Domates Bakteriyel Kanser ve Solgunluk Hastalığı

Latincesi :
(Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis ( E.F. Smith) Jensen )

Hastalık Tanımı :
C. michiganensis subsp. michiganensis büyüklükleri değişken, bir ucunda şişkinlik olan, hafif kamburca çubuklardan ibarettir. Gram-pozitif olup, aerobik karakterdedir. Beef-extract pepton besiyerinde küçük, sarımsı renkte, yuvarlak, parlak tek tek koloniler oluşturur. Optimum gelişme sıcaklığı 24-28°C, maximum 37°C, ırklara bağlı olarak değişmekle beraber minimum 1°C dir. Gelişebileceği pH aralığı 5.0-9.2 ' dir.

Hastalıklı bitki artıkları ile toprağa geçen mikroorganizma kışı toprakta geçirebildiği gibi enfekteli tohumlar içinde veya dış kabuğunda da geçirebilir. Az hareket edebilen bir bakteridir, kesin olarak bir yara parazitidir. Ancak bakteri bitkide büyük bir hızla ilerler. Tohumda bulunan bakteri doğrudan doğruya iletim demetlerine geçerek bitkinin her tarafına yayılmaktadır, sonuçta yine tohuma yerleşmektedir.

Yaşayış :
Bakteriye! solgunluk, domates bitkileri çiçek devresine yaklaştığı zaman solgunluk şeklinde ilk belirtisini gösterir. Solma alt yapraklardan başlar, yukarıya doğru ilerler. Sistemik bir hastalıktır, bakteriler ksilem ve floem iletken boru demetlerinde iki farklı yönde yayılırlar. Etmenin sistemik enfeksiyon özelliği nedeniyle solgunluk domates bitkisinin yalnızca bir yönlü sürgün ve yaprakçıklarının solması şeklinde görülebilir. İlerleyen bakteri meyve ve tohuma ulaşır. Solgunluk kısa bir süre sonra kuruluğa dönüşür. Enfeksiyon başlangıcında sürgün, boyuna kesilip incelenirse iletken dokuların ince bir çizgi şeklinde sarı renk aldığı görülür. İletken boruları bakteriler doldurduğundan hastalık bir trakheobakteriozis hastalığıdır. Etmen ileri devrelerde gövde ve sürgünlerde yara ve çatlaklara neden olur. Bu özelliği nedeniyle hastalığa bakteriye! kanser de denir. Bu kanserler domates bakteriyel solgunluğu için tipiktir, diğer solgunluk etmenlerinde görülmez. Meyvelerde ortası açık kahve renkli, çevresi beyaz haleli ve kuş gözü lekesi olarak tanımlanan lekeler oluşturur. Erken meyve enfeksiyonları şekil bozukluklarına neden olur. Enfekteli tohumların rengi değişir ve çimlenme gücünü yitirir.

Meyve belirtisi de bakteriyel solgunluğu diğer solgunluklardan ayıran bir belirtidir.

Hastalık domates üretim alanlarında önemli kayıplara neden olmaktadır. Erken enfeksiyonlarda ürün almak olanaksızdır. Yapılan araştırmalar hastalığın % 80 ' e varabilen oranlarda zarara neden olabildiğini ortaya koymuştur.

Bakteriyel solgunluk hastalığı domates üretimi yapılan çoğu ülkede görülmektedir. Ülkemizde ilk kez 1950 yılında saptanmıştır. Genellikle domates üretimi yapılan bütün bölgelerimiz bulaşıktır.

Kültürel Önlemler :
Temiz alanlardan tohum alınmalıdır. Etmenle enfekte olmuş ve bulaşmış tohum asla üretimde kullanılmamalıdır.
Fidelik ve seralarda sık sık havalandırma yapılarak aşırı nem birikimi önlenmelidir.
Etmenle bulaşık üretim alanlarında 2 yıllık bir ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Bakım işlemleri yürütülürken bitkiler yaralanmamalı ve seralarda koltuk alma işlemi yapılırken enfeksiyon görülen bitkiler en sona bırakılmalıdır. Özellikle örtü altı domates üretiminde domates bakteriyel benek hastalığı için yapılan bakır uygulamaları koltuk alma işleminden hemen sonra yapılmalı, dolayısıyla C. miçhiganensis subsp. michiganensis için giriş kapısı olabilecek yara yerlerinden giriş bir ölçüde engellenmiş olacaktır.
Hastalıklı bitkiler üretim alanından uzaklaştırılmalıdır.

Kimyasal Mücadele :
Eğer tohumlar hastalıkla bulaşıklığı şüpheli alanlardan alınmışsa tohumluk için ayrılan domates meyveleri ezilmeli, ince bir tabaka halinde direkt güneş ışınlarından korunmuş bir yere serilerek 20°C'de 4 gün bekletilmeli ve sık sık havalandırılmalıdır. Fermantasyon anında gelişen bazı Bacillus spp. antagonistik etki göstererek bakterileri elemine etmektedirler.
Bulaşık tohumları kullanma zorunluluğu varsa, domates tohumları 50-54°C de sabit tutulan sıcak suya 28 dakika bandırılarak, kurutulup sonra ekim yapılmalıdır.

Kaynak : http://www.tarimziraat.com/hastalik_ve_zararlilar/