Çay Yaprak Bitleri Mücadelesi

Bilimsel adı: Toxoptera aurantii
(Takım: Homoptera, Familya: Aphididae)

Yaprak bitleri nadiren ekonomik zarara neden olan küçük zararlılardır. Neden oldukları semptomlar (kıvrılma, yaprak deformasyonu) çay sivrisinekleri ve akarlarla karıştırılabilir.

Tanımlanması ve Davranışı

Muhtemelen ilk dikkatinizi çekecek olan yaprak bitlerinin neden olduğu semptom lardır. Yaprak bitleri ile istila edilmiş genç sürgünler uçtan aşağıya doru kıvrılır. Yaprak bitlerinin üzerinde beslendiği yapraklar genellikle kıvrılır ve deforme olur.

Yaprak bitlerinin mevcudiyetinin diğer bir işareti de, sisli küf ve karıncaların bulunma sıdır. Yaprak bitleri tüpe benzeyen ağız yapılarını yeşil dokuyu delmek ve öz suyu emmek için kullanır. Pul böcekleri gibi yaprak bitleri de yapraklar üzerinde sisli küf’ün gelişimine neden olan şekerli bir sıvı üretir. Karıncalar, şekerli sıvıyı içmeyi sevdiklerin den dolayı genellikle yaprak bitlerini korurlar.

Yaprak bitleri genç yaprakların alt yüzeyinde ve tomurcuklar üzerinde gruplar oluştu rurlar. Bunlar koyu kahverengi, yaklaşık olarak 1.5–2 mm uzunluğunda ve küçük bir armut’a benzeyen dairesel vücut şekline sahiptirler. Vücutlarının arkasında ürettikleri bir sıvıyı doğal düşmanlarına püskürtmeye yardımcı olan iki boynuz/çıkıntı vardır.

Birçoğu kanata sahip olmamasına rağmen, bazı yetişkinler narin, saydam kanatlara sahiptir. Yaprak biti grupları sık sık, çok sayıda beyaz dökülmüş olan boş derileri içerir.

Yaşam Döngüsü

Kanatlı yetişkin dişiler rüzgarlarla kilometrelerce seyahat ederler ve ardından çay ocak larına konarlar. Yumurta bırakmazlar, onun yerine kanatsız nymph’ler doğururlar.

Nymph’ler kanata sahip olmayan yetişkinleri geliştirene kadar birkaç kez deri dökerler. Yaprak bitleri bir jenerasyonu (yeni doğan nymph’den yatişkine) 6 – 15 günde tamamlar. Her bir dişi yaklaşık olarak 50 nymph üretir, böylece yaprak biri popülasyonu çok hızlı büyür.

Kanatsız birkaç jenerasyonun ardından son olarak kanatlı yetişkinler üretilir (genellikle çayın yeni sürgünlerinin gelişimlerini tamamlamasının ardından).

Bitkideki Hasarı ve Bitki Toleransı

Hasar, öz su kaybından kaynaklanır ve bazen de fotosentezi azaltan sisli küfün gelişi minden kaynaklanır. Büyük çay ocakları, verim kaybı olmaksızın orta derecede yaprak biti miktarını tolere edebilir. Genç ocaklar daha hassastır.

Bazı ürünlerde (narenciye, kahve) yaprak bitleri bitkiden bitkiye hareket ederek hastalık virüslerini yayar. Viet Nam’da ki çayda virüsleri yaprak bitlerinin yaymadığı bilinmektedir.

Doğal Düşmanları

Dişi uçan kara böcek ve şerit kanatlı larva önemli predatörleridir. Uçan larva bulundu ğu zaman, etkili bir predatördür. Ayrıca, küçük eşek arısı paraziti yaprak bitlerine saldırır, şişerek hareketsizleşmelerine neden olur ve renkleri kahverengiye döner.

Predatör karıncalarda, yaprak bitlerini koruyan karıncalara saldırır. Ancak bazı karınca türleri genellikle, doğal düşmanlarla savaşarak yaprak bitlerini korurular çünkü, bu karıncalar yaprak bitlerinin ürettiği şekerli sıvıyı içmeyi severler.

Yönetim Uygulamaları : Koruma ve Kontrol

Sık hasat (ufak toplama) yaprak bitlerini kaldırır, ancak sık sık kontrol gereklidir. Konukçu bitkileri elemine etmek güçtür çünkü bu yaprak biti türleri; narenciye, kakao, kahve, mango, rambutan, soursop (tarçınelması) ve diğer bir çok ağaç üzerinde beslenir.

Karıncalar, yaprak bitlerini koruyorsa su ile karıştırılmış sabun püskürtmek veya yuvaları bozularak karıncaları kontrol etmeye gerek vardır. İnsektisit kullanımının yaprak bitlerinde hemen hemen hiçbir hasara neden olmadığı kanıtlanmış tır. İlaçlama yapılıp yapılmayacağı karar vermeden önce, içlerinde parazit olan kaç tane yaprak biti olduğunu kontrol etmek önemlidir (parazitlenmiş yaprak bitleri şişer ve hareketsiz olur). İçlerinde parazit olan yaprak bitleri beslenemeyip ölecektir, böylece bir çok yaprak biti parazitlenmişse ilaçlamaya gerek yoktur.