rımat
23.08.2012, 22:56
Tarım dışı veya boş alan denildiğinde; otoyol ve tren yolu kenarları, bina, fabrika, hava alanları ve sanayi yerlerinin çevresi, endüstri alanları, boru hatları, kanal kenarları ve şevler, tarihi alanlar anlaşılmaktadır. Bu alanların kullanım amaçlarına bağlı olarak, bazı bitkiler sorun oluştururlar ve sorun olan bu bitkiler, yabancıot olarak nitelendirilirler. Bazı yabancıotlar kuruyarak, yangınlara sebep olabilir. Yaz sonuna ve sonbahar mevsimine doğru buralarda gelişen yabancıotlar iyice kurur; sonra kuru hava ve sıcağın da etkisiyle küçük bir kıvılcım veya kırık cam parçalarının güneşi odaklamasıyla tutuşabilirler. Otoyol, tren yolu, havaalanı, bina kenarları ve endüstriyel alanlarda bu durum oldukça önemlidir. Ayrıca, otların tutuşmasıyla orman yangınları oluşabilmekte, hatta bina ve endüstriyel alanlarda da yangınlar çıkabilmektedir. Tarım dışı alanlarda yabancıotların diğer bir zararı ise, tarihi alanlardaki eserlerin örtülmesine, üzerinde veya içinde gelişen kökleriyle tarihi eserlerin zamanla parçalanmasına, ufalanmasına ve bozulmasına sebep olmalarıdır. Yabancıotlar kazı çalışmalarını zorlaştırmakta ve sarfedilen işgücünü artırmaktadır. Tarım dışı alanlarda çoğalan yabancıotlar, buradan diğer bölgelere de yayılabilir.
Tarım dışı alanlarda sorun olan yabancıotları, belli bir gurup altında isimlendirmek güçtür. Çünkü, tek veya çok yıllık, dar veya geniş yapraklı; hatta çalı, ağaççık ve ağaç formunda birçok bitki de buralarda sorun olabilmektedir.
Bu konuyla ilgili olarak Akdeniz Bölgesi'nde yapılan bir çalışmada, kültür arazisi dışında, kültür arazisi içindeki kadar yabancıot türünün bulunduğu ve kültür arazisi dışındaki yabancıotların en çok yol kenarları, tarla kenarları ve boş alanlarda bulunduğu bildirilmektedir (Düzenli ve ark., 1993). Bu yabancı otların hepsinden bahsetmek veya onların bir dokümanını vermek oldukça zordur. Çizelge I 'de bunların bir kısmının ve Çizelge 2 'de de çalı, ağaççık veya ağaç formunda olan bazılarının bir listesi verilmiştir.
Çizelge1. Tarım Dışı Veya Boş Alanlarda Bulunan Bazı Yabancıotlar
Yabancıotun bilimsel ismi
Türkçe İsmi
Achillea spp.
Civan Perçemleri
Acroptylon repens
Kekre
Aegilops spp.
Yaban Buğdayları, Teke Çimenleri
Alcea spp.
Hatmiler
Alkanna spp.
Tosbağa Otu, Köpekdili, Havaciva Otu
Allium spp.
Yabani Sarımsaklar
Althea spp.
Hatmiler
Anagyris foetida
Katır Kuyruğu, Domuz Dikeni
Anchusa azurea
Sığırdili
Anthemis spp.
Papatyalar
Apera spica-venti
Rüzgar Otu
Artemisia spp.
Pelin Otları, Yavşan Otlan
Bromus spp.
Bromlar
Bupleurum spp.
Tavşankulakları
Calendula arvensis
Portakal Nergizi
Campanula spp.
Çan Çiçekleri
Carduus spp.
Kangallar, Kenger Dikenleri
Centaurea solstitiaîis
Güneş Dikeni
Centaurea spp.
Gökbaşlar, Çayır Düğmeleri
Chenopodium spp.
Sirkenler, Kazayakları
Chondrilla juncea
Karakavuk, Çengel Sakızı
Cichorium intybus
Çatlangaç, Köksakızı
Circium arvense
Tarla Köygöçüreni
Convolvulus arvenisis
Tarla Sarmaşığı
Cynodon dactylon
Köpekdişi Ayrığı
Datura stramonium
Şeytan Elması
Ecballium elaterium
Eşek Hıyarı, Acı Kavun, Cırtatan
Echinops spp.
Kirpi Dikenleri, Topuzlar
Echium spp.
Engerek Otlan
Erodium spp.
Dönbabalar
Eryngium spp.
Boğa Dikenleri
Euphorbia spp.
Sütleğenler
Fumaria spp.
Şahtere Otları
Geranium spp.
Turnagagaları
Glycyrrhiza spp.
Meyan Kökleri
Gypsophyla spp.
Çövenler, Alçı Otları, Yağlıotlar
Heliotropium spp.
Bozotlar
Hordeum murinum
Duvar Arpası, Pisi Pisi Otu
Hyoscyamus niger
Deli Batbat, Siyah Banotu
Lamium spp.
Ballıbabalar
Lavandula stoechas
Karabaş Otu, Lavanta
Malva spp.
Ebegümeciler
Matricaria chamomilla
Hakiki Papatya, Mayıs Papatyası
Medicago spp.
Yabanı Yoncalar
Melilotus spp.
Taş Yoncaları
Mentha spp.
Naneler
Onopordum acanthium
Adı Eşek Dikeni, Kangal, Gengel
Papaver spp.
Gelincikler
Plantago spp.
Sinir Otları
Polygönüm spp.
Çoban Değenekleri
Pteridium aquilinum
Eğrelti Otu, Kartal Eğrelti
Ranunculus spp.
Düğün Çiçekleri
Rumexspp.
Labadalar
Salsola kali
Adı Soda Otu
Salvia spp.
Adaçayları
Scandix pecten-venerîs
Zühre Tarağı, Çoban Tarağı
Sinapis arvensis
Yabanı Hardal
Slipa spp.
Sorguç Otlan
Tribulus terrestris
Demir Dikeni
Trifoliıım spp.
Üçgüller, Tırtıllar
Turgenia latifolia
Geniş Yapraklı Pıtrak, Küçük Pıtrak
Verbascum spp.
Sığır Kuyrukları, Balık Otlan
Veronica spp.
Yavşan Otları
Vicia spp.
Yabanı Fiğler
Xanihium spinosıım
Zincir Pıtrağı, San Pıtrak
Xanthium strumarium
Domuz Pıtrağı, İri Pıtrak
Çizelge 2. Tarım Dışı Ve Boş Alanlarda Sorun Olan Bazı Çalı, Ağaççık Veya Ağaç Formundaki Yabancıotlar
Yabancıotun bilimsel ismi
Türkçe İsmi
Formu*
Genista spp.
Katırtırnakları
OT, ÇL
Alhagi pseudoalhagi
Deve Dikeni
ÇL
Berberis crataegina
Kadın Tuzluğu, Diken Üzümü
ÇL
Capparis spinosa
Kebere, Keditırnağı
ÇL (sürünücü)
Hypericum spp.
Binbirdelik Otları, Kantaron
ÇL
Prosopis farcta
Çeti
ÇL
Rubus canascens
Böğürtlen
ÇL
Rubus sanctus
Böğürtlen
ÇL
Rubus idaeus
Ahududu, Ağaç Çileği
ÇL
Sarcopoterium spinosum
Abdestbozan Otu
ÇL
Erica spp.
Fundalar
ÇL,AÇ
Juniperus spp.
Ardıçlar
ÇL, AÇ
Myrtus communis
Mersin, Murt
ÇL,AÇ
Paliurus spina-chrisli
Karaçalı
ÇL, AÇ
Prunus spinosa
Çakal Eriği
ÇL,AÇ
Rosa canına
Kuşburnu, Yabani Gül
ÇL, AÇ
Tamarix spp.
Ilgınlar
ÇL, AÇ
Vitex angus-castus
Hayıt
AÇ
Elaegnus angustifolia
İğde
AÇ, AĞ
Salix spp.
Söğütler
AÇ, AĞ
Ouercus spp.
Meşeler
AÇ, AĞ
Ailanihus altissima
Kokarağaç, Aylandız
AĞ
Tarım dışı alanlarda sorun olan yabancıotları, belli bir gurup altında isimlendirmek güçtür. Çünkü, tek veya çok yıllık, dar veya geniş yapraklı; hatta çalı, ağaççık ve ağaç formunda birçok bitki de buralarda sorun olabilmektedir.
Bu konuyla ilgili olarak Akdeniz Bölgesi'nde yapılan bir çalışmada, kültür arazisi dışında, kültür arazisi içindeki kadar yabancıot türünün bulunduğu ve kültür arazisi dışındaki yabancıotların en çok yol kenarları, tarla kenarları ve boş alanlarda bulunduğu bildirilmektedir (Düzenli ve ark., 1993). Bu yabancı otların hepsinden bahsetmek veya onların bir dokümanını vermek oldukça zordur. Çizelge I 'de bunların bir kısmının ve Çizelge 2 'de de çalı, ağaççık veya ağaç formunda olan bazılarının bir listesi verilmiştir.
Çizelge1. Tarım Dışı Veya Boş Alanlarda Bulunan Bazı Yabancıotlar
Yabancıotun bilimsel ismi
Türkçe İsmi
Achillea spp.
Civan Perçemleri
Acroptylon repens
Kekre
Aegilops spp.
Yaban Buğdayları, Teke Çimenleri
Alcea spp.
Hatmiler
Alkanna spp.
Tosbağa Otu, Köpekdili, Havaciva Otu
Allium spp.
Yabani Sarımsaklar
Althea spp.
Hatmiler
Anagyris foetida
Katır Kuyruğu, Domuz Dikeni
Anchusa azurea
Sığırdili
Anthemis spp.
Papatyalar
Apera spica-venti
Rüzgar Otu
Artemisia spp.
Pelin Otları, Yavşan Otlan
Bromus spp.
Bromlar
Bupleurum spp.
Tavşankulakları
Calendula arvensis
Portakal Nergizi
Campanula spp.
Çan Çiçekleri
Carduus spp.
Kangallar, Kenger Dikenleri
Centaurea solstitiaîis
Güneş Dikeni
Centaurea spp.
Gökbaşlar, Çayır Düğmeleri
Chenopodium spp.
Sirkenler, Kazayakları
Chondrilla juncea
Karakavuk, Çengel Sakızı
Cichorium intybus
Çatlangaç, Köksakızı
Circium arvense
Tarla Köygöçüreni
Convolvulus arvenisis
Tarla Sarmaşığı
Cynodon dactylon
Köpekdişi Ayrığı
Datura stramonium
Şeytan Elması
Ecballium elaterium
Eşek Hıyarı, Acı Kavun, Cırtatan
Echinops spp.
Kirpi Dikenleri, Topuzlar
Echium spp.
Engerek Otlan
Erodium spp.
Dönbabalar
Eryngium spp.
Boğa Dikenleri
Euphorbia spp.
Sütleğenler
Fumaria spp.
Şahtere Otları
Geranium spp.
Turnagagaları
Glycyrrhiza spp.
Meyan Kökleri
Gypsophyla spp.
Çövenler, Alçı Otları, Yağlıotlar
Heliotropium spp.
Bozotlar
Hordeum murinum
Duvar Arpası, Pisi Pisi Otu
Hyoscyamus niger
Deli Batbat, Siyah Banotu
Lamium spp.
Ballıbabalar
Lavandula stoechas
Karabaş Otu, Lavanta
Malva spp.
Ebegümeciler
Matricaria chamomilla
Hakiki Papatya, Mayıs Papatyası
Medicago spp.
Yabanı Yoncalar
Melilotus spp.
Taş Yoncaları
Mentha spp.
Naneler
Onopordum acanthium
Adı Eşek Dikeni, Kangal, Gengel
Papaver spp.
Gelincikler
Plantago spp.
Sinir Otları
Polygönüm spp.
Çoban Değenekleri
Pteridium aquilinum
Eğrelti Otu, Kartal Eğrelti
Ranunculus spp.
Düğün Çiçekleri
Rumexspp.
Labadalar
Salsola kali
Adı Soda Otu
Salvia spp.
Adaçayları
Scandix pecten-venerîs
Zühre Tarağı, Çoban Tarağı
Sinapis arvensis
Yabanı Hardal
Slipa spp.
Sorguç Otlan
Tribulus terrestris
Demir Dikeni
Trifoliıım spp.
Üçgüller, Tırtıllar
Turgenia latifolia
Geniş Yapraklı Pıtrak, Küçük Pıtrak
Verbascum spp.
Sığır Kuyrukları, Balık Otlan
Veronica spp.
Yavşan Otları
Vicia spp.
Yabanı Fiğler
Xanihium spinosıım
Zincir Pıtrağı, San Pıtrak
Xanthium strumarium
Domuz Pıtrağı, İri Pıtrak
Çizelge 2. Tarım Dışı Ve Boş Alanlarda Sorun Olan Bazı Çalı, Ağaççık Veya Ağaç Formundaki Yabancıotlar
Yabancıotun bilimsel ismi
Türkçe İsmi
Formu*
Genista spp.
Katırtırnakları
OT, ÇL
Alhagi pseudoalhagi
Deve Dikeni
ÇL
Berberis crataegina
Kadın Tuzluğu, Diken Üzümü
ÇL
Capparis spinosa
Kebere, Keditırnağı
ÇL (sürünücü)
Hypericum spp.
Binbirdelik Otları, Kantaron
ÇL
Prosopis farcta
Çeti
ÇL
Rubus canascens
Böğürtlen
ÇL
Rubus sanctus
Böğürtlen
ÇL
Rubus idaeus
Ahududu, Ağaç Çileği
ÇL
Sarcopoterium spinosum
Abdestbozan Otu
ÇL
Erica spp.
Fundalar
ÇL,AÇ
Juniperus spp.
Ardıçlar
ÇL, AÇ
Myrtus communis
Mersin, Murt
ÇL,AÇ
Paliurus spina-chrisli
Karaçalı
ÇL, AÇ
Prunus spinosa
Çakal Eriği
ÇL,AÇ
Rosa canına
Kuşburnu, Yabani Gül
ÇL, AÇ
Tamarix spp.
Ilgınlar
ÇL, AÇ
Vitex angus-castus
Hayıt
AÇ
Elaegnus angustifolia
İğde
AÇ, AĞ
Salix spp.
Söğütler
AÇ, AĞ
Ouercus spp.
Meşeler
AÇ, AĞ
Ailanihus altissima
Kokarağaç, Aylandız
AĞ