27.03.2011, 20:49
|
#1
|
|
|
Bal Arılarında Termoregülasyon
Bal arıları (Apis Mellifera), soğukkanlı böceklerdir. Yani vucut ısıları çevre şartlarına göre değişir. Yalnız çevre sıcaklığı değişmesine karşın arılar vücut sıcaklıklarını optimal seviyede tutabilmektedir.
Arılar, sosyal canlılardır. Kovanda her arının görevleri vardır ve görevler aksamasız yerine getirilir. Kovan içi sıcaklığın ayarlanması, karbondioksitin dışarı atılabilmesi gibi işler buna örnektir. Kovan içi sıcaklığın korunmasında işçi arılara büyük görevler düşer. Arılar için en uygun kovan içi sıcaklığı 34- 35,5 °C'dir. Sıcaklık düşmeye başladığında, arılar buna büyük ölçüde hazırlıklıdırlar. Sonbahar başlangıcında arılar, kovanlarına balları stoklamıştır. Bal hasadından sonra kovanda arıların kışlayabilmeleri için bir miktar bal bırakılır. Arıların için kışın çetin şartlarında sağlıklı kalabilmeleri, kovanda bal bırakılmasına bağlıdır. Arılar, bu balı tüketir ve enerjilerini baldan sağlarlar. Bal da, arılar için mükemmel bir besindir. Bal bileşiminin % 38,19 fruktoz, % 31,28 fruktoz, % 7,31 maltoz, % 1,31 sakkaroz oluşturur. İşte bu bileşimler özellikle de glikoz, bal arıları için temel enerji kaynaklarıdır. Arılar, balı vücutlarında yakarak ısı enerjisine çevirir. Ayrıca arılar, kışın arı salkımı dediğimiz bir yapı oluştururlar. Binlerce arı birbirlerine kenetlenerek, aralarındaki ısı kaybını en aza indirirler. Salkımın kalınlığı, çevre sıcaklığına göre değişir. İşçi arılar, kanatlarını çırparak ısı üretir ve koloninin termoregülasyonunu sağlar. Her bir arının 10 °C sıcaklıkta, dakikada 0.1 kalori ısı üretebildiği bilinmektedir. Salkımın dışarısında kalan arılar, vücutlarını büzerek, minimum yüzey alanı oluştururlar ve ısı kaybını en aza indirirler. Ayrıca arı salkımı içinde belirli yerlerde havalandırma boşlukları oluşturarak, kovan içi karbondioksit oranını da ayarlarlar. Arıların kışın termoregülasyonu bu şekildedir.
Sıcaklık artmaya başladığı zamanlarda ise, işçi arıların bir bölümü sıcaklığı düşürmek için kanatlarını yelpaze gibi sallamaya başlar ve hava akımı oluşturur. Hava akımını kovanın girişine ve peteklerin üzerine doğru yönlendirerek, kovandaki tüm bireylerin sıcaktan zarar görmelerini engeller.
Çok sıcak günlerde ise arılar, daha şiddetli bir soğutma yöntemi kullanırlar. Tarlacı işçi arılar, kovan ısısı çok yükseldiğinde polen veya nektar yerine kovana, su kaynaklarından aldıkları su damlalarını getirir ve bunları kuluçka hücrelerinin üzerine serperler. Daha sonra kanatlarıyla hava akımı oluşturarak bu damlaların içerisindeki suyu buharlaşmasını sağlayarak evoporatif bir soğuma sistemi oluştururlar. Bu soğutma sistemiyle kovanın sıcaklığı kısa sürede eski haline döner. Bu konuyla ilgili olarak yapılan bir deneyde, sıcaklığın 50 °C'ye yükseldiği bir günde kovan tam güneşin altına konulmuş, işçi arıların yakındaki bir su kaynağından sürekli su taşıyarak kovan içi sıcaklığını yaklaşık 35 °C'de sabit tuttukları gözlenmiştir.
|
|
|
|
Benzer Konular
Ağaç şeklinde