesitinin ve eğiminin yeterli olduğu bağzı durumlarda yatakat önemli derecede yabancı ot gelişmesi görülür. Bu gelişme K’ hız katsayısında değişiklikler olamasına neden olur, bu durumda su yatağının ortalama su taşıma kapasitesinin %7 oranda bir azalmaya neden olabilir. Su yatağında otgelişimi olduğunda suyun akış hızını yavaşlatır, ve suyun taşkın debisinin üstüne çıkmasına neden olur. Bu durumda su yatağının enine genişletilmesi çok masraflı olduğundan su yatağında temizleme (bakım) işleminin yapılması sağlanır. Bunun yanında bağzı durumlarda akarsuyun hızının fazla olması nedeniyle geldiği yerden taşıdığı materyalleri eğimi düşük yerlere taşıyarak buralarda birikmesine sediment oluşmasına neden olur. Bu durumdada yataktan geçen su taşkın debisini geçerek taşkınlara neden olur. Yine bu durumdada yatağı mekanik aletlerle temizleme yoluna gidilir.

Akarsu düzenlemesi nedir? Çeşitleri nelerdir?
Cevap: Yatak taşkınlarının yatak bakımı ile olmadığı durumlarda akarsu yatağının yenidenb projelenmesi ön görülür.
İki şekilde düzenleme yapılır.
1) enine kesitin düzenlenmesi
2)boyuna kesitin düzenlemesi

Enine kesitin düzenlenmesi nasıl olur?
Cevap: Yatak eğiminin yeterli olduğu, fakat yatağın enine kesitinin yetersiz olduğu durumlarda yapılır. Yatağın boyunda hiç bir değişikliğe gidilmez, Ortalama debi ile taşkın debisi arasındaki fark fazla değil ise basit yatak yapılır. Eğer ortalama debi ile taşkın debisi arasındaki fark büyük ise çift yataklı birleşik kesit projelenir.

Yatağın boyuna kesitinin düzenlenmesi nasıl yapılır?
Eğimi fazla olmayan bağzı yerlerde çökelti havacıkları oluşarak akarsuyun birden fazla olan kollara ayrılmasına neden olur. Bu kollarda arazinin büyük bir bölümünü kaplarlar genelde derinliği fazla olmayan bu kollar, su düzeneğinde yükselme olduğunda büyük bir arazinin sular altında kalmasına sebeb olurlar. Bu durumda ilk olarak bu kolları ana su yatağından seddelerle ayırmamız gerekir ve ana yatağı boyuna düzenleyerek suyun buradan geçmesini sağlarız, bu sırada ana yataktaki birikintiler temizlenir, şevler düzeltilir. Ana yatak çok kıvrımlı ise yatak düzergağında ufak değişiklikler yapılır. Yatağın eğimi bir miktar arttırılır. Buralardan çıkarılan topraklarla seddelerle kapatılmış kollar doldurulur.

Şev eğimi: Kanal şevlerinde düşey uzaklığın yatay uzaklığa oranıdır. tgθ ile gösterilir. Düzenlenmiş yataklarda şev eğimi toprağın bünyesine göre değişir. ( ;=1/n )
Hidrolik yarı çap: Akış kesit alanının ıslak çevreye oranıdır. R=A/U

Yüzey drenaj sistemlerinin projelenmesi nasıldır?
a) Ana drenaj kanalı
b) Sekonder drenaj kanalı
c) Tersiyer drenaj kanalı
d) Tarla içi drenaj hendekleri


İletim sistemlerinin planlanması nasıldır?
a) Sekonder drenaj sistemlerinin planlanması
b) Ana drenaj kanalının planlanması
c) Yüzey altı drenaj sisteminin planlanması
i-Borusuz yüzey altı drenaj sisteminin planlanması
ii-Borulu
iii-Açık kanallara

Dren grupları nelerdir?
a) Emici drenler
b) Toplayıcı drenler
c) Boşaltma drenleri Drenaj, herhangi bir yapıdan, yapıya zarar verebilecek suyun doğal veya yapay yollarla uzaklaştırılmasına yönelik yapılan çalışmaların bütünüdür.

Yol inşaatı çalışmalarında zeminde suyun bulunması birçok olumsuz sonucu beraberinde getirir. Kışın oluşabilecek don etkisi sonucunda zemin içine sıkışmış su, donduktan sonra hacim değiştirerek yol üst ve alt yapısına zarar verebilmektedir. Ayrıca su ile karşılaştığında fiziksel değişim gösteren malzemelerin varlığı (örnek: kil su alınca şişer) yol üst ve alt yapısına ciddi zararlar verir. Zemin daneleri arasına dolan su, boşluk suyu basıncının doğmasına da neden olabilir.

Bu tip etkileri ortadan kaldırmak için inşat yapılacak araziden suyun uzaklaştırılması gerekmektedir.

TEMEL SU YALITIMI;

* Blok çevresinde bulunan ve çalışmayı engelleyici ağaç vb gibi bitkiler sökülerek uygun bir yere dikilmesi sağlanacaktır.
* Kepçe veya el ile kazı işlerine başlanacaktır.
* Açılacak tranşenin ortalama derinligi 1.7mt, genişlik ise serbesttir.
* Kazı temel alt seviyesine kadar yapılacaktır.
* Bina duvarları temizlenip yıkandıktan sonra kurumaya bırakılacaktır.
* Fazla hafriyat döküm yerine gönderilecektir.
* Temel ve duvarlarda kuruma gerçekliştikten sonra zemine sıvı mebran uygulamasına geçilecektir.
* PP3000 Cam elyaflı ve keçeli bir malzeme ile ısıtma yardımı ile ek yerleri 20-30 cm üst üste gelecek şekilde membran uygulaması yapılacaktır.
* 100 Drenfileks drenaj borusu temel apartman üstüne veya temel kirişi alnına altına yastıklama atılmasına mütakiben döşenmesine başlanacaktır.
* Drenfileks borusu üzerine Geotekstil serilerek üzerine mıcır dolgusu yapılacaktır.
* Duvar su izolasyonu mebranın zarar görmesini engellemek amacı ile subasman kotu ile drenfileks borusu üzerine kadar koruma amaçlı drenaj levhası konulacaktır.
* Bütün bu işlemden sonra bina tesisatlarına verilen zarar olur ise anında onarılacaktır.
* Açılan tranşenin doldurulmasına başlanacaktır.
* Bina etrafına 50-80 cm genişlikte tretuvar betonu yapılcak.
* Drenfleks ve çatı inişleri yağmur suyu bacasına bağlantılarının yapılmasına dikkat edilecektir.
* Bahçe ve blok girişi eski haline uygun duruma getirilerek test işleminden sonra işin teslimi yapılacaktır.