|
|
23.03.2010, 08:42
|
#1 |
|
|
Çinko Noksanlığı
Türkiye'de önem verilmesi gereken bir konu; Çinko Noksanlığı
Önsöz Zn kimyasal sembolü ile gösterilen çinko, bitkiler tarafından en fazla ihtiyaç duyulan altı iz elementten birisidir ve göreceli olarak küçük miktarlarda ihtiyaç duyulmasına rağmen noksanlıklarında dikkate değer verim kalite kayıplarına neden olmakta, hatta bazı koşullarda bitkinin iflasına kadar gidebilmektedir. Çinko noksanlıkları, dünya genelinde geniş bölgelerde etkili olmaktadır. Bazı topraklarda doğal olarak düşük miktarlarda bulunmakta; ya da toprakta bulunan bazı bileşenlerin etkileşimlerinden dolayı bağlanarak veya bitki köklerinin kuraklık (abiyotik), hastalık (biyotik) gibi nedenlerle stres ve baskı altında kalması nedeniyle bitki tarafından alınamayabilir. Aşağıdaki tabloda, Uluslararası Çinko Birliği (IZA) adına Profesör Brian Alloway (2003) tarafından hazırlanan, çinko noksanlıklarının küresel ölçekteki dağılımını belirten haritayı görmektesiniz. Burada dikkat etmemiz gereken, Türkiye, tarımı yapılan birçok ürün açısından eksikliğin olduğu bir bölgede bulunmaktadır. Tablo 1.  Çinko Noksanlığının Toprakta ve Bitkilerde Teşhisi Öncelikle toprak analizleri, topraktaki çinko dahil bütün besin elementlerinin yeterlilik seviyelerini belirleyebilir. Farklı tarlalardan ve farklı bölgelerden alınan örneklere göre yapılan analizler daha sonradan değerlendirilerek, bölgesel noksanlık haritaları hazırlanabilir. Aşağıda Tablo 2'de bu şekilde hazırlanmış bir haritayı görebilirsiniz. 1993 yılından itibaren, yaklaşık 15 yıldır Türkiye'de çalışan, Yara Phosyn firmasına gönderilen örnekler İngiltere'deki Yara Phosyn laboratuvarlarınca analiz edilerek, Yara Phosyn'in Megalab programı dâhilinde işlenmiş ve bölgesel olarak noksanlık yüzdelerini gösterir haritalar oluşturulmuştur. Tablo 2: Türkiye'deki çinko noksanlıklarının dağılımını gösterir harita.  Bitki, çinko noksanlığına maruz kaldığında, çoğunlukla yapraklarında ve gelişmekte olan sürgünlerinde görsel noksanlık belirtileri ile karşılaşırız. Tipik olarak; gelişme geriliğine ek olarak, olması gerektiğinden küçük şekli bozuk yapraklar (rozetleşme) ve ilerleyen seviyelerde özellikle meyve ağaçlarında ve çalımsı bitkilerde tepe dallarda boğum aralarının uzaması ve saplarda nekrozlara neden olabilir. Ayrıca çinko noksanlığı, meyve ve sebzelerde elde edilen ürünlerin kalitesini ve albenisini kayda değer bir biçimde azaltır. Zn noksanlığı Türkiye için önemli olan kültür bitkilerinin birçoğunda kolayca görülebilir. Tablo 3: Buğdayda yapraklardaki çizgilenme.  Tablo 4: Elmada rozetleşme.  Tablo 5: Ayçiçeğindeki bodurlaşma.  Tablo 6: Şeker pancarındaki nekrozlar.  Türkiye'nin birçok bölümünde çinko noksanlığı ciddi seviyelerde bulunmaktadır. Arazi özelliklerine göre değişmekle beraber, sadece çinko uygulaması ile bitkilerden ciddi yanıtlar alınabilmektedir. Çinko Noksanlıklarında Uygulanan Gübre Seçenekleri Hâlihazırda, Türkiye'de çinko noksanlığına karşı uygulanacak muhtelif gübreler mevcuttur. Bunlar; çinko içeren suda çözünür hazır gübreler, çinko ile muamele edilmiş "çinko emdirilmiş" granül gübreler, özel formüle edilmiş çinkolu yaprak gübreleri ve son olarak tohum kaplamalarına yönelik çinko içeren tohum uygulamalarıdır. Toprak Uygulamaları Sabancı Üniversitesinden Profesör İsmail Çakmak'ın İç Anadolu Bölgesinde buğday üzerine yaptığı çalışmalara dayandırarak söyleyebiliriz ki; 1990'ların ortasından günümüze, çinko ile harmanlanmış gübrelerin kullanımında, Türkiye'de kayda değer bir artış söz konusudur. Bununla beraber, gübreler ve seçenekler daha ayrıntılı araştırmalarla geliştirilmiş, günümüzde daha etkili seçenekler, geleneksel harmanlanmış çinkolu gübrelerle karşılaştırıldığında düşük oranlarda uygulanmasına rağmen, bitkini tepkisinin daha iyi ya da aynı olduğu yeni ürünler elde edilmiştir. Çinko "Emdirilmiş" Gübreler Bu yöntem, her gübre taneciğinin çinko ile eşit kaplanması ile bir adım öne çıkar. İlk olarak Yara Phosyn Fransa tarafından yaygınlaştırılmış, Kanada, ABD gibi ülkelerde gübre üreticileri tarafından kullanılarak, homojen ve etkili mikro element "emdirilmiş" ve etkinliği arttırılmış gübreler ile kendisini kanıtlamıştır. Bu yöntemle üretilen granül gübrelerin, mikro element içeriklerinin, homojen dağılımı açısından geleneksel yöntemle üretilen gübrelerle karşılaştırılmasını Tablo 7'de görmektesiniz. Bağımsız kurumlarca yapılan denemelerde geleneksel gübrelere göre bitkilerin de uygulamalara daha iyi cevap verdiği görülmüştür. Tablo 7: Gübre granüllerinin "emdirilme"   Yaprak Uygulamaları İçin Özel Üretilen Çinko İçerikli Gübrelerin Uygulanması Yaprak gübresi kullanırken dikkat edilecek noktalardan birisi, bu uygulama için özel tasarlanan, formüle edilmiş, güvenli ve içeriğinden emin olunan, bitkinin ihtiyacını karşılayacak ürünlerin kullanılması. Tablo 8. Sıradan mikro element içerikli (A) ürün ile görülen potansiyel problemler. Bir anda gereğinden fazla mikro element yüklemesi ve toksik etki. Özel formüle edilmiş gübre (B) ile karşılaştırılması. Yaprak uygulamalarında uzun süreli etki, kullanım güvenliği.  Formüle edilmiş ürünlerin ek başka özellikleri de vardır. Yaprak üzerinde daha iyi yayılabilmesi ve uygulanan mikro elementin daha iyi alınabilmesi için, nemlendirici, yayıcı ve yapıştırıcı içerirler. Tablo 9a ve 9b Tablo 9a: Nemlendiricilerin faydaları  Tablo 9b: Yapıştırıcıların faydaları Türkiye'de çinko noksanlığı görülen bir bölgede, buğdayda yapılmış uygulama örneği. Yaprak uygulamasına yönelik üretilmiş, formüle edilmiş gübrenin uygulama sonuçlarına Tablo 10'da bakacak olursak; Sağdaki fotoğrafta; çinko uygulaması yapılmamış, yapraklarında noksanlık belirtileri gösteren, zayıf ve seyrek bitkileri, soldaki fotoğrafta uygulanmış, kalın ve sağlam bitkileri, daha güçlü gelen, yeşil yaprakları görebiliriz. Tablo 10: Yaprak uygulaması için formüle edilmiş çinko gübresinin faydaları (sağda)  Yaprak uygulaması, bitki tarafından en ihtiyaç duyulan zamanda yapılabilir ve bu özelliği ile de üreticiye esneklik sunar. Formüle edilmiş ürünler kullanıldığında, diğer bitki koruma ürünleriyle kullanılabilir, fiyat-fayda ilişkisinde de ek kazanç sağlar. Çinko ile Yapılan Tohum Uygulamaları Bu uygulama seçeneği, İngiltere'de Yara Phosyn tarafından geliştirilmiş, Fransa, Avustralya'da yaygın kullanılmış (Teprosyn Serisi), Yakın zamanda Türkiye'de de tanıtımı yapılmıştı. Tohumların, yine özel olarak formüle edilmiş, çinko içerikli ürünler ile dikim öncesi muamele edilmesi ve henüz tohum yatağındayken, bitkiye erken dönemlerinde bu önemli besin maddesini kontrollü bir şekilde sağlanması, bitki için iyi bir başlangıç, erken dönemde güçlü gelişim, ayrıca erkencilik ve bitkinin genetik özelliklerinden gelen hasat potansiyelini daha iyi kullanmasını sağlar. Tohum uygulamasının çekici yanlarından birisi de, diğer bir çok uygulamaya göre düşük dozlarda uygulanması, fiyat-fayda açısından baktığımızda ise; hasat verilerini de karşılaştırırsak, toprağa yapılan sıradan geniş satıh uygulamalarından daha avantajlı olduğudur. Bununla birlikte, hastalıkların besin elementi noksanlıklarıyla büyük bağlantısı olduğunu göz önünde bulundurursak, yine diğer bitki koruma ürünleriyle tohumlara yapılan uygulamalarla birleştirilmiş etki elde eder ve koruma oranını katlayabiliriz. Tablo 11'de Türkiye'de yapılan bir denemede özel formüle edilmiş Teprosyn Zn gübresi ile muamele edilmiş tohumların, çıkış sonrası karşılaştırmasını görebiliriz. Fotoğrafın solunda "Kontrol" yani uygulama yapılmamış sıralar, sağında ise tohuma çinko uygulaması yapılmış sıraları görürüz. Dikkat edersek, uygulama yapılan örnek sıralarda koyu yeşil buğday yaprakları ve hızlı gelişimi fark edebiliriz. Tablo 11: Tohuma Yapılan Çinko Uygulamasına Buğday Bitkisinin Tepkisi. Eskişehir Araştırma İstasyonu  Tohum uygulaması, Tablo 12'de görüleceği üzere, örnek olarak alınan pamuk bitkisinde, özellikle kök alanı genişliği ve gelişiminde etkilidir. Kontrol parselinden rastlantısal alınan iki bitki ile sağ tarafta uygulama yapılan parselden alınan rastlantısal iki bitkide fark edebiliriz. Tohuma çinko uygulaması, bitkinin iyi bir başlangıç yapmasını, su alımını, kuraklık gibi koşullara dayanımını, toprakta hâlihazırda bulunan ve gübre olarak uygulanan besin elementlerinin de alımını arttırır. Tablo 12: Tohuma yapılan çinko uygulamasının pamuk bitkisindeki etkisi. Sağda uygulama yapılan bitkiler.  Bu yazıda, özet olarak, Türkiye'de yetiştirilen, birçok kültür bitkisinde görülen, çinko noksanlıklarına yönelik kullanılabilecek yöntemler ve gübreler hakkında bazı örnekler verdik. Sizin yetiştirdiğiniz bitkiye yönelik, farklı üretim periyotlarında, faydalı olacak gübre ve uygulamalara, bitki besleme konusunda uzmanlaşmış, nitelikli ziraat mühendislerinizle beraber karar vermelisiniz. İnsan Beslenmesinde Çinkonun Önemi Özellikle son yıllarda yapılan çalışmalarla, Dünya genelinde hastalık ve dengesiz beslenmelerde etmen olarak çinko noksanlığının önemi daha da belirginleşmiştir. Birleşmiş Milletler Beslenme ve Tarım Teşkilatı (FAO)'nın, 2003 ve 2004 yıllarında, Kopenhag'daki toplantılarında, Çinko noksanlığı, diğer mikro element noksanlıkları içerisinde, önemlilerden birisi olarak derecelendirilmiş, Dünya çapında insan sağlığında ve dengeli beslenmede dikkate alınacak öncelikler listesine girmiştir. Bu makalede anlatılan çeşitli Çinko Gübreleri ve uygulamaları, verim miktarını arttırma amacında olmakla beraber ayrıca yetiştirilecek ürünlerin içerdiği çinko miktarını da artırmaya yöneliktir. Besin zincirine de doğru şekillerde giren ürün ve uygulamalara Yara Phosyn "agro-fortification" yani "tarımsal-destek" adını vermekte, bu çalışmalarla insan beslenmesine ve refahına da katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Çinko noksanlıklarının, Dünya genelinde birçok kültür bitkisinde olduğu kadar insan sağlığına da etkileri, bu yılın ilk yarısında 24-26 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilen Uluslararası Gübre Birliği (IFA), Uluslararası Çinko Birliği (IZA) ve Sabancı Üniversitesi öncülüğünde düzenlenen "Zinc Crops 2007" çinko konferansında da ayrıntılı olarak incelendi. Bilim insanları, araştırmacılar ve sektör uzmanları, zaman zaman "tarladan tabağımıza" kadar gelen çinko noksanlığı ile mücadele için fikirlerini, tasarımlarını tartışıp çalışmalarını paylaştılar. Bu organizasyonda payımıza düşen, Yara Phosyn, Yara International ve meslektaşlarım adına hazırladığımız "Çinko Noksanlıkları ve Farklı Uygulama Sistemleri ve Çözümü" başlıklı bir poster sunum ile katılmaktı. Dr. Kevin Moran Yara adına hazırladığı Poster Sunum ile Zinc Crops 2007 İstanbul Konferansında. |
| Sponsorlar/Google Reklamları |
Bu alandan sitenizi, ürünlerinizi tanıtabilirsiniz. Bilgi almak ve reklam vermek için bize ulaşın.
|
|
27.07.2015, 22:06
|
#2 |
|
|
Tohumlara çinko kaplaması denemelerim bulunmakta ve harika çimlenme ve bitki gelişimi sağlamaktayım. Özellikle tahıl ürünlerinde denemelerim bulunmaktadır.
|
|
02.06.2016, 12:26
|
#3 |
|
|
Mısırda cinko noksanliği ile genel bilgiler paylasabilirmisiniz
|
|
02.06.2016, 12:59
|
#4 | |
|
|
Alıntı:
Ayrıca bakınız: Mısırda taban gübre olarak üç bitki besinli kompoze gübre kullanmak gerekir. Ülkemiz topraklarının genellikle çinko bakımından yetersiz olması nedeni ile üç besinli kompoze gübrenin çinkolu olması ve bitkinin kükürt ihtiyacının karşılanması için kullanılacak taban gübrenin sülfat formunda (SO4) ihtiva etmesi gerekir. Bu amaçla Toros Gübre ve Kimya Endüstrisi A.Ş. mısır üretiminde taban gübrelemede kullanılacak beş bitki besinli (Azot, Fosfor, Potasyum, Kükürt ve Çinko) MISIR ÖZEL kompoze gübre üretilmiştir. Bu gübrenin bulunmadığı durumda taban gübre olarak 15-15-15 kompoze veya çinkolu 15-15-15 kompoze gübrede taban gübre olarak kullanılabilir. Toprak, potasyum bakımında çok zengin ise 20-20-0 kompoze veya DAP gübresi de Taban Gübre olarak kullanılabilir. Mısır bitkisinin azot ihtiyacının fazla olması nedeniyle üst gübrelemede üre veya %33 N amonyum nitrat kullanılmalıdır. Aşağıda kimyasal formülden de görüleceği gibi üre gübresinin kullanımında üredeki azotun bitkinin alabileceği form olan amonyum (NH4) ve nitrat (NO3) dönüşebilmesi için toprak şartlarında (toprak, pH, bünye, toprak sıcaklığı ve toprakta üre bakterileri konsantrasyonuna) bağlı olarak belirli bir süre geçmesi gerekmektedir. Bu nedenle üst gübrelemede verilecek azotlu gübrenin bir kısmının üre ve %33N amonyum nitrat halinde olması daha yararlıdır. Çinko ihtiva etmeyen taban gübresi kullanılması durumunda tohum ekim öncesi tohum gübre ile birlikte 2-3 kg çinko sülfat(ZnSO47.H2O) verilmesi yararlıdır. Çinkonun üst gübre ile uygulanmasının yararı çok az görülür. Aşağıda Tablo -- dekardan alınabilen ürün miktarına göre örnek olarak ortalama bir gübre tavsiyesi yapılmıştır. En doğru gübre planlaması toprak analizlerine dayanarak yapılmalıdır. Kaynak: Toros |
|
 |
| Etiket (Tag) Ekle |
| cinko, çinko noksanlığı, noksanlığı, türkiyede çinko noksanlığı |
|
|
Benzer Konular
|
||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Zeytin Ağaçlarında Bor Noksanlığı Mücadelesi - PDF | Mr.Muhendis | Bitki Koruma | 3 | 07.06.2010 19:37 |
| Turunçgillerde Demir Noksanlığı Mücadelesi - PDF | Mr.Muhendis | Bitki Koruma | 0 | 22.01.2010 23:29 |
Normal
