Dünya standartlarında kaliteli sofralık üzüm yetiştirebilmenin oldukça öneme sahip diğer bir faktörü de; telli terbiye sistemidir. Budama sistemiyle terbiye sistemi birbirinden ayrılamaz bir ilişki içindedir. Terbiye sistemine uygun budama yapılması, omcaları şekillendirme bakımından önemlidir.

Terbiye Sistemi

Bugün ülkemizde kullanılan alçak düz t ve v sistemi tabir edilen telli terbiye sistemleri, daha çok kurutmalık üzüm yetiştiriciliğine yönelik uygulamalardır. Bu sistemde ve sonrasında yapılan uygulamalar neticesinde, bağlardan kaliteli sofralık üzüm elde etmek mümkün değildir. Bağ tesis edilirken, mutlaka yüksek telli terbiye sistemleri kurulmalıdır.

Hangi sistem olursa olsun(yüksek v, t, pergole, tek kollu çardak vs.) Asmanın dal ve yaprakları telin üzerinde, salkımlar altta ve güneşi kesinlikle direkt görmeyecek şekilde oluşturulan bir terbiye sistemi nihai ürün kalitesini doğrudan etkileyen bir faktördür. Salkımların havalanması çok iyi olmalı, salkımlar birbiri üstüne binmemeli ve bu şekilde ilaçlama etkinliği sağlanmalıdır. Bütün bunların istenildiği gibi olabilmesi, tamamen etkin bir biçimde kurulacak terbiye sistemine bağlıdır.

Kurulacak yüksek terbiye sistemi, kültürel uygulamaların daha rahat bir biçimde yapılmasını sağlamanın yanında işçilik maliyetlerini de bu yönü ile daha ekonomik bir hale getirmesi ile de önemli avantajlar sağlamaktadır. Hasat anında ıskartaya ayrılan ürün miktarı da yüksek terbiye sistemleri ile önemli ölçüde azalmaktadır.

Budama

İlk yıllar, kurulan terbiye sistemine uyumlu budama ve ömür boyu hizmet verecek ana çatının teşkili önemli bir konu olduğundan, amaca uygun şekil vermek ve ana yapıyı doğru oluşturmak gerekir. Verim döneminde yapılan budamada dikkat edilmesi gereken önemli hususlar şunlardır; Asmada, verim ile kaliteli ürün arasındaki dengeyi iyi kurmak gerekir. Asmanın kaliteli olarak besleyebileceği salkımdan fazlasını yapacak çubuk bırakmak, çok yanlış bir düşüncedir.

Çok sayıdaki zayıf salkımların gelişmesi (renk, brix, tane iriliği, homojen salkım yapısı, vs) mümkün olmayıp elde edilen ürünün %60’ı standart dışı gelişmekte, kalan kısmı da sofralık vasfını yitirmektedir. Bu yüzden verim-kalite arasındaki ilişki asma performansına bakılarak ayarlanmalıdır.

Bunda da en önemli rolü budama üslenmektedir. Asma başına 3 ile 5 verim çubuğu bırakılmalı ve yine asma başına 15 ile 25 salkım ürün düşünülerek yetiştiricilik yapılmalıdır. Bağcılıkta budama sadece çubukları kesmekle bitmemektedir. Salkım doğuşlarını takiben fazlası varsa, fazla olan zayıf gelişecek salkımların erken dönemde uzaklaştırılarak asmanın rahatlatılması gerekmektedir. Ayrıca standart tane iriliği ve salkım yapısı için salkım budamaları (salkım uç alma) yapılması çok önemlidir.

Yine aynı amaca yönelik, tane iriliklerini ve brixi arttırmak için dal ve ana gövde de yapılacak çizme (ince bilezik alma) işlemlerinde çok önemlidir. Ayrıca büyüme periyodunda uç alma ve koltuk almalarda kaliteli ürünü doğrudan etkilemektedir. Asmanın her yıl düzenli ve istenen kaliteli ürünü verebilmesi tamamen budamayla kurulacak verim dengesine bağlıdır.

Asmada Ürün Kalitesinin Arttırılmasına Yönelik Çizme Uygulaması

Budamanın erken ya da geç yapılması sakıncalıdır. Kış öncesi erken yapılan budamalarda çubuklar yeterince pişmeden ve de depo besinlerinin ana gövdeye nakli tamamlanmadan yapılması durumunda kayıplar artmaktadır. Budamanın baharda geç kalan dönemde, su yürüdükten sonra yapılması da çok sakıncalıdır. En uygun bağ budama zamanı ocak-şubat aylarıdır.