Domates Mozayik Virüsü Hastalığı

Hastalık Tanımı :
Hastalık etmeni Tütün mozaik virüsü veya bu virüsün ırklarıdır. Sistemik olarak konukçunun kök, gövde ve yapraklarında bulunur, hastalıklı bitki artıkları, yabancı otlar, sigara ve tütün kırıntılarında yaşayışını sürdürebilir.

Konukçularından ve bunların artıklarından mekanik olarak değme yoluyla, çeşitli bakım işlemleri (boğaz doldurma, koltuk ve uç alma, sırığa bağlama) sırasında yayılma gösterir.

Yaşayış :
Hastalık virüs veya ırklarına bağlı olarak az veya çok farklı belirtiler gösterse de, genel belirti yapraklar üzerindeki renk değişikliğidir. Bu renk değişikliği açık yeşil, sarı ve koyu yeşil mozaik biçimindedir. Koyu yeşil alanlar kabarcık şeklindedir. Yapraklarda kıvrılma ve deformasyon görülür. Çevre koşullarına bağlı olarak düşük ısı ve ışık yoğunluğunda bodurlaşma ve yapraklardaki ""eğrelti otu"" görünümü belirginleşir, gövdede antosiyan birikimi sonucu mor renk oluşur, ayrıca uzun kahverengi çizgiler, yaprak ve meyvelerde nekrotik lekeler hastalığın diğer belirtileridir.

Hastalığın ekonomik önemi enfeksiyon zamanına bağlıdır. Genç bitkilerin enfeksiyonu sonucu ürün kaybının % 50 oranına ulaştığı saptanmıştır. Geç enfeksiyonlarda ise ürün kaybı % 8 dolayındadır.

Ülkemizde tüm sebze alanlarında yaygındır.

Kültürel Önlemler :
Fidelikte şüpheli görülen bitkiler, hemen çevresinde bulunan bitkilerle birlikte sökülüp yakılmalıdır.Tarlaya götürülen fideler dikkatle incelenip hasta olanlar bakım işlemlerinden önce yine sökülüp yakılmalıdır. Bakım, şaşırtma ve dikim işlemlerinden önce eller bol sabun ve suyla yıkanıp çalışma süresince sigara ve tütün içilmemelidir. Tütün artıkları gübre olarak hiç bir zaman kullanılmamalıdır. Bakım işlemleri sırasında kullanılan aletler sık sık % 5'lik sodyum hipoklorit ( yarı yarıya sulandırılmış hipo çamaşır suyu ) eriyiğine batırılarak dezenfekte edilmeli, bitkileri bağlamak için sırık ip, tel vb. malzeme kullanılıyorsa bunlar da önceden bol sabun veya deterjan ile yıkanmalıdır. Azotlu gübre hastalığa karşı duyarlılığı arttırdığından, hastalık görülünce verilen miktar azaltılmalıdır. Hasat sonunda tarla tüm bitki artıklarından temizlenip bu artıklar yakılmalıdır. Olanak varsa ekim nöbeti aşağıdaki şekilde uygulanmalıdır.

Birinci yıl : Domates, biber, patlıcan, hıyar, kabak İkinci yıl: Soğan, sarmasak , havuç, kereviz, ıspanak Üçüncü yıl: Fasulye, bakla, bezelye Dördüncü yıl : Marul, lahana, pırasa, karnabahar, turp

Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.

Kimyasal Mücadele :
Hastalık etmenine karşı doğrudan bir kimyasal mücadele yoktur, ancak bu etmenin vektörleri olan emici böceklere karşı mücadele yapılması hastalığın taşınmasını önlemek yönünden yararlıdır.